Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1804

[p. 295]

Aanmerkingen, betreffende het koortsverdryvend middel van Reich. Door den Heer Kortum, Med. Doctor by Aaken.

De Mineraale Zuuren, vooral het Zoutzuur, werken, in zekere omstandigheden, by Koortzen, als een veelvermogend opwekkend middel, in gevallen, waar in de gewoone prikkels geen uitwerking doen. Dit is eene waarneeming, die men veelmaalen bevestigd heeft gevonden, en voor welker vaststelling ieder Geneesheer den Heere reich dankerkentenis verschuldigd is. Wat my aangaat, ik moet ten minsten bekennen, dat ik, in vyf gevallen, meest betrekkelyk tot kinderen en jonge persoonen, zieken gered heb, die, zonder dit hulpmiddel, ongetwyffeld zouden zyn bezweeken. Het gebruik der Mineraale Zuuren, in Koortzen, vooral in Rotkoortzen, was, 't is waar, voorheen den Geneesheeren niet onbekend, en 't geen men daar van wist, drukt de groote stoll zeer voldoende uit (Aphor. p. 169) in de volgende woorden: ‘De Mineraale Zuuren zyn nuttig, in groote giften gegeeven, in de rotkoortzen en in de galachtige rotkoortzen, in den zomer, gepaard gaande met eene groote brandende hitte, een vollen, snellen, niet harden polsslag, een rood opgezet aangezicht, eene geweldige ylhoofdigheid, zonder koorts. Vooral komen zy te pas in de etterkoorts der Kinderziekte, geduurende de zomerhitte, door dezelve te maatigen en de pis en afgang voor verderf te bewaaren.’

Intusschen zyn wy den Heere reich veel danks verschuldigd, dat hy ons, in veele andere gevallen, in Koortzen, het nuttig gebruik deezer Zuuren geleerd heeft, en dat hy ons dezelve van een nieuwen kant heeft doen kennen: naamelyk als kragtige opwekkende middelen. Dit laatste inzien is waarlyk volkomen nieuw, en schynt geenzins te volgen uit de algemeen aangenomene gronden, geduurende de laatste tien jaaren, voor het bekendworden van het Reichische middel, 't geen bestaat in twee of drie dragmen Zoutzuur, dagelyks, in een genoegzaam verdunnenden drank, in te neemen, en, in eene gelykzoortige hoeveelheid, in klysteeren te gebruiken. De Gastrici, dat is die geenen, welke de Koortzen afleiden van vuile verzamelde stoffen in de eer-

[p. 296]

ste wegen, maakten, in de Koortzen, weinig gebruik van Mineraale Zuuren; omdat, huns achtens, door derzelver tezamentrekkende kragt, de oplossing en ontlasting der buiksonreinigheden verhinderd wierden. Door de Browniaanen wierden zy doorgaans beschouwd als verzwakkende middelen, en wierden, nu een tydlang geleden, by Asthenische Koortzen, door hun weinig gebruikt. Dan desniettegenstaande is het de hoogste, 't naast aan versterving grenzende, Asthenische toestand, in Koortzen, waar in de handen koud, de pols genoegzaam onvoelbaar, het gezicht ingevallen en eene volkomene ongevoeligheid door het geheel gestel verspreid is, in welken ik, mits dat 'er geene gewigtige plaatzelyke toevallen voorhanden en de Longen niet zonderling waren aangedaan, het gebruik des Zoutzuurs, zo inwendig, als in klysteeren, als onbegrypelyk hulpbiedend, door myne ondervinding bevestigd heb gezien.

In zodanige gevallen bekomt de dierlyke bewerktuiging, na verloop van twaalf of vier - en - twintig uuren, een geheel nieuw leven: terwyl voorts de gezondheid, door het aanhoudend gebruik van dit middel, of door andere versterkende middelen, spoedig wederom volkomen hersteld wordt. Intusschen laat ik het onbeslischt, of deeze Zuuren hier werken, door het dierlyk gestel wederom te voorzien van de verloorene Zuurstof, waar tegen nog al veel in te brengen zou zyn; dan of zulks geschiede op eene andere manier: vergenoegende ik my thans alleen met dat geene, 't welk de ondervinding bevestigt. Zeker is het intusschen, dat het Zoutzuur werkt als een sterk prikkelend middel; blykens, onder anderen, een Geval, waar in een Geneesheer, aan iemand, die door eene Beroerte aan zyne armen volkomen verlamd was, op eenmaal zestig druppels Zoutzuur gaf, met dit gevolg, dat hy zynen arm, oogenblikkelyk na het doorslikken, als door eene stuiptrekking ophief, doch ook teffens wederom ten vollen verlamd liet nederzakken. Eindelyk moet ik nog aanmerken, dat ik van het Reichische middel geenerlei nut ondervonden heb in Ontsteekingskoortzen, vooral in de zodanige, die met plaatzelyke toevallen verzeld waren; terwyl het my in tusschenpoozende Koortzen insgelyks van weinig dienst is geweest.