Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1804

Geschied-Verhaal van het bedryven en ontdekken der gruwelyke Moorden, en andere Misdaaden, te Catwyk aan den Rhyn, gepleegd door Johannes Knotz, en deszelfs Huisvrouw, met de daar op gevolgde Straf-oeffeningen, enz. enz. Benevens eene Beschryving der beide Katwyken en het Zand. Met een Aanhangsel over het Huis te Britten, en den ouden Uitloop van den Rhyn; alsmede van het nieuw Ontwerp van Uitwatering in de Zee. Te Leyden, by J. van Thoir, 1804. In gr. 8vo. 95 bl.

De gezamentlyke afgifte, als in éénen adem, van twee Stukken van dus ongelykslagtigen inhoud, zou gewisselyk het Publiek niet verwagt hebben. En, evenwel, hadt de Opsteller, toen hy, ter vervaardiginge van het Moordverhaal, de pen op het papier zette, zulk een plan gevormd; gelyk reeds uit den aanvang diens verhaals blykt. Zoo gaat het met de Boekenfabriek, gelyk in de dagelyksche verkeering: het eene woord haalt 'er het ander uit, en baant den weg tot uitweidingen, die men in den aanvang niet zou vermoed hebben.

Wat hier van zy; ook dit verhaal levert een nieuw bewys op, dat de bedryver van gewelddaadigen manslag zelden verholen blyft, en alzoo van de gegrondheid van des Opstellers aanmerkinge, of liever van die eenes alouden Schryvers: Lento gradu ad vindictam sui divina procedit ira, ‘dat de godlyke gramschap ter haarer wraake wel met eenen langzaamen tred voortgaat,’ maar zich egter meermaalen dan vertoont, als de maate der Ongeregtigheid is vol geworden. Van zekeren cornelis verster hadt men, reeds in Lentemaand des Jaars 1798, het vermoorde Lyk in eene sloot aan den weg

[p. 674]

tusschen Catwyk en Noordwyk gevonden, zonder dat men den daader van het gruwelstuk, naa verloop van vyf jaaren, hadt kunnen opspooren. Het spoedig verdwynen van zekeren johannes de wolff, ten zelfden Dorpe, deedt aan den vermoorden verster herdenken. Eenige aanleiding deedt den Bailjuw tegen johannes knotz, eertyds Soldaat, thans Kleedermaaker te Catwyk aan den Rhyn, eenig vermoeden opvatten, vooral zints het Lyk van de wolff, klaarblykelyk vermoord, door eenen Voerman van Catwyk aan Zee, die gras plukte, ter zyden van het Dorp, toevallig was ontdekt; alsmede, omdat knotz met Vrouw en Kinderen zich beter dan voorheen in den dosch vertoonden. Op vermoeden van een door haar voorheen gepleegden diesstal, wierdt eerst de Vrouw, en eene wyle tyds daarnaa ook knotz zelf in verzekering genomen, die, naa allerlei omwegen en uitvlugten, beiden, eerlang, ter bekentenisse kwamen. Knotz wierdt leevende geradbraakt, de Vrouw met geesseling en brandmerk en eene vyftigjaarige gevangenis gestraft. De Eerw. reich, Leeraar by de Luthersche Gemeente te Leyden, verzeld van eenige Leeraaren by het Hervormd Kerkgenootschap in nabuurige Dorpen, bereidde den gedoemden ten dood. Het Gebed, hier medegedeeld, draagt blyk van 's Leeraars gezond verstand en Christlyke gezindheden. Niet geheel vrugtloos waren de poogingen ter voorbereidinge van den elendeling. Het verhaal is niet kwaalyk gesteld, en verdient vooral ook de opmerking der zulken, die, amptshalve, met lyfstraffelyke regtspleeging zyn gemoeid.

Van de Beschryving van de beide Catwyken zullen wy alleen zeggen, dat dezelve op den gewoonen leest van Staden Dorp-beschryvingen is geschoeid, vermeldende den Naamsoorsprong, Historie, Kerkelyke en Waereldlyke Gestigten, Neeringen, enz. Aangaande het Huis te Britten ontmoeten wy hier niets byzonders, 't geen men by de bekende Schryvers over de Vaderlandsche Oudheden niet aantreft. Voorts blykt nog uit het Aanhangsel, dat men aan de doorgraaving van den Rhyn by Catwyk, die nu, waarschynlyk, voortgang zal hebben, in vroegere dagen meermaalen heeft gedagt.