Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1804

Leven van Doctor Faustus. Naar den derde(n) Druk ait het Hoogduitsch vertaald. Met Plaaten. Te Amsteldam, by G. Roos. 1804. In gr. 8vo. 305 bl.

Een nieuwe Doctor Faustus, alhoewel toch geplaatst in zyne eigene Eeuw; een man, waarvan Satan zegt, nadat hy hem geöordeeld had: Dat zyn menschen, en wanneer zy iets afschuuwlyks willen voorstellen, dan schilderen zy den Duivel; welaan laat ons dan, wanneer wy ook iets schandelyks willen voorstellen, den menschen tot wedervergelding schilderen, en daartoe zal ik voor my laten zitten: Philosophen, Paussen, Priesters, Vorsten, Veroveraars, Hovelingen, Ministers, Volksvertegenwoordigers, Rechters en Autheuren. En waarlyk, wy hebben hier ene zo afschuwlyke tekening voor ons, dat dit tafereel niet zwarter behoefde te zyn, wanneer het werklyk uit de Archiven der Hel ware geligt, en Satan het zelve den menschen (dit zal toch wel voor de menschen betekenen?) geschilderd had. De Voorreden, echter, is van enen gansch anderen aard; dit is derzelver geest: ‘God is liefde en de hoogste wysheid in al zyn doen: onder zyn hoog bestuur wordt het goede uit het kwade, en dikwyls het kwade uit het voor ons schynbaar goede geboren; Gods doen is intusschen voor ons onbegryplyk, en in de Godsgeheimen by het zedelyk bestuur der wereld te willen indringen, is hoogst vermetel. God wil den mensch op aarde beproeven, en heeft hem ook de kracht geschonken om deze

[p. 570]

beproeving te kunnen doorstaan.’ Dan, daar de Duivel den vermetelen Faustus, dien hy in het kwade te recht helpt, door zyne drogredenen altyd nog al verder het spoor byster maakt; drogredenen, altyd bevestigd door uitgekipte, en doorgaans dan nog zeer overdrevene, voorbeelden van meer dan menschlyke boosheid, en eindlyk nog door de kwade gevolgen van deze en gene waarlyk menschlievende verrichting; (van welk een en ander de indruk, vrezen wy, door de ophelderingen van den Beschermgeest der Menschheid, en de eindlyke ontwikkeling en beslissing van het lot van Faustus, niet geheelenal zal worden uitgewischt:) zo verwachten wy van dit Boek gene andere uitwerking, dan werkeloosheid en zwarten menschenhaat; indien het daarenboven niet, door opwekking hier en daar van den dierlyken lust, den Satan krachtig in de hand werke.

Het smart ons indedaad, dat het goede oogmerk des Schryvers zo geheelenal mislukt is, (en dit is het, naar ons oordeel;) daar wy hem waarlyk niet onberekend houden voor zyne taak, en een Boek met het zelfde doel, maar dan geheelenal anders bewerkt, zeer veel goeds had kunnen stichten.