Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1804

Boertige Reis door Europa. Vde Deel. Ook onder den tytel: Het Hoekjen van den Haard, of Historie van Frankryk, geduurende de Regeering der Koningen van den Capetingischen Stam, enz. 2de Stuk. Door A. Fokke, Simonsz. Met Caricatuur-Plaaten. Te Haarlem, by F. Bohn. In gr. 8vo. 220 bl.

De Geschiedenis van Frankryk wordt op dezelfde comische en lugtige wyze voordgezet, als in het vorig Deel; en wy vertrouwen, dat de Schryver zyn doel, om den Lezer niet alleen te vermaken, maar om hem tevens de voornaamste hoofdpunten der Geschiedenis in het geheugen in te prenten, door dit Geschrift vry wel zal bereiken. In het hier behandelde Tydvak viel de Kruistocht naar Jerusalem in, welke in de daad zich byzonder schikte voor des Schryvers luimigen schryftrant, waarin hem wel niemand ligt den voorrang zal betwisten. Ziet hier wederom ene kleine proeve:

‘Geduurende de rust, die het leger nu genoot, geraakten de beide Veldoversten, boudewyn, de Broeder van godefroi, en tancredo, in een hevig verschil, dat welligt heele maale gevolgen had kunnen hebben, en enkel uit eerzucht en jalousie ontstond; want het waren in de daad beide helden van de eerste soort; maar dat was juist het ongeluk; want de een wou maar geen hairtjen voor den ander onder doen, en boudewyn, om dat zyn Broeder Generaal Veldmaarschalk was, liet zig daar nog al zo wat op voorstaan, en de andere, die werkelyk Prins van Ciliciën was, en wiens Vader meer Staaten bezat dan de tegenwoordige Koning van Napels, kon nu eigentlyk die arrogantie van boudewyn niet

[p. 568]

best verdraagen; daar by moet men opmerken, dat het beide nog jonge lui waren, en, wat zal men zeggen, daar wil dat soort van gekrakeel nog al reis meer by plaats hebben, behalven dat meer bejaarde lieden zelven ook somtyds wel reis van jalousie gekweld worden, dat is zo een eigenschap van het menschlyk egoismus, en hoe verstandiger, kundiger en bekwaamer de menschen worden, hoe erger dat dikwyls in de weer is; en daarom is het dikwyls gevaarlyk in groote onderneemingen veel groote mannen te gelyk te laaten werken, dat heeft men reeds in den Troijaanschen kryg gezien, en daarop rust de heele Iliade van homerus; zo dra die Zanger slegts even zyn werk begint, kan je 't al hooren; hy valt, zo als ook in alle goede Heldendichten gebruiklyk is, aanstonds met de deur in 't huis, en eischt van zyne Muza terstond, dat zy hem den verderffelyken toorn tusschen achilles en agamemnon, die zo veele Grieken om hals geholpen had, zingen zal; ik zou dat leelyke gebrek van conslict van jurisdictie in allerleije groote onderneemingen als met den vinger kunnen aanwyzen, zowel in de Fabel-eeuwen als in de meer bekende Geschiedenissen der Grieken en Romeinen, zowel in de Midden - eeuwen als tot op den dag van heden; zodra 'er evenveel groote mannen aan een zelfde plan werken, valt het heel ligt in duigen; zo gaat het in den oorlog, zo gaat het in den staat, zo gaat het in de burgerlyke maatschappy, ja zelfs tot in de keuken toe; wil men eens uit liefhebbery geschiste karnemelk eeten, dan heeft men slegts twee bekwaame keukenmeiden te gelyk aan 't roeren te zetten. Nu dan, zo ging het ook onder beide deze Vorsten; ze konden zig maar niet met elkander verdragen, en elk ontscheurde zig van het algemeene belang en begon de affaire op zyn eigen hand; zy trokken beiden in Cilicien, met voorneemen om de Stad Tarsus te belegeren; doch tancredo, die juist den gemakkelyksten weg gekozen had, had de Stad al ingenoomen, toen boudewyn, die in de gebergten gesukkeld had, eerst met zyn volk aankwam. Deze, niet anders denkende of de Turken waren 'er nog in, sloeg de bezetting voor de Stad neder; waarop tancredo met de zynen een uitval deed. Boudewyn, hem van verre door een Kyker, met zyn volk, uit de Stad ziende trekken, dacht by zich zelven: myn Hemel! die Turk lykt op een prik naar tancredo! en ziet, toen hy nader kwam, zag hy: och ja! dat het al zyn dagen waar was. Hy liep dus naar hem toe, zeggende: “wel heb ik nou van myn leven maller historie gezien! ben jy 't tancredo?” - “Och ja! gelyk je ziet!” was 't antwoord; “wat wou je nou daar van hebben? die eerst komt, die eerst maalt. 't Is immers hetzelfde wie het doet, als 't maar gedaan wordt.” - “Ja maar,” zei boudewyn, dat is allemaal “goed, maar je blieft evenwel te begrypen dat ik 'er

[p. 569]

ook ben, en dat ik zo een heidenschen marsch niet graag voor niemendal doe, en daarom, doe maar reis gaauw de Stad open, als je blieft, dat 'er ook in kom, of ik zal by die en die ...” Hier lag hy 'er zo een knoop of drie op; want hy viel wel wat los in den mond; dat heb je meer van groote Helden, - je moet denken de affaire brengt dat zo wat meê. Tancredo, die minder dristig was, en toch wel zag dat het eene malle vertooning zou geeven, en dat de Turken hen hard zouden hebben uitgelachen, als ze daar samen onder malkander aan 't vegten waren gegaan, was de wyste, en zei: “Nou hoor! ik wil hier in dit Heidensche land geen rusie maaken; kom 'er dan in vredes naam maar in; ik zal dan maar, zoetjeus aan, de andere poort uittrekken, en zien of ik Mamestra (dat was een groote Stad, die daar in de nabyheid lag) ook veroveren kan.” Hy deed dit dan ook, en zo geraakte die twist voor eerst een weinig tot bedaaren. Maar tancredo begon naderhand in zyn hoofd te krygen, dat hy zo mal niet had moeten weezen, om eene Stad, die hy met eere gewonnen had, aan boudewyn, die 'er geen pyl op verschooten had, zo maar murf af te staan,’ enz.