Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1804

[p. 470]

Algemeene Wereldlyke Geschiednis, van het begin der Schepping, tot het einde der Agttiende Eeuw; benevens een Overzicht van de Geschiednis der Letterkunde; beiden in Tydreekenkundige Tafelen. Bewerkt naar de Tabellen van den Heere G.G. Bredow. Te Amsteldam, by M. Schalekamp, 1804. In gr. Folio.

De overplantingen van Hoogduitsche vrugtboomen, in het vak der Geleerdheid en Letteren, in onzen landgrond zyn veelvuldig; alle slaagen zy op verre na niet even gelukkig; niet weinige lyden byster veel by die overbrenging; doch ook zyn 'er, die verbeteren: dit laatste mogen wy zeggen van de Tydreekenkundige Tafelen, welke wy thans aankundigen, waarmede, onzes inziens, den jeugdigen Onderzoeker, in het belangryk en zo gezogt vak der Geschiedkunde, geen geringe dienst gedaan wordt.

Immers de Vervaardigers deezer Tafelen hebben den Duitschen Heer bredow, in diens Tydrekening, en in de verdeeling van de Tydperken der Geschiedenis, volmaaktlyk gevolgd. Dan, naardien hy, door eene te groote beknoptheid van zyn ontwerp, meest alle gebeurtenissen slegts met een enkel woord aanstipte, en geene zigtbaare verdeeling van jaaren hadt in acht genomen, waardoor de gelyktydige voorvallen by byzondere Volken naast elkander kunnen gevonden worden, oordeelde men het bevorderlyker aan het doel deezes arbeids, liever het Werk een weinig meer uit te breiden, en niet alleen, in onderscheidbaare vakken, alle jaaren, welke in de Geschiedkunde eenige gebeurtenissen hebben opgeleverd, naauwkeurig uit te merken, maar ook hier en daar de aantekeningen een weinig breedvoeriger te maaken. De arbeid, hier aan besteed, maakt dit Werk meer dan eene enkele Vertaaling; en treft men 'er aantekeningen in aan, die in het Hoogduitsche Werk niet gevonden worden.

Zo is ook de eerste Tafel, vervattende het Tydperk van het Jaar 3984 tot 2000 vóór christus, geheel de arbeid der Vervaardigeren deezer Uitgave. De Heer bredow hadt hetzelve wel aangeweezen, maar in zyne Tafelen niet uitgewerkt.

Om de aanschaffing deezes Werks, voornaamlyk ten

[p. 471]

gebruike der Jeugd ingericht, gemaklyker te maaken, geschiedt de Uitgave by Asleveringen. De Aflevering, die thans voor ons ligt, behelst, behalven een Overzigt der algemeene Wereldlyke Geschiedenis, of Plan des geheelen Werks, in 17 Bladen, Vyf Tydperken, in deezer voege verdeeld: I. Tydperk. Vroegste bescheiden van de Wereld, uit de Mosaïsche Geschiedenis, tot de eerste Narigten van de vestiging der Ryken; van 3984 tot 2000 vóór christus. - II. Tydperk. Assyrisch-Babylonishe Monarchy - Bloei van Egypten en Phaenicien - verdichte Geschiedenis der Afstammelingen van Hellen - Bouw van Rome; van 2000 tot 555. - III. Tydperk. Persische Monarchy - voornaamste Bloei van Griekenland - aangroeijende Magt der Romeinen; van 555 tot 333. - IV. Tydperk. Macedonische Monarchy - Verval van Griekenland - Rome verkrygt de Heerschappy, byna over de geheele Wereld, maar verliest haare Vryheid; van 333 tot 30. - V. Tydperk. Het uitgebreid Roomsche Ryk - verbryzeld door de groote Volksverhuizing; van 30 vóór christus tot 476 naa christus.

Naar gelange de Tydperken meer stofs verschaffen, zyn de Tafelen, daar toe behoorende, als Vervolgen opgegeeven. De Afleveringen, die ten hoogsten drie in getal zullen zyn, zullen voorts de Vyf andere Tydperken, waarin het geheele Werk afgedeeld is, bevatten. Wy willen onze Leezers hier opgeeven, wat de hoofdinhoud is van de nog te wagtene Tydperken. - VI. Tydperk. Groote Frankische Monarchy - Veroveringen der Arabieren; van 476 tot 888. - VII. Tydperk. Middeneeuw. Magt der Pausen - Kruistogten - Bloei van Opper-Italien - Vermeesteringen der Turken; van 888 tot 1453. - VIII. Tydperk. Herleeving der Weetenschappen - groote Ontdekkingen van nieuwe Landen - Hervorming in den Godsdienst - Spaansch-Oostenryksche Oppermagt in Europa; van 1453 tot 1648 - IX. Tydperk. Fransche Oppermagt in Europa, van 1648 tot 1721. - X. Tydperk. Evenwigt der vyf eerste Staaten van Europa - Omwenteling in Frankryk; van 1721 tot 1800.

In afzonderlyke Tafelen, op het voetspoor van den Heer bredow hier bygevoegd, vindt men de Letterkundige Geschiedenis, welke zich in drie Hoofddeelen laat splitzen, - in die der Oude Wereld - der Middeneeuwen - en van de laatste Driehonderd Jaaren.

[p. 472]

Te deezer Afgifte krygen wy in handen vier Tafelen, die de Oude Letterkunde van Jooden, Grieken en Romeinen bevatten, en tot het 400ste Jaar naa christus loopen.

Genieten de Vervaardigers het geluk van de noodige aanmoediging te vinden, dan zullen de Afleveringen van een en ander spoedig volgen, daar zy genoegzaam afgewerkt liggen; en, terwyl de oorspronglyke Schryver, vooral met betrekking tot onze Vaderlandsche Geschiedenis en Letterkunde, zeer kort is, belooven zy, zo veel de ruimte der Colommen toelaat, de aantekening ook daarvan te zullen uitbreiden.

Wy wenschen, dat de aanmoediging groot moge weezen, en aan de verdiensten des arbeids beantwoorden. Onze Leezers begrypen, dat dit Werk voor geen uittrekzel geschikt is, en dat wy veel min eene Tafel ten voorbeelde kunnen ophangen. - Eenige aanmerkingen kunnen 'er vallen op de keuze van het meer of min gewigtige, in byzondere Tydvakken opgegeeven. Dan dit hangt af van het oordeel der Vervaardigeren van zulk een Werk: bezwaarlyk, of liever onmogelyk, zou men in die beoordeeling eene alzins volkomene gelykheid aantreffen. - Zo valt het in de Letterkundige Tafelen, uit hoofde van het klein bestek, bezwaarlyk, eenige voldoende omschryvingen of aanduidingen te geeven, en moet men zich met een enkel woord vergenoegen, voor welk woord een ander misschien een van gunstiger of ongunstiger betekenis zou geplaatst hebben. Dit zyn zaaken, onafscheidelyk aan den aart eens zodanigen Werks verknogt.

De uitgegeevene Tafelen zyn keurig gedrukt; de ingesloopene zinstoorende taal- en druk-fouten worden aangeweezen; dezelve zyn wel niet talryk voor een Werk van deezen aart, maar zy verdienen, althans veele, in het Werk zelve onmiddelyk met de pen verbeterd te worden.