Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1804

Poëzy, uitgegeeven door Mr. Willem Bilderdyk. Te Amsterdam, by J. Allart, 1803. In gr. 8vo. Iste Deel, 176 bl. IIde Deel, 176 bl.

Daar Mr. bilderdyk zelve ons zyn oordeel over dezen bundel geeft, durven wy naauwlyks het onze voordbrengen, omdat het enigzinds van het zyne verschilt; en dit smart ons nu toch daarom vooral, omdat ons oordeel zeer veel gunstiger zou geweest zyn over den eigenen arbeid van den Dichter, voor zo verre wy hier dien aantreffen. Hy is intusschen van gevoelen, dat, niettegenstaande de bezorgdheid in de keuze, het geen hy hier aanbiedt van zynen eigen arbeid slechts een koel voor lief nemen verdient, en met een soort van verrukking nog aanvaard kan worden alleenlyk omdat men 't niet meer verwachtte, en het denkbeeld van wellicht het laatste te zyn 'er een zeker belang voor inboezemt; terwyl het overige, dat hier voorkomt, door hem gehouden wordt voor het werk van genien, geboren om het schoon te gevoclen, te scheppen, en voort te brengen; waarom hy deze stukken met geesidrift en enthusiasmus ons aanbiedt; verklarende, dat hy niet alleen onder velen dezer verzen zyn naam zou durven zetten, maar verscheidene daarvan zou wenschen zelve gemaakt te hebben, indien niet de roem van den Leerling den Meester gelykelyk verëerde, en allermeest dan, als hy dezen te boven streeft; terwyl hy sommige stukken byzonder nog noemt, die hy zegt dat alle kenners erkennen zullen verre boven zynen lof te zyn. Wy zwygen dan; hoe bilderoyk over deze Verzameling oordeelt, houden wy toch te recht voldoende inlichting voor ons Publiek; want dat deze Dichter waarlyk zeer bevoegd is om over kunststukken te richten, kan zyn eigen werk, dat wy hier ontvangen, ons op nieuw en ten overvloede wederom bewyzen. Vooral doet hy ons onder dezen zynen eigenen arbeid opmerken zyne navolging van den Lentemorgen van den Deenschen Dichter tullin, waarvan hy het oorspronglyke een meesterstuk noemt in dat soort van Poëzy, dat de Engelsche descriptive Poetry noemen; terwyl hy de beöefening van het Deensch aan onze Letterkundigen ernstig aanbeveelt. Vooral trok ook onze aandacht ene Romanze van zyne hand, naar de oude Child-

[p. 347]

Waters gevolgd, jonker brand van wyk, die ons graf walter, nach den Altenglischen, van burger deed opzoeken, en voelen deed, dat de beroemde bilderdyk voor de overbrenging van zulk een stuk niet minder, dan de beroemde burger by de Duitschers, berekend was.

Wat nu de Dichtstukjes betreft, die niet van des Uitgevers hand zyn, deze zyn allen (alleen dat, Het Geluk getyteld, uitgezonderd, waarop hy gene andere betrekking heeft dan die van Uitgever) van Leerlingen van bilderdyk. Hy noemt ze Hollandsche bloemen op uitheemschen bodem gegroeid; het zyn vruchten van zyne in uitheemsche streken gegevene Dichtkunstlessen; daar hy het geluk had van deze en gene Genien, geboren om 't schoon te gevoelen, te scheppen en voort te brengen, over te halen, om, door zich op het Neêrduitsch te leggen, en Neêrduitsche verzen te lezen, allengskens van de Engelsche of andere Poëzy tot de Neêrduitsche over te gaan, en, onder zyn oog en geleide, gaven, die, zonder dat, voor ons verloren geweest waren en aan een vreemd Land behoorden, aan onze Versificatie te heiligen. Ettelyke Stukjes zyn Navolgingen, doch, naar bilderdyk's oordeel, op eene wyze behandeld, die den roem van oorspronglykheid daaraan toeëigent. Zekerlyk doen alle deze Leerlingen hunnen Meester eer aan; en wy lazen alles, wat hier voorkomt, als uitheemsche producten beschouwd, met genoegen, en zeer veel zelfs met bewondering. Intusschen, wat den roem van oorspronglykheid betreft, dien bilderdyk aan sommige navolgingen geeft, dien zouden wy toch niet gegeven hebben zonder zyne voorlichting. De navolger b.v. van leonore van burger heeft zich den arbeid door dat oorspronglyk worden vry wat verligt, machtig veel uitgelaten, en 'er zomtyds ingevoegd, dat 'er niet by behoort. De jongeling, naar het Hoogduitsch, (van stolberg) zou vooral niet gewonnen hebben in de overzetting, naar ons gevoel; b.v. de volgende ooupletten

Geen kinderspel heeft me ooit behaagd,

Maar trom en wapengloor,

En niets heeft ooit myn' moed vertsaagd;

Ach! stel dien niet te loor!

Toen onlangs 't Garnisoen van hier

Zoo moedig trok ten stryd,

Glom Diedryks blik van Heldenvuur;

De myne glom van spyt.

Hoe of die knaap de hel op vloog!

Wat sloeg zyn hart voor de eer!

En ik, myn Vader -! Ach! myn oog

Zonk vol beschaming neêr!

[p. 348]

 

Ach, is myn arm zoo sterk nog niet

 

Als Diedryks Heldenarm;

 

Het bloed, dat door myne aadren vliet,

 

Is duizendmaal zoo warm!

bevielen ons vry meer nog in het oorspronglyke:

Schon früh in meiner Kindheit war
Mein täglich Spiel der Krieg!
Im Bette träumt' ich nur Gefahr
Und Wunden nur und Sieg.

Mein Feldgeschrei erweckte mich
Aus mancher Türkenschlacht;
Noch jungst ein Faustschlag, welchen ich
Dem Bassa zugedacht!

Da neulich unsrer Krieger Schaar
Auf dieser Strasse zog,
Und, wie ein Vogel, der Husar
Das Haus vorüberslog,

Da gafte starr und freute sich
Der Knaben froher Schwarm:
Ich aber, Vater, härmte mich,
Und prüfte meinen Arm!

Het volgend Zangstukjen, Echte Liefde getyteld, is van den Uitgever zelven, en 1803 getekend:

Uit verscheiden bron ontsproten,
Doch vereenigd saamgevloten

Tot een onverdeelbaar vocht,

Vloeien, stroomen, kronklen, zwieren,

Twee rivieren

In gemeenen loop en bocht.

Maar in dit vereenigd vlieten,
Daar zy door 't gebergte schieten,

Deelt een rots heur' stroom in twee:

Zyn ze nu niet afgescheiden?

Neen, geen druppel stort in zee,

Of hy is een deel van beiden,

En voert beider wezen meê.

Laat geweld hunn' loop versteuren!
Laat het bed en oevers scheuren!

Eenmaal wierden zy tot een.

Waar zy de armen henen strekken

Waar zy trekken,

Lot en wezen blyft gemeen.

[p. 349]

 

Zoo, zoo zyt gy, Echtelingen,

 

Wie de ware gloed doordringen,

 

Wie hy samensmelten mocht!

 

Niets dat u van één kan rukken,

 

Tot eene enkle ziel gewrocht!

 

Valt de Wareld ook in stukken,

 

Eeuwig blyft gy saamverknocht.

Hoewel Mr. bilderdyk zegt, dat hy ons nu mooglyk het jongst vaarwel toeroept, zo hopen wy toch (schoon hy in het slot zyner Voorreden, ruim twee jaren later geschreven, daar niets meer van gewaagt) op het geen hy min of meer stellig belooft, dat hy nog eens zyn' Landaart ten aanzien van Smaak en Dichtkunde zyne byzondere begrippen zal meêdeelen, die, dit geloven wy gaarne op zyn woord, indien ze niet algemeen zyn, ten minsten niet zonder beproeving zyn aangenomen; en, schoon hy het voornemen reeds opgeeft. om ene Nederduitsche Spraakkunst, die onze Taal als een regelmatig Systhema, in alles op onwankelbare gronden steunende, zou voordragen, te leveren, dat hy echter het stuk der Geslachten, uit den aart der Taal opgedolven, tot eene afgezonderde Verhandeling reeds aanvangelyk door hem voor de Pers bewerkt, in het licht zal geven, en 'er ook nog wel iets anders op zal laten volgen; en wy menen grond te hebben voor deze hoop, daar op den waarschynlyk laatsten snik van 's Dichters Poëzy, zo als hy zyne navolging van de Landgedichten van delille (die wy onlangs aankondigden) noemde, nu deze Poëzy nog gevolgd is.