Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1804

[p. 240]

Prysverhandelingen, bekroond door het Genootschap ter bevordering der Heelkunde, te Amsterdam. IVden Deels 1ste Stuk. Te Amsterdam, by J.B. Elwe, 1803. In gr. 8vo. 162 bl.

Dit Stuk bevat het met den Gouden Eerepenning bekroond Antwoord, op de Vraage: Welke zyn de algemeene en byzondere, meest gewoone en zeldzaamere, zitplaatzen, oorzaaken en verschynzelen, zo wel als de onderscheiden aard der waare en onwaare Slagaderbreuken (Aneurismata)? welke is, voor ieder derzelve, de eenvoudigste, voordeeligste en zekerste wyze van behandeling? Hoe veel lichts hebben de Waarneemingen der vroegere en laatere Heelkundige Schryvers, ook onder onze Landgenooten, over dit onderwerp verspreid; en wat ontbreekt nog aan de volmaaking der Kunsthulp, in die gevallen?

De Schryver deezer Verhandelinge, de Heer martinus dingemans, Chirurgyn Major by de Bataafsche Marine, heeft aan het oogmerk der uitschryvinge ten vollen voldaan; waarom ook deeze beantwoording, door de Beoordeelaars, met de volgende aanpryzing is begunstigd: ‘In vertrouwen, dat ook deeze Verhandeling eene algemeene goedkeuring zal wegdraagen; en in hoope, dat dezelve tot voorlichting onzer Heelkundige Landgenooten, en tot behoud van ongelukkige Lyderen, moge toebrengen; wordt dezelve, met aanpryzing, tot zulk een nuttig oogmerk, aangeboden en gemeen gemaakt.’

Met byzonder genoegen lazen wy insgelyks deeze Verhandeling, in welke alles, wat tot deeze stoffe behoort, in drie Afdeelingen, met groote duidelykheid en belezenheid, is behandeld. In de eerste Afdeeling geeft de Schryver eene naauwkeurige bepaaling en beschryving van den onderscheiden aart der waare en onwaare Slagaderbreuken, met aanwyzing der algemeene en byzondere, meest gewoone en zeldzaamere zitplaatzen, oorzaaken en verschynzelen der Slagaderbreuken.

De tweede Afdeeling bevat de opgave der eenvoudigste, voordeeligste en zekerste wyze van behandeling, volgens de waarneemingen der beste hedendaagsche Heelkundigen; hebbende de Schryver steeds alles, zo veel mogelyk, met voorbeelden van belangryke geval-

[p. 241]

len opgehelderd, om te doen zien het licht, door vroegere en laatere Waarneemers over dit gebrek verspreid.

Voorts worden, in de laatste plaats, eenige belangryke gevallen beschreeven, in welke het aanwenden van de hulp der Kunst onnut of onmogelyk is bevonden; met eenige gevolgtrekkingen, ten betooge der oorzaaken van het onvermogen der Kunst, in zodanige gevallen: teffens om daarmede eenigzins te voldoen aan het laatste gedeelte der Vraage, betrekkelyk dat geene, 't welk aan de volmaaking der Kunsthulp, in die gevallen, tot hier toe ontbrooken heeft.

Leerzaam en menigvuldig is, in dit Stukje, het getal der waarneemingen van Slagaderbreuken. Dikwyls ziet men hier, hoe de best aangewende poogingen der Kunst niet hebben kunnen baaten; maar ook dikwyls, hoe, door derzelver aanwending, gevallen geholpen zyn, die boven het bereik der menschelyke vermogens scheenen te zyn; by voorb. het volgende:

‘In het tweede geval was de kogel, door de linkerzyde van den hals, tusschen de luchtpyp en de Art Carotis heen gegaan, zynde, even boven de bovenste rib van het schouderblad, onder de huid blyven zitten, alwaar hy weggenomen wierd. Zonder groote bloedstorting volgden hierop pynlyke stuipen, met eene hevige pyn in de borst; deeze toevallen verdweenen door gepaste middelen, en in vyf of zes weeken genas de wonde. Op de Carotis was, op die plaats, waar langs de kogel was heen gegaan, eene kloppende zwelling overgebleeven; doch door aanhoudende drukking wierd dezelve niet alleen belet grooter te worden, maar in agt of negen maanden was dezelve zeer verminderd, en de Lyder bleef gezond.’

Men ziet dus, 't geen veelen niet ligt geloofd zouden hebben, dat, zelfs in de beginnende Slagaderbreuken, aan de Halsslagaderen, eene tydig aangewende drukking, hoe klein die ook, hier ter plaatze, uitvoerbaar moge weezen, van het grootste nut kan zyn.