Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803

Anecdotes van den tegenwoordigen keizer van Rusland, Alexander de I.

Regtvaardigheid en Goedertierenheid zyn, in alle gevallen, de schoonste en hegtste pylaaren van den Throon; en de Vorst, die, gelyk alexander de I, eenpaarig volgens die beginzelen te werk gaat, mag op de genegenheid zyns Volks staat maaken. De korte tyd zyner Regeeringe heeft zich reeds onderscheiden door de edelste bedryven. Ten bewyze hiervan hebbe men slegts het oog te slaan op 's Keizers uitsteekende Bevelschriften, die zo vol zyn van menschlievenheid, gemeenzaamheid, regtvaardigheid en zagtmoedigheid; byzonder op zyne bevelen, welke verspieders en verklikkers weeren. Hy wenscht, dat zyn Volk onderweezen en verlicht worde; en haat, ingevolge hiervan, alle soort van dwang. Hy houdt zich volkomen verzekerd, dat een Opperbestuurder zo noodig is voor een verlicht Volk, als voor een Volk in onkunde gedompeld en in dwaaling omzwervende; dan hy weet, dat het eerstgemelde Volk den Souverain met duizendmaal meer genegenheids dan het laatst aangeduide zal eerbiedigen. Hy weet, dat het beste Staatsbestuur alleen kan voortgaan in eene evenwydige richting met de beste vorderingen des gezonden verstands. Men slaa een aandagtig oog op den brief, door hem onlangs aan een der Ryksgrooten geschreeven, die als een parel aan zyne kroon mag worden aangemerkt. Met welk eene menschlievende en vaderlyke taal drukt hy zich daarin uit over de vernedering en slaafsche elende, waaronder de Russische Boeren, voor het meerendeel, zugtende waren! Hy verfoeit het denkbeeld, dat de menschen op dezelfde wyze als het vee verkogt en gekogt worden; en houdt zich ernstig bezig om schikkingen te maaken, die zodanige misbruiken, voor het toekomende, weeren.

Alexander de I vergunt zich zelven, behalven de bezigheden des Ryksbestuurs, zo weinig uitspanningen en vermaaken, dat men den Keizer voor een Heer zou aanzien, die geen byzonderen rang bekleedde. Geen grootschheid in zyn

[p. 372]

voorkomen: doorgaans gekleed in krygsgewaad, vertoont hy zich meest alle dagen op de parade, en ontvangt de verzoekschriften zelve, of geeft daartoe last aan zynen Adjudant. Met de grootste gemeenzaamheid, en een inneemenden glimplach, groet hy elk, die hem ontmoet, en geeft vaardig gehoor aan die het verzoeken. Hy rydt te paard uit, vergezeld van één knegt: en wanneer hy iemand ontmoet, dien hy voorheen, nog Groot-Hertog zynde, kende, vangt hy onverwyld een gemeenzaam onderhoud aan, en spreekt over de vroegere ontmoetingen op eene inneemende wyze. Zelfs de zodanigen, die hem geheel vreemd zyn, hoe onaangenaam en zelfs zomtyds onvoegelyk hunne voorstellen ook mogen weezen, hoort hy veelal met alle bedaardheid. Men verneeme dit uit de twee volgende Gevallen.

Eene Jonge-dogter, van Hoogduitsche afkomst, wagtte den Keizer op by den trap, welken hy gewoonlyk na de parade ging. Wanneer de Keizer te voorschyn kwam, tradt zy hem te gemoet met deeze woorden: ‘Met verlof van uwe Majesteit, ik heb u iets te zeggen.’ - Wat? vroeg de Keizer, met allen, die hy by zich hadt, stilstaande. - ‘Ik,’ voer zy voort, ‘wenschte wel te trouwen, maar ik heb geen Huwelyksgoed; mogt het uwe Majesteit behaagen, my iets te schenken!’ - Ach, Kind! sprak de Keizer, indien ik Huwelyksgoed aan alle de arme Jonge-dogters in Petersburg gaf, die gaarne willen trouwen, waar denkt gy dat ik 'er Geld toe zou vinden? - Zy ontving egter, op zyn last, vyftig Roebels.

By eene andere gelegenheid, op 't eigen oogenblik dat de Keizer het bevelwoord gegeeven hadt, en de wagt op de parade gereed stondt om hem de gewoone krygseere te bewyzen, naderde hem een knaap met gescheurde kleederen, met het hair in wanorde, en een wildstaand gelaat, en tikte den Keizer op den schouder. De Monarch, die, op dat oogenblik, met zyn gezigt na het Krygsvolk gewend stondt, keerde zich onmiddelyk om, en den knaap, met gescheurde kleederen omhangen, beschouwende, stondt des versteld, en vroeg, met een oog, waarin de bevreemding te leezen was, wat hy verlangde. ‘Ik heb,’ sprak hy in 't Russisch, ‘iets aan u te zeggen, alexander paulowitz!’ - Spreek op! was 's Keizers antwoord, met een lach van aanmoediging, en de handen op de schouders van den ongehaavenden man leggende. 'Er volgde een poos stilzwygens; de krygswagt stondt stil; niemand veroorloofde zich, een woord te spreeken, of eenige beweeging te maaken, uit vreeze van den Keizer te zullen hinderen in dit zonderling onderhoud. De Groot-Hertog constantyn alleen, wiens aandagt opgewekt was door deezen ongewoonen stilstand, kwam eenigzins nader aan zynen Broeder. - De Vreemdeling brak dit stilzwygen af,

[p. 373]

door het verhaal, dat hy Capitein geweest was in Russischen Dienst; dat hy de Veldslagen in Italie en Zwitzerland hadt bygewoond; doch dat hy door den bevelvoerenden Officier in zulk een licht was voorgesteld aan suwarow, dat de laatstgemelde hem van zyn post ontzet hadt. Zonder geld, zonder vrienden, in een vreemd land, hadt hy vervolgens, als gemeen Soldaat, in het Russisch Leger gediend; en zeer gewond in den slag by Zurich, (dit vermeldende, rukte hy de lappen, die hem dekten, open, en vertoonde de lidtekens van verscheide wonden) hadt hy zynen veldtocht beslooten met by de Franschen krygsgevangen te worden. Uit die gevangenis geslaakt, hadt hy al den weg over tot Petersburg toegebedeld brood geëeten, en vervoegde zich thans tot den Keizer zelven, om regt te vraagen, en hem te smeeken dat hy onderzoek wilde doen na eene zo schandlyke ontzetting van zyn post. - De Keizer hoorde hem met het uiterste geduld, en vroeg, wanneer de zich beklaagende Krygsman zweeg, op een veelbeduidenden toon: of 'er geene vergrooting plaats hadt in het verhaal. - ‘Dat men my,’ hervatte de Krygsman, ‘onder de Knout doe sterven, indien ik eenig woord, 't welk onwaar is, gesproken heb!’ - De Keizer riep zynen Broeder, droeg deezen op, den Man na het Paleis te bezorgen, terwyl hy zich tot de wagtende menigte keerde. De bevelvoerende Officier, die zich zo slegt gedraagen hadt, schoon van eene aanzienlyke Familie, en een Prins in rang, werd ernstig bestraft, en de braave Krygsheld, dien hy ten onregte afgezet hadt, werd in zyn voorgaanden rang hersteld, en ontving daarenboven een aanzienlyk geschenk van den Keizer.

Alles, wat naar hardheid of wreedheid smaakt, is eene afschuwlykheid by dien beminnenswaardigen Vorst. Tot een spreekend bewys hiervan strekt het geval van een armen Rus, die in verdenking gevallen was van brand gesticht te hebben. De Keizer hadt het berigt niet ontvangen, dat men, op enkel vermoeden, deezen Man de zwaarste pyniging hadt aangedaan, zodanig dat hy onder dezelve den geest gegeeven hadt, met betuiging van onschuld tot zyn laatsten snik, of hy zondt onmiddelyk een Officier na Casan af, om die zaak in den grond te onderzoeken, en vaardigde teffens het hem vereerend Bevelschrift uit, waarby het woord Pyniging of Pynbank voor altoos uit het Russisch Wetboek geschrapt wordt.