Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803

[p. 588]

Behoeft de Mensch vergeeving van zyne zonden? En wat leert ons de Bybel daaromtrent? Naar het Hoogduitsch van J.L. Ewald, Doct. der Godgel. en tweede Predikant aan de St. Stefanus Kerk te Bremen. Te Utrecht, by W. van Yzerworst, 1803. In gr. 8vo. 92 bl.

Wanneer een Schryver zich, door onderscheidene Schriften, roem heeft weeten te verwerven, dan valt het hem doorgaans niet moeielyk, een tydlang den leeslust gaande te houden, al is 't ook, dat alles, wat hy van tyd tot tyd levert, geenzins kan gerekend worden van denzelfden stempel te weezen. Dr. ewald is onder ons, sedert een geruimen tyd, met lof bekend. Men leest gaarne alles, wat van zyne hand, in een Nederlandsch gewaad, te voorschyn treedt; hoewel men moet bekennen, dat sommige van 's Mans Schriften niet veel om 't lyf hebben. 't Geschrift voorhanden zal denkelyk meer verschillende beöordeelingen ondergaan, dan veele voorgaanden; zynde hetzelve van een leerstelligen aart, over een zeer betwist onderwerp. Het bevat eene oordeelkundig geschrevene apologie van de rechtzinnige Leer, omtrent de genadige vergeeving der zonden, door middel van het lyden en sterven van Jesus Christus.

De Schryver zegt, hetzelve niet voor geöefende Godgeleerden, maar voor beschaafde of ook geleerde Niet-Theologanten, alsmede voor ongeleerde Predikers, welken het om eene gegronde kennis dezer Leere te doen is, vervaardigd, en zich voorts tot eene wet gesteld te hebben, vooreerst, geen samenstel, geen bloot menschlyke, ofschoon welgemeende en wel begrepene voorstellingswyze te verkiezen, maar zich alleen daaraan te houden, welk begrip de Schryvers der Heilige Bladeren ons geeven van de vergeeving der zonden; ten tweeden, ook niet te herhaalen, wat byzondere Godgeleerden over deze Leer zoo grondig gezegd hebben, dan in zoo ver het noodzaaklyk is, tot ontwikkeling van het Bybelsche Leerbegrip.

Hy handelt eerst over de algemeenheid en trap, over het beginsel, de voortplanting en de gevolgen van het zedelyk verval, en over de beloften van eenen Verlosser, die zyn leeven voor de zonden zou opofferen, en daardoor, voor 't minst de Jooden, indien niet al-

[p. 589]

le Natien, bevryding van straf, en bygevolg vergeeving van zonden, zou aanbrengen; daarna over de Leer van Jesus en de Apostelen, omtrent de dadelyk aangebragte vergeeving door Jesus van Nazareth, die zich zelf als bewerker van de vergeeving der zonden voorgesteld heeft, en wiens Apostelen van eene algemeene vergeeving, door den dood van Jesus, gesproken hebben. De waare Leer des Bybels komt, naar het begrip van ewald, hierop neder: Verbetering is doel en gevolg, niet middel, niet voorwaarde, veelmin oorzaak dezer vergeeving. Jesus Dood is de oorzaak; 't Geloof is het middel. Men kan ze bevatten in deze vyf Stellingen: 1. God, als Wetgeever, als Opperregent der Waereld, moest de Zonde straffen. 2. Hy heeft, uit liefde tot de menschen, die schikkingen verordend, dat zyn eeniggebooren Zoon, Jesus Christus, eensweezens met den Vader, zich voor hun overgeeven, en voor hun, in hunne plaats, de straffe lyden zoude, die de menschen verdiend hadden. 3. Jesus ondernam dit werk vrywillig, en vereenigde zich zoo naauw met hen, die in Hem geloofden, dat hunne zonden zyne zonden werden, en zyne gerechtigheid hunne gerechtigheid werd. 4. Wy hebben byzonder aan den dood van Jesus vergeeving van zonden te danken. 5. Het middel ter vereeniging met Jesus moest geloof en vertrouwen in Hem zyn. - Deze Leer wordt vervolgends verdedigd tegen onderscheidene bedenkingen, deels ontleend van den schadelyken invloed, dien men voorgeeft dat zy beeft op 's menschen zedelykheid, deels uit wysgeerige grondstellingen, deels ook uit onderscheidene Bybelplaatzen.

Wy hebben niet kunnen bemerken, dat door den Eerwaarden Schryver nieuw licht over dit moeielyk stuk verspreid is. Men vindt hier evenwel 't beste, dat voor en tegen hetzelve, vooral in de laatste jaaren, gezegd is, in een kort bestek en geleidelyke orde samengebragt. Wy erinneren ons, eene Recensie van dit Geschrift in de Annalen der neuesten Theologischen Literatur und Kirchengeschichte geleezen te hebben, waarin vry wat wordt aangemerkt op de onderscheidene bewysgronden, waarvan ewald zich in dit Verdedigschrift bedient. Wy zyn niet gewoon party te trekken, ter beslissing van zulke geschilvraagen.