Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1802

Nadenken over myzelven, door J.C. Lavater. Uit het Hoogduitsch vertaalt door M ... - Tweede en verbeterde Uitgave. Te Utrecht, by de Wed. J. van Schoonhoven, 1802. In gr. 8vo. 46 bl.

Allerbelangrykst is het onderwerp, in dit klein Geschrift behandeld. Menschen, die, in 't algemeen, voorgeeven, de kragt van zedelyke en godsdienstige verpligtinge te erkennen, en eene toekoomende verantwoordelykheid te gemoet te zien - waarom ligt, by veelen van hun, geloof met betragting jammerlyk overhoop? In gebrek aan naadenken over henzelven wordt gewisselyk het best voldoende antwoord op die vraag gezogt. Wylen de beroemde lavater, ook van dat verstand, en zoo op anderer als op eigen verbetering en heil met een warm hart bedagt, heeft zich hier het naadenken over zichzelven ter taake genomen. Reeds etlyke jaaren geleeden zag dit Werkje het licht, door wylen de godvrugtige Vrouwe van schaffelaar vertaald, en door bezorging van den agtenswaardigen Arnhemschen Leeraar a. van den berg, die aan het menschlievend oogmerk der Vertaalster hier mede wel de hand wilde leenen, ‘om het onder den gemeenen man in haar nabuurschap te verspreiden, als een Werkje, by uitnemendheid geschikt, om, onder den Godlyken zegen, ernstig Godsdienstig nadenken over zigzelven te verwekken of te versterken en te vermeerderen.’ Het Geschrift thans zynde uitverkogt, heeft de waardige Man tot eene nieuwe Uitgave wel de hand willen leenen, met eenige verandering omtrent de Geestlyke Gezangen, agteraan geplaatst. Wat de uitvoering aangaat, dat zelfde vuur, die kragt en leevendigheid van verbeeldinge, welke lavaters meeste Schriften

[p. 317]

kenmerken, vertoonen zich ook hier in geene kleine maate. Men ontmoet 'er den ernstigen Christen, wiens aandoeningen onmiddelyk uit het hart op het papier vloeien. Indien wy eere bedenking tegen 's Mans behandeling mogen in 't midden brengen, dezelve zou zyn, dat hy, indien niet doorgaans, immers dikmaals eene te hooge vlugt neemt, niet berekend voor zeer veelen, niet in staat om hunne gewaarwordingen tot gelyke hoogte op te winden, en voor wien aldus de nuttigheid van den voorgestelden leiddraad van Zelfonderzoek verloren gaat. ‘Wat moet ik zyn? Wat ben ik? Welk eenen weg moet ik inslaan om te worden, zoo als ik moet zyn?’ - tot een antwoord op deeze vraagen kan de inhoud deezes Geschrifts gevoegelyk worden teruggebragt. Eerst ontmoet men eenen reeks van Schriftuurtexten, zoo de algemeene als byzondere pligten eens Christens aanwyzende. Voorts treedt lavater in het onderzoek van zichzelven, beproevende, of, en in hoe verre, zyn gemoedstoestand met het opgehangen tafereel overeenstemme; waarvan de uitslag eene schroomlyke ongelykheid aankondigt. ‘Wat staat my nu te doen? wat aan te vangen? hoe zal ik een beter Christen worden, als ik, ach arm! zulks thans nog niet ben? hoe zal ik Gode welbehagelyk, en zalig worden?’ - met ernstige beraadslagingen en gepaste besluiten daar omtrent, eindigt het gemoedelyk Geschrift.

Zie hier van de schryfwyze eene proeve: ‘Met het weinige goede, dat ik in my ontwaar wierd, te vrede; - te vrede, wanneer ik my, in eene schielykvoorbygaande vergelyking met anderen, die ik niet van naby kende, eenigzins in 't een, of ander, beter bevonde; - te vrede, dat ik niet ware, gelyk deze of gene egtbreker, bedrieger, ofte geveinsde; - te vrede, dat ik Gods Woord las, my in de Kerk vinden liet, aandagtig toehoorde, de leerredenen beoordeelde, niet geheel nalaatig was, in het beoefenen der milddadigheid, en niemand my beschuldigde; - te vrede misschien, dat anderen, my voor eenen goeden, en deugdzamen mensch hielden, en veel loflyks van my wisten, en verhaalden, leefde ik, in eene zorgeloosheid voord, die zig blindelings voedde met de vooroordeelen, die ik aangaande de zwakheid der menschen, hadde opgevat.....’

[p. 318]

Naa verscheiden andere gronden van zelfbeschuldiginge te hebben aangevoerd, besluit lavater: ‘Nu - die zondaar, die rampzalige, die verlorene zondaar, die gezogt en gezaligd worden moet, die ben ik! ik, die verdoemeniswaardigste, die alle vergeving verbeurd heeft, en evenwel .... en evenwel, op vergevinge hoopt, die uwe barmhartigheid getergd heeft .... en evenwel, deze barmhartigheid met een zwak en sidderend geloove omhelst, - gansch zeer, naar een dropken uwer genade dorst en smachte, - en evenwel hoe walchelyk hy zich ook beschout en hoe onwaardig hy ook is ... eenen almachtigen aanblik, van uwe ontferming verwagt: eenen aanblik der ontferming van Hem, die, aan het kruis vastgeklonken, voor zyne beulen bad, en voor de zonde der waereld stierf. .. Wien zult gy aanzien, wien zult gy genadig zyn? den verslagenen van geeste, die voor uw Woord beeft: de offeranden, die u welgevallig zyn, zyn een gebroken geest; een gebroken en verslagen harte, zult gy, ô God, niet verachten!’

De Geestlyke Gezangen, welke men agter het Werkje vindt, voeren tot Opschriften: Berou; Boete; Strydbede in donkere uren; in zware aanvechting; Hartsterking in zware duisternis; vurige Bede van eenen Godzoekenden; Dorst naar Verlossing; Geloof.