Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1802

[p. 309]

Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

H. van Herwerden, over het Euangelie van Joannes. Vde Deel. Te Amsterdam, by J. Allart. In gr. 8vo. 532 bl.

In dit vyfde Deel der Verklaaring van het Euangelie van Johannes, komt de Eerw. van herwerden tot die uitmuntende laatste gesprekken van Jesus met zyne Leerlingen, die de gedaante van afscheidsredenen hebben, en vervat zyn in het dertiende en vier volgende Hoofdstukken. Wy willen onzen Leezeren wederom eenige van 's Mans uitleggingen van min of meer bedenkelyke plaatzen, in deze voortreffelyke redevoeringen, in een kort uittrekzel, mededeelen.

H. XIII:27 worden de woorden, dat gy doet, doe het haastelyk, toelaatenderwyze genomen. ‘Jesus geeft judas te verstaan, dat Hy zyn voorneemen wist; dat Hy hem als onverbeterlyk aan zich zelven overliet; dat de tyd ter uitvoering dáár was, en kort zou zyn; dat Hy bereid was en gewillig, om het lyden, waartoe judas Hem wilde overleveren, te ondergaan; terwyl Hy ook begeerde, dat judas vertrekken zou, en uit zyn gezelschap scheiden; willende in afzonderlyke gesprekken den tyd, die overig was, den anderen Discipelen heilzaame lessen en troostreedenen toedienen.’

By H. XIV:16 wordt breedvoerig gehandeld over de benaaming van Trooster, volgends de Nederlandsche Vertaaling, door Johannes viermaalen aan den H. Geest gegeeven. Van herwerden keurt deze Vertaaling, en ook die van Leeraar of Vermaaner, af, en wil het woord liever door Voorspraak verduitscht hebben, zoodat de H. Geest daarmede wordt voorgesteld, ‘als zulk een, die de Discipelen, in het bepleiten van hunne zaak, door zyne tegenwoordigheid, raad, en het toedienen van pleitredenen, en inboezemen van moed, zou bystaan.’ Eene beteekenis, die wel overeenkomt met

[p. 310]

die, waarin de Euangelist dit woord van Christus gebruikt 1 Br. II:1, en met de belofte Matth. X:29.

Vs. 28 heeft Jesus met de verklaaring: Myn Vader is meerder dan ik, het oog op zyne tegenwoordige betrekking, als des Vaders Gezant. De naaste beteekenis des woords geeft ons het denkbeeld van iemand, die in waardigheid of gezag boven een ander uitmunt. En Jesus heeft zich, in zyn geheele leer, en ook nog in dit gesprek, vs. 24, 31, voorgedraagen als Gods Gezant, gekomen om den wil des Vaders te doen, by wien het dan stond, Hem, in die betrekking, met eere en heerlykheid te kroonen, na dat Hy zou voleindigd hebben het werk, dat Hy Hem gegeeven had, om te doen.

By H. XV:26 worden twee verklaaringen van het getuigenis van den H. Geest, dat Hy van den Vader uitgaat, gewikt en gewogen, en, hoewel 'er, naar 't oordeel van den Amsterdamschen Kerkleeraar, vry wat te zeggen valt, om den eeuwigen en natuurlyken uitgang des Geestes hier bedoeld te achten, echter de andere uitlegging, volgends welke aan de werkingen des Geestes in den tyd moet gedacht worden, voorgetrokken, als meer overeenstemmende, zoo met de uitdrukking zelve, als met de begrippen, die men in de Apostelen kan vooronderstellen, en met de gelegenheid, by welke zich de Heiland van dezen spreektrant bediende.

H. XVI:8-11 wordt door zonde bepaaldlyk verstaan de groote zonde, waaraan de Jooden, wegens de versmaading van den Messias, schuldig stonden; door gerechtigheid de rechtvaardigheid van den persoon, en de zaak van Jesus; door oordeel het Goddelyk strafgericht, waaraan zy, die Gods raad verworpen hadden, zouden overgegeeven worden. De overtuiging van dat oordeel zou met grond geschieden, omdat de overste deezer waereld geöordeeld was. Jesus bedoelt den Duivel. Was de overste dezer waereld veroordeeld, het was dan in Hem gebleeken, wat het lot zou zyn van alle zyne onderdaanen, die Jesus vyanden waren en bleeven.

H. XVII:5 wordt de heerlykheid, waarvan de Zaligmaker spreekt, niet van de Middelaars-heerlykheid, die Hy by den Vader had, dat is, die Hem van den Vader bestemd was, vóór de grondlegging der waereld, maar van de heerlykheid, die Hy als Gods Zoon van

[p. 311]

eeuwigheid werkelyk bezat, verstaan - omdat men geen voorbeeld aantreft, dat iemand, alvoorens hy aanweezig was, gezegd wordt iets te hebben. Paulus spreekt wel van eene genade, die hem en anderen gegeeven, dat is, bestemd was vóór de tyden der eeuwen, 2 Tim. I:9; doch hy zegt niet, dat zy die hadden. Dit verschilt zeer veel, en brengt mede, een daadlyke bezitting. - Men zou evenwel niet zonder grond kunnen beweeren, dat wy, letterlyk gesproken, 't geen ons gegeeven wordt, ook hebben. Jesus heeft gezegd, die heeft, dien zal gegeeven worden, en hy zal overvloedelyk hebben. En zoo zou 'er hier en daar nog wel iets meer aan te merken vallen. Maar men moet dezen lofwaardigen arbeid beöordeelen, naar de grondregels, die de waardige Gryzaart, in de verklaaring der Schrift, gewoon is te volgen, en naar Godgeleerde begrippen, welke hy, ter goeder trouwe, meent ginds en elders te ontdekken. Die 't hierin met hem eens zyn, zullen doorgaands in 's Mans ophelderingen van 's Heilands redenen genoegen neemen.