Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1802

J.F. Blumenbach, over de aangebooren Verscheidenheid van het Menschelyk Geslagt: met een Brief aan Sir Joseph Banks, Ridder Baronet, &c. Naar den Latynschen derden Druk vertaald door F.J. van Maanen, Student in de Geneeskunde aan de Bataafsche Academie te Harderwyck. Te Harderwyck, by J. van Kasteel, 1801. In gr. 8vo. 340 bl. Met twee uitslaande Plaaten.

Het uitmuntend en geleerd Werk van den voortreffelyken blumenbach, over de verscheidenheid van het Menschelyk Geslagt, heeft tot hoofdoogmerk het bewys van het bestaan eener enkele menschelyke zoort, uit welke alle verscheidenheden derzelve, welke men in de verschillende Gewesten ontmoet, zyn voortgekomen. Het aanmerkelyk verschil van gedaante en kleur van verschillende Volkeren had by veelen het denkbeeld verwekt, dat 'er noodzaakelyk oorsprongelyke verschillende stammen van Blanken, Zwarten enz. hebben moeten bestaan. Doch de Heer blumenbach bewyst zeer overtuigende, dat die verscheidenheden niet oorsprongelyk, maar alleen toevallig zyn, en door verschil van climaat, levenswyze, voedzel enz. hebben kunnen gebooren worden. Van dit alles een uitvoerig bericht te geeven, loopt buiten de termen van ons bestek. Wy zullen ons, derhalven, thans tot de laatste afdeeling bepaalen, in welke de Schryver bewyst, dat, schoon 'er eenmaal maar eene oorsprongelyke zoort van menschen bestaan heeft, thans vyfderleije aanmerkelyke verscheidenheden derzelve worden gevonden: te weeten de Caucasische, de Mongolische, de AEthyopische, de Americaansche en de Maleitsche. De aanmerkenswaardige kentekenen, door welke deeze verscheidenheden des Menschdoms van elkanderen verschillen, worden door den Schryver dus opgegeeven:

[p. 148]

‘A) De Caucasische Verscheidenheid. - Deeze onderscheidt zich door eene blanke kleur; bloozende wangen; zwartachtig of gelyk nooteboomen-hout gekleurd hair; een bolrondachtig hoofd; een regelmaatig eyrond aangezicht, waarvan alle deelen middenmaatig uitkomen; een platachtig voorhoofd; een dunne weinig geboogen neus; een kleine mond; de snytanden in beide kaakbeenen loodlynig geplaatst; een weinig vooruitsteekende lippen (inzonderheid de onderste;) een volle rondachtige kin. Over het algemeen is het die zoort van gelaat, het welk wy, naar onze begrippen over de evenredigheid, het schoonst en bekoorlykst oordeelen. Tot deeze Verscheidenheid behooren de Europeaanen (de Laplanders en het overig Finlandsch geslagt uitgezonderd), voorts de Westelyke Asiaten, tot aan de rivier Obi, de Caspische Zee en den Ganges: eindelyk de inwooners van het Noordelyk gedeelte van Africa.’

‘B) De Mongolische Verscheidenheid. - Deeze onderscheidt zich door eene geele kleur; zwart, stroef, recht neerhangend en yl hair; een vierkantachtig hoofd; een breed en tevens plat en ingedrukt aangezicht, waarvan de deelen dus weinig uitkomen en als in elkander vloeijen; eene vlakke en zeer breede tusschenruimte tusschen de beide oogen; een kleine ingedrukte neus; byna bolronde en ter zyden uitpuilende wangen; eene naauwe opening der oogen, slechts een lyn wyd; eene weinig vooruitsteekende kin. Deeze Verscheidenheid bevat de overige Asiaten (met uitzondering van de Maleijers van het uiterste Transgangetaansche Schiereiland), voorts de Finnische Volken in 't koudst gedeelte van Europa, de Laplanders enz., en voornaamelyk uit Noord-America het wyd verspreide Volk der Eskimooten, van Beringstraat af tot het uiterste bewoonde gedeelte van Groenland.’

‘C) De AEthyopische Verscheidenheid. - Deeze onderscheidt zich door eene min of meer zwarte kleur; zwart gekroesd hair; een smal ter zyden ingedrukt hoofd; een bultig voorhoofd; voorwaards uitsteekende wangbeenderen; meer uitpuilende oogen; een dikke neus, welke met de bolle wangen als ineen vloeit; een smalle langwerpige rye van tandkassen; de bovenste snytanden schuins vooruitsteekend; dikgezwollen lippen, vooral de bovenlip; eene opgetrokken kin; by veelen door buitenwaards gekromde beenen. Tot deeze

[p. 149]

Verscheidenheid behooren alle de Africaanen, behalven de Noordelyke.’

‘D) De Americaansche Verscheidenheid. - Deeze onderscheidt zich door eene koperkleur; zwart, stroef, recht neerhangend en yl hair; een kort voorhoofd; meer ingevallen oogen; een wel meer of min platgedrukte, doch echter vooruitsteekende neus. Over 't algemeen hebben deeze Volken wel een breed gezicht, met vooruitsteekende kinnebakken, doch het is niet plat ingedrukt, maar alle de deelen daarvan, zo men die in het profil beziet, komen meer uit, en zyn als 't ware dieper uitgesneeden. By veelen is de gedaante van het voorhoofd en den kruin door konst gefatzoeneerd. Deeze Verscheidenheid bevat de overige Americaanen (behalven de Eskimooten).’

‘E) De Maleitsche Verscheidenheid. - Deeze onderscheidt zich door eene taankleur; zwart, zagt, gekruld, dik en overvloedig hair; een tamelyk smal hoofd; een weinig bol voorhoofd; een volle, min of meer breede, als 't ware wyd uitgebreide neus, met een dikke punt; een groote mond; eene weinig vooruitsteekende bovenkaak, doch zo men de onderscheiden deelen des aangezichts van ter zyden beziet, komen ze vry wel uit en loopen uiteen. Deeze laatste Verscheidenheid bevat de Zuidzee Eilanders, en de bewooners van de Marianen, Philippinen, Molukken en Sundasche Eilanden, benevens de inwooners van 't Schier-eiland Malacca.’

In den Brief aan den Ridder banks, welke voor dit Werk geplaatst is, tracht de geleerde Schryver te bewyzen, dat de rangschikking, volgens welke linnaeus de Zoogdieren, uit de verschillende eigenschappen hunner tanden, beschreeven heeft, thans niet meer bruikbaar is, om dat 'er verscheidene zoorten ontdekt zyn, welke daarmede niet ten vollen overeenstemmen. ‘Dus (zegt de Schryver) zyn ons reeds twee zoorten van den Rhinoceros bekend, in gedaante elkander zeer gelyk, maar in gebit zo zeer verschillend, dat, wilde men nog het Systema van linnaeus volgen, men het eene zoort tot de Belluae, het andere tot de Glires zoude moeten brengen! dan zou men ook het Aethiopisch Zwyn, 't welk geen snytanden heeft, van de overige Belluae moeten afscheiden, en onder de Bruta van linnaeus tellen. Ik zwyge van den getanden Africaanschen Miereneeter, welken men als dan uit dat geslagt, 't welk

[p. 150]

volgens linnaeus's meening tandeloos is, zou moeten wegneemen; als mede van eenige spookdieren (Indrus en Laniger), uit hoofde van eene onregelmaatigheid der tanden, uit het Linneaansch geslagt der spookdieren insgelyks te verplaatzen, enz.’

Wanneer men deeze en dergelyke weinig betekenende zwaarigheden onpartydig overweegt, ziet men, dat dezelve zeer gemaklyk zyn uit den weg te ruimen, door eenige weinige aantekeningen en terugwyzingen, gelyk ook door het daarstellen van eenige zeer weinige nieuwe geslagten. Men behoorde ten minsten geen middel tot verbetering te zoeken, 't geen oneindig erger is dan de kwaal, gelyk de Heer blumenbach heeft getracht te doen, door, voor de Linneaansche rangschikking, tien zogenaamde natuurlyke Orden daar te stellen, waarvan verscheidene geenerlei bepaald uitwendig teken hebben; dus heeft hy No. V. Knaagende Zoogdieren, welke zich meest met harde plantgewassen voeden, en No. VI. Verscheurende of vleeschvreetende Zoogdieren. Hoe zullen wy, by voorbeeld, aan het uiterlyke zien, dat het Stekelvarken (Hystrix), 't geen met zyne sterke lange pennen zulk eene schrikbaarende houding heeft, tot de vyfde, en daarentegen de gewoone Egel tot de zesde behoort? Dat meest, in de vyfde Orde, is ook eene elendige bepaaling, die veelal van de noodzaakelykheid en van de omstandigheden afhangt. De Muis, by voorbeeld, door den Heer blumenbach onder de vyfde Orde geplaatst, zal voorzeker uit dezelve loopen, en eene plaats in de zesde Orde begeeren, zo ras zy gebraaden spek ruikt. Op dezelfde wyze is de IXde Orde der zeer groote lomp gevormde Zoogdieren volstrekt willekeurig. De Schryver heeft kunnen goedvinden, daaronder te brengen de Zwynen, die alles vreetende en zeer dikwyls verscheurende zyn, zonder dat zy zo zeer lomp gevormd genoemd kunnen worden: terwyl de Beer, die onder de VIde Orde, te weeten onder de verscheurende vleeschvreetende geplaatst is, met meer recht by deeze lomp gevormde wezens geplaatst had mogen worden.

De jeugdige Vertaaler heeft eere met zyn werk behaald, en belooft, dus voortgaande, voor het toekomende veel goeds. Hy heeft zich niet vergenoegd, met alleen het Hoogduitsch Werk zeer wel en naauwkeurig te vertaalen, maar daar ook eenige nuttige en leerzaame Aantekeningen bygevoegd.