Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1801

[p. 641]

Mengelwerk, tot fraaije letteren, konsten en weetenschappen, betrekkelyk.

Aanwyzing der betekenisse van het woord kerk in de schriften des nieuwen verbonds.

(Ontleend uit de Lectures on Ecclesiastical History, by george campbell, DD. Principal of Marishal College, Aberdeen. In den voorleden Jaare uitgegeeven.)

Aan de Schryvers der Vaderl. Letteroefeningen.

Medeburgers!

‘'t Geen ik U hier nevens zend, is kort; doch behelst, myns inziens, eene voldingende opheldering, ten opzigte van een Woord, waarmede men, uit onkunde van de waare betekenis, of opzettelyke misduiding, zo zeer, door alle Eeuwen der Christlyke Kerke bykans, geschermd heeft. In onze gewoone Overzetting heeft men het Grieksche woord εκκλησια, waarop het hier aankomt, doorgaans Gemeente vertaald; doch hegt 'er veelmaal eenen zin aan, welke op deeze of geene wyze strekt, om een gevoelen, van deeze welgekoozene Vertaaling vervreemd, daarop te bouwen. - Zonder verdere aanmerkingen deswegen, laat ik Ul. deeze Aanwyzing toekomen; niet twyfelende, of de kleine plaats, die dezelve beslaat, zal 'er wel aan worden ingeruimd,’ enz.

Eigenlyk gesprooken zyn 'er in de Schriften des Nieuwen Verbonds slegts twee oorspronglyke betekenissen van het woord εκκλησια, die men verschillende kan noemen, schoon zy betrekking tot elkander hebben.

De een is, wanneer het betekent een aantal volks,

[p. 642]

daadlyk byeen vergaderd, of gewoon byeen te komen; en wordt dit woord dan zeer voeglyk vertaald door Vergadering, Zamenkomst, Gemeente: het duidt ook een zamengeschoolden Hoop Volks aan; als handel. XIX:32, 40.

De andere zin is, om eene Societeit van menschen aan te duiden, te zamen vereenigd door eenen algemeenen band, schoon niet te zamenkomende op een en dezelfde plaats, en mogelyk te groot om dus te vergaderen. - In deeze, zo wel als in de voorgaande betekenis, komt dit woord zomtyds voor by Kerklyke Schryvers, om een Staat, een Gemeenebest, te betekenen; eene betekenis, zeer naby komende aan het Latynsche woord Civitas.

Wanneer het woord εκκλησια bepaald, of ergens aan toegevoegd is, gelyk doorgaans in de Schriften des Nieuwen Testaments, als εκκλησια του Θεου, του κυριου, του Ξριστου, De Kerk of Gemeente Gods, des Heeren, van christus; of het oogmerk der plaats, waar het voorkomt, zulks aanwyst, - moet het altoos verklaard worden in de eene of de andere der twee volgende betekenissen, beantwoordende aan de twee algemeene betekenissen, zo even vermeld.

Het betekent, naamlyk, of eene enkele Vergadering van Christenen op zichzelven, overeenstemmende met de eerste betekenis, - of de geheele Christlyke Gemeente, volgens de tweede. Naauwlyks zal men zich verlegen kunnen vinden, om uit den zamenhang op te maaken, welke van beiden omhelsd moet worden, op eene bepaalde plaats. Dat het in den eerstgemelden zin moet worden opgevat, is zomtyds openbaar uit de daar by gevoegde woorden; als, by voorbeeld, της εκκλησιας της εν Κετχρεαις, der Gemeente, die te Cenchreen is, (rom. XVI:1) en τη εκκλησια του Θεου τη εν Κορινθω, De Gemeente Gods, die te Corninthen is, (1 cor. I:2) en op meer andere plaatzen. - In den laatsten zin moet dit woord altoos worden opgevat, wanneer wy in de uitdrukking of in het oogmerk der plaatze niets aantreffen om ons tot eenige bepaaling te doen besluiten; als, by voorbeeld, in dit zeggen van christus, Επι ταυτη τη πετρα οικοδομησω μου· την εκκλησιαν, Op deeze Petra zal ik myne Gemeente bouwen, matth. XVI:18, en Ο δε κυριος προςετιθει τους σωζομενους καθƽημεραν τῃ εκκλησια, De Heere deedt dagelyks tot de Gemeente, die zalig werden, hand. II:47.

[p. 643]

In deeze laatste betekenis des woords, voor het gansche Lichaam der Geloovigen in christus, waar ook verstrooid, kreeg het naderhand het onderscheidend bywoord καθολικη. Men schreef ἠ εκκλησια ἠ καθολικη, De Catholyke of Algemeene Kerk.

Dan, in eenigen anderen zin, behalven dien van eene enkele Vergadering en de geheele Gemeente der Christenen, kan geen één voorbeeld, van het gebruik deezes woords, in de Schriften des Nieuwen Verbonds, bygebragt worden. - Wy spreeken thans, 't is waar, en dit is eene wyze van spreeken van vóór veele Eeuwen geweest, van de Gallicaansche Kerk, van de Kerk van Engeland, van de Kerk van Schotland, en veele andere, als van Gemeenten of Genootschappen, die van elkander onafhangelyk en op zichzelven volkomen zyn. Zodanig eene wyze van spreeken was in de dagen der Apostelen nooit aangenomen. Men hoorde hun niet zeggen, de Kerk van Asia, of de Kerk van Macedonie, of de Kerk van Achaje; maar zy gewaagden van de Kerken, of Gemeenten, van god in Asia, de Gemeenten in Macedonie, en de Gemeenten in Achaje. Het meervoudige getal wordt bestendig en onveranderlyk gebruikt, wanneer men handelt van meer dan ééne Kerk of Gemeente; ten zy de geheele Vergadering der Christenen het voorwerp ware. En is dit niet de wyze van uitdrukken der Gewyde Schryveren alleen, maar het bestendig gebruik van dit Woord in de Schriften der Kerklyke Schryveren van de twee eerste Eeuwen.