Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1801

Iets, over het eiland Ceilon.
Door J. Hafner.

Ik heb, geduurende myn drieëntwintig-jaarig verblyf in Oost-Indiën, Ccilon verscheide maalen bezogt; ik heb 'er zelfs eenen geruimen tyd gewoond; ja, wat meer is, eene reize te voet (van Jaffanapatnam na Colombo) midden door het Eiland gedaan, en my voornaamelyk toegelegd, de oude en laatere Geschiedenis en den tegenwoordigen staat van dit schoone Land te leeren kennen. In de korte schets en beschryving, die ik het Publiek van hetzelve aanbiede, zal ik teffens de waarde van dit gewigtig Etablissement aantoonen; alsmede de voordeelen en het vermogen, dat de Engelschen door het lang gewenschte bezit van dit heerlyk Eiland hebben verkreegen.

Het Eiland Ceilon is zedert veele Eeuwen bekend geweest. De Arabieren en Persiaanen noemden het Serendiep, of Singaladiep, en Elinour; de Grieken en an-

[p. 536]

dere Volken Taprobane; doch de eigenlyke en rechte naam is Lonkaï; onder die benaaming spreeken 'er de alleroudste Indiaansche Geschiedenissen van. Volgens deeze, werd het, menige duizend jaaren vóór onze Tydrekening, door een Geslacht van Reuzen bewoond; welks Koning rabon, mede een verschriklyke Reus met tien hoofden en tien armen, door den God visnou (in zyne zesde invleesching als rama) werd beoorlogd en gedood, zo om hem te straffen wegens de wreedheden en geweldenaryen, die hy langs de geheele kust pleegde, als om zyne Vrouw sieta te verlossen, die deeze rabon hem had ontroofd. Deeze Oorlog, die drie jaaren duurde, is het onderwerp van den Ramayon, een Indiaansch Heldendicht, dat in verhevenheid van styl, en rykheid van vinding, geen wedergade heeft. Mogelyk dat ik, by eene andere gelegenheid, deeze waare gebeurtenis, onder den sluijer der Fabel verborgen, uitlegge en opheldere.

'Er zyn eene menigte onwederspreekelyke bewyzen op Ceilon zelve, dat gemelde rama aldaar heeft geheerscht, en een magtig Vorst moet zyn geweest. Een der zes Koningryken, waarin dit Eiland in laatere tyden werd verdeeld, wordt Ramrādspour geheeten, of het Ryk van den Koning ram. In deeze Landstreek stond eene Stad, van denzelfden naam, in welke hy zynen zetel had gevestigd: ten tyde der Portugeezen werden 'er nog eenige prachtige overblyfselen van gevonden. Volgens de Cingaleesche Overlevering en Historieschryvers, overtrof deeze Stad in grootte en heerlykheid alle andere Steden in Indie. Het Paleis des Konings was op zommige plaatsen met goud gedekt, en rustte op 1000 pylaaren. Negentig Koningen zouden 'er na elkander in geregeerd hebben. 't Geen my nog meer overtuigt, dat deeze zelfde raam, of rama, van wien de oude vercierde Indiaansche Geschiedenissen zo veel verhaalen, op Ceilon heeft geheerscht, is, dat een ander van de zes Koningryken, waarvan ik boven heb gesproken, den naam van Sieta-veca draagt; in hetwelk nog heden eene Stad in weezen is, mede aldus genoemd, en gebouwd ter eere van sieta, Vrouw van meergemelden rama: ook vindt men door het geheele Eiland, en voornaamelyk in de Provintie Massoulie, waar de beslissende Slag zou geschied zyn, die rabon van het Ryk en Leeven beroof-

[p. 537]

de, nog veele Gedenktekens en Steenen, met vreemde Caracters bedekt, die waarschynlyk van deeze gewigtige gebeurtenis melding maaken. Nog veele andete bewyzen voor dit myn gevoelen zou ik kunnen by brengen; doch kortheidshalven zal ik overgaan tot laatere tyden, in welke, zo als ik gezegd heb, het Eiland Ceilon in zes Ryken was verdeeld; te weeten, Condé ouda, Cotta, Sieta-veca, Dambadam, Ramrādspour en Jaffanapatnam; die ieder door hunnen byzonderen Koning werden beheerscht.

Het was in den Jaare 1505, dat de Portugeezen dit Eiland ontdekten; doch het gelukte hun niet eerder dan in 1517, zich daar neder te zetten; hebbende van aboe pandar, Koning van Cotta, verlof verkreegen, 'er eene Logie, of Factory, op te richten: doch zy misbruikten welhaast deeze vergunning; bouwden 'er, in weerwil van den Koning, eene sterke Vesting; maakten zich, terwyl hy in eenen Oorlog tegen maduné, Koning van Sieta-veca, was gewikkeld, meester van Colombo; en, door twist en tweedragt onder de Vorsten te zaaijen, nu de party van den eenen, dan van den anderen kiezende, breidden zy zich byna over het geheele Eiland uit, moordende en roovende naar hun welgevallen; tot dat eindelyk de nog overgebleevene Vorsten, zich met fima ladarma, Koning van Candé, voor het algemeen welzyn verbindende, deeze haatelyke vreemdelingen van alle kanten aanvielen, en het hun eindelyk gelukte, ze in 1593 uit de binnenlanden te verjaagen, en hen te noodzaaken, zich naar hunne Kasteelen en Forten, die ze aan strand hadden, terug te trekken.

Het is zeker en aanmerkenswaardig, dat de Portugeezen, in dien tyd wegens hunne dapperheid beroemd, en die zich van een groot deel van Indiën zonder veel moeite meester maakten, nergens zo veel tegenstand en nederlaagen hebben geleeden, dan op Ceilon. Alvarez pereira, diego de mello, constantinus de sa, almeida, lopez de souza, en hieronimus d'azavedo, altemaal dappere Generaals, werden met hunne Legers, door gemelden fima ladarma, en henar pandar, en radja singa, Koningen van Candé, totaal verslaagen en geheel vernield; en de Cingaleezen zouden hen ligtelyk uit het gantsche Eiland hebben verjaagd, indien zy de middelen en de kunst van

[p. 538]

Vestingen te belegeren en in te neemen hadden bezeten. Hiertoe boden hun de Hollanders, die dit Eiland in 1602 reeds bezogt hadden, de behulpzaame hand. In 1638 slooten zy een verbond met maha surga, Koning van Candé, die den naam van radja singa had aangenomen, en zonden, in gevolge van dien, schepen en krygsvolk derwaards, om de Portugeezen te verdryven. 'Er werd met afwisselende kans geöorlogd: tot dat eindelyk de Portugeezen, door een slegt bestier en gebrek aan onderstand de eene plaats en vesting na de andere verliezende, genoodzaakt waren zich in Colombo in te sluiten; welke plaats, door de Hollanders en den Koning van Candé belegerd wordende, na een wanhoopigen en woedenden tegenstand, in 1655 by Capitulatie overging; zynde 'er van het gantsche Guarnizoen niet meer dan omtrent 100 man overgebleeven: een groot onderscheid, waarlyk, van deeze overgave en Capitulatie met die, welke angelbeek met de Engelschen sloot; daar hy hun dit onwaardeerbaar Eiland, met alle deszelfs omcingelende Steden en Forten, zonder slag of stoot in de handen leverde; schoon zyne middelen van verdeediging oneindig grooter waren, dan die der Portugeezen toen ter tyd. - Na het verlies van Colombo hielden de Portugeezen zich niet lang te Manaar en Jaffanapatnam staande; en dus eindigde hun ryk op Ceilon, dat byna anderhalve Eeuw geduurd had.

(Het Vervolg hierna.)