Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1801

Spoedige geneezing der heupjigt, door middel van het brandyzer, volgens de manier van Petrini.
Door den Hr. D. van Exter, K. Pruiss. Kreits-Physicus, enz. te Leugnich.

Vóór eenigen tyd wierd ik geroepen by den Jager G -, een man, oud tusschen de 30 en 40 jaaren, droog en galachtig van gestel, die van der jeugd af aan zeer ruw geleefd had, en een liefhebber van sterke dranken was geweest; terwyl hy, gewoon alomme te zwerven, weer noch wind ontzag. Hy klaagde my, dat hy, vóór ongeveer zeven weeken, op het onverwagtst was aangetast geworden door eene woedende Heuppyn, die uit het Kruis, langs de rechter dye en het been, ging tot aan het bovendeel van den voet, en hem al ras het gebruik van dat been had benomen: zynde die pyn dikwyls zo geweldig, dat hy het moest uitgillen, en dat hy zyn vertrek rondkroop, zonder te kunnen liggen of rusten. Eer ik geroepen wierd, had hy reeds allerhande middelen gebruikt, en nu eenige weeken lang gebruik gemaakt van den raad myns Amptgenoots, Dr. graff, te Teklenburg. Uit de voorschriften zag ik, dat men alle gewoone middelen, die in de Jigt en Zinkingspynen worden aangepreezen, gebruikt had. Onder anderen had men gewerkt met uit- en inwendige Kwikzilvermiddelen; terwyl 'er spaansche vliegen en fontanellen aan het aangedaane been waren geplaatst; doch alles te vergeefsch.

Na allen mogelyk onderzoek, om de naaste oorzaak

[p. 463]

van dit onverdraaglyk toeval te ontdekken, kon ik niets met eenigen grond verdenken, dan het ophouden van het sterk zweeten aan de beenen, waarmede de Zieke, van der jeugd af aan, altoos gekweld was geweest, doch hetgeen nu, met den aanvang der pynen, was opgehouden; terwyl hy aan andere deelen, vooral aan het hoofd, dikwyls zeer sterk zweette. Zo het scheen, was 'er geene reden, om aan terug gedreevene Huidziekten, iets Venerisch, of eene verplaatzing van Jigtstoffen, uit eenig ander deel des lichaams, te denken. Daar nu de pyn klaarblykelyk zyn oorsprong nam uit de heupzenuwen, en van boven uit het heiligbeen naar beneden, den loop der groote dyezenuw volgde; gelyk ik naauwkeurig kon waarneemen, met den loop dier zenuwe met myne vingeren te volgen; terwyl op geene andere plaats des aangedaanen deels, door drukking, eenige pynlykheid was te bespeuren; en de pyn daarenboven niet eindigde, voor de laatste verdeeling der zenuwtakjes, boven de kleine teenen: zo besloot ik, dat dit toeval de waare zenuwachtige Heupjigt was, die door cotunnius en petrini zo naauwkeurig is beschreeven, volgens aanleiding van hetgeen dienaangaande, by hippocrates de Affectionibus, cap. 8, is te vinden. Daar nu alle gewoone hulpmiddelen, zonder eenig gevolg, waren aangewend, besloot ik tot het Brandyzer over te gaan, als het eenigst nog niet beproefd middel, dat met hoop van eenig goed gevolg kon in 't werk gesteld worden; waarin de raadelooze Lyder zeer gaarne toestemde.

Met hulp van onzen bekwaamen Heelmeester wernlemann verrichtte ik de konstbewerking, met een scherp gloeijend yzer, op den 24 July 1799, 's morgens ten 10 uuren; geschiedende de branding tusschen de twee laatste kleine teenen, alwaar de pyn het hevigst was, volgens het voorschrift van joseph petrini, te vinden in zyne neuen Heilmethode des nervösen Hüftwehes, aus dem Italienischen uberzetst, von spohr. Detmold 1787, § 117-122. Aanstonds, na het volbrengen der konstbewerking, was de Zieke, niettegenstaande de geweldig diepe branding, in staat, op zynen voet de kamer rond te gaan, zonder krukken, 't welk hem voorheen volstrekt onmogelyk was geweest; zynde thans de onverdraaglyke zenuwpyn eensklaps verdweenen. Hiermede hield de Lyder op myn verzoek ruim een vierde uur aan,

[p. 464]

waarna wy de wonde bezagen, uit welke geen bloed, maar alleen een waterachtig vocht vloeide. Toen wierd de wonde verbonden met gewoone digestief-zalf; waarna de Lyder zich te bed begaf, zonder meer over eenige hinderende pyn te klaagen. Eerlang schikte de wonde zich tot een gewoone goede ettering, die wy, geduurende vier weeken, onderhielden, waarna de wonde ras geneezen was. Agt dagen laater reed de Lyder reeds te paard, en na verloop van drie weeken kon hy reeds een uur uit wandelen gaan; terwyl hy op den eersten van Herfstmaand tot zyne gewoone bezigheid, de Jacht, kon wederkeeren. Geduurende dit tydstip gebruikte hy nog aanhoudend in- en uitwendige prikkelende, zweetdryvende en versterkende middelen. Het zo heilzaam zweeten der voeten keerde eerlang weder. De verlamming, de uitdrooging en de opkrimping van het been, toevallen, welke door het langduurig liggen ontstaan waren, verdweenen teffens allengskens, terwyl een gezonde slaap en goede eetlust terug kwamen. Thans is de Lyder volkomen hersteld, en klaagt nergens over, dan over gebrek aan kragten, om de vermoeijenissen zyner kostwinning, zo lang als voorheen, te kunnen verduuren; 't geen zeer ligt te begrypen valt, omdat deeze Lyder, geduurende twaalf weeken, verstooken van zyn gewoon voedzel, 't geen hy toen kon noch durfde gebruiken, daarenboven zyne gewoone beweeging en den invloed der vrye lucht moest missen: terwyl hy, aan den anderen kant, beroofd van nachtrust, steeds door de hevigste pynen gefolterd wierd; 't welk alles te zamen genomen een zeer aanmerkelyk verval van kragten moest doen gebooren worden, niet te overwinnen, dan door goed voedzel en eene aanhoudende gezondheid.

Van harten wensch ik, dat dit voorbeeld eener zo spoedige hulpe, in een byna hoopeloos geval, door middel van het Brandyzer aangebragt, aanleiding moge geeven, dat hetzelve meermaalen in zoortgelyke wanhoopige omstandigheden beproefd moge worden, om nog veele ongelukkigen van dergelyke onlydelyke pynen te verlossen, in plaats van dezelve, als ongeneeslyk, tot een prooi van hun onverdraaglyk noodlot, te verlaaten. Laaten wy liever het voorbeeld der Ouden volgen, die een zo menigvuldig gebruik van het Brandyzer maakten, waar-

[p. 465]

in zy nog heden door de Indiaanen en Arabieren worden nagevolgd, die daardoor dikwyls ongelooflyke geneezingen volbrengen, gelyk ik meermaalen, als ooggetuige, met verbaazing heb ondervonden.