Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1801

Bedagtzaamheid.

Die over zynen Geest heerscht, is sterker, dan die eene Stad inneemt; was het gevoelen van den verstandigsten Sterveling. En waarlyk, ieder onbevooroordeelde zal zulks volkomen moeten toestemmen. By zulk eenen zullen maatigheid en bedagtzaamheid de bestuursters zyner daaden en handelingen zyn. En wat zal hy met dezelve niet vermogen? Hy zal vrede in zyn harte hebben, en geluk onder zyne Natuurgenooten verspreiden.

De groote oorzaak der ongenoegens en oneenigheden in dit leeven is, myns bedunkens, daarin te zoeken, dat wy, in 't algemeen, de zaaken niet uit het regte oogpunt beschouwen, of over dezelve een te haastig oordeel vellen, en daardoor niet zelden iets doen, 't welk onszelven en anderen in mindere of meerdere onheilen stort, en ons de oogen niet dan te laat opent. En kan dit anders zyn, indien wy de beneveldheid van ons verstand niet te hulpe komen, door naar verlichting te streeven, en naar die wysheid, welke ons door de uiterlyke schors der dingen heen doet zien? Wy zyn steeds partydig jegens onzen naasten, en ten goeden ingenomen omtrend onszelven, indien wy ons niet in de hoogstnoodige kennis van het menschelyk hart en in menschenliefde oeffenen. Wy oordeelen meest naar den uiterlyken schyn der zaaken, zo als die zig aan onze bevooroordeelde bevatting voordoen. Wy zyn niet gewoon het verband der zaaken na te spooren, voor zo verre dat onder ons bereik kan vallen; 't geen egter zo noodig is, om recht over eene zaak te oordeelen: want hoe veele zaaken, die zig in het afgetrokkene goed of kwaad voordoen, krygen eene andere gedaante, als men derzelver bronnen naspoort, en dezelve beziet in verband met andere dingen, waarmede zy in eene onafscheidelyke betrekking staan! En zoeken wy dat verband, zo ontmoet ons beperkt verstand niet zelden onoplosbaare tegenstrydigheden, die ons een verkeerd oordeel doen vellen. Beter is het, derhalven, in zulke gevallen, ons oordeel op te schorten, en tyd en gelegenheid af te wagten, vooral indien wy niet in de

[p. 359]

noodzaaklykheid gebragt worden om spoedig te moeten oordeelen of te besluiten.

Die zynen mond wederhoudt, wederhoudt zyne ziele van benaauwdheden. Voorzigtigheid in woorden, bedagtzaamheid in beoordeelingen, en nog meer in daaden, zyn noodzaaklyke vereischten, om rust aan ons hart, en geluk aan onze medemenschen te bezorgen.

Eenig nadenken zal ook den onbedagtzaamsten gereedelyk doen toestemmen, dat Bedagtzaamheid het groot vereischte tot tydelyken voorspoed; Onbedagtzaamheid, daarentegen, een te algemeen heerschend gebrek is, 't welk dien voorspoed buiten ons bereik stelt.

Een onbedagt oordeel over onze Naasten, is ook, ter oorzaake van de gesteldheid onzer natuure, of liever van onze ingeschapene zelfliefde, de bron van een liefdeloos gevoelen over hunne gedraagingen, die wy daardoor uit verkeerde oogpunten beoordeelen, in plaatse dat wy, met een liefderyk hart, dezelve altyd van de gunstigste zyde zouden beschouwen, gedagtig aan de groote Les des grootsten Leermeesters: Doet uwen naasten zo als gy wenschte dat men aan u zoude doen. Welk eene geheel andere gedaante zou alsdan de verkeering onder de menschen verkrygen! En hielden wy altoos in 't oog, dat ons oogmerk zyn moet, by het ontdekken van gebreken in onze medemenschen, hen te verbeteren, en geenzins hen te verbitteren; wy zouden alsdan ondervinden, hoe zalig het is, goed voor kwaad te kunnen vergelden!

Een verstandeloos man veracht zynen naasten; maar die verstand heeft, zwygt stille, en een wyze bedenkt zig om te antwoorden; ja een wyze en bedagtzaame zal nimmer zonder noodzaak een te schielyk besluit opmaaken; hy zal liever wysheid van God afbidden, die beloofd heeft, dezelve te geeven aan den geenen, die haar by Hem zoeken; Hy is een milde Geever, die niet verwyt, een milde Geever, die niet onthoudt aan dezulken, die in opregtheid dezelve van Hem begeeren.

ô! Ware de Mensch bedagtzaamer omtrend zynen Naasten, en maar zo voorzigtig als de gezonde Rede leert, en nog meer wanneer de verhevene Godsdienst van het zalig Euangelie zyn rigtsnoer wordt; hoe veele schoone roozen zouden dan glansryk pryken, daar nu enkel doornen staan! Hoe veel aangenaamer ware het verkeer op deeze Aarde! en hoe zou elke menschenvriend zig verblyden! Ja wy zouden, als 't ware, gemeenschap oeffenen met de Engelen, met de bewooners van betere waerelden; - wy zouden den Hemel op aarde aanvangen, en de Geest des Vredes en der Liefde zou, als afgezant van den grooten Waereldheerscher, onder ons komen woonen. En ware de Mensch tevens bedagtzaamer omtrend zigzelven, ook in het verkiezen zyner vermaaken en uit-

[p. 360]

spanningen, die hem deeze waereld zo voortreffelyk kan opleveren; en veragtte hy die woeste genoegens, die den vrede der ziele stooren en verwoesten; nimmer hoorde men alsdan deeze Aarde een Rampwoestyn noemen; 't welk zy nu niet zelden voor den dwaazen mensch is, die Godsdienst en Zedelykheid veragt, en dus zyn waar geluk met voeten treedt. - Ik kan my niet onthouden, met eene Vaderlandsche Dichteresse te spreeken:

Wie onbedagt een Roos

Van 't bloeijend struikje zoekt te breeken,

Voelt scherpgepunte doornen steeken;

Maar wie de lieve bloem met stille wysheid plukt,

Verlustigt zig in blos en geuren;

Geen dooren zal de hand verscheuren,

Die 't lachend kind der Mey op onschulds boezem drukt.

De blyde roos der levenspaden

Lacht gansch de menschheid aan, maar vergt verstand en deugd.

Wie maalt de zaligheid, gehegt aan ed le daaden,

Gekroond met rust en vreugd!

Ja, rust en vreugd zullen eens in eeuwigheid genooten worden, en aldaar de kroone zyn van harten, hier door Jesus Geest geleid, die het daar zogten, by dien Geest, die wysheid en bedagtzaamheid ademt, en die door denzelven nederig en bedagtzaam zogten te wandelen, het goede, dat zy hier mogten smaaken, met dankbaarheid genooten, en het kwaade hun ten leerschool deeden verstrekken.

Betreuren wy dan, aan den eenen kant, de dwaasheid van den waereldling, en werken wy, zo veel als onze kring gedoogt, ter verbetering mede. Dan zal het genoegen ons bekroonen, de vreugde ons aanlagchen, ook te midden van den tegenspoed.

Grootsch rees uw dageraad, jonge waereld!

Door traanen van gevoel bepaereld;

De reinste zaligheid was door geen dwang verdrukt.

ô Jeugd des tyds! waar zyn uw blosjes?

Ach! trotschheid heeft die mirtenboschjes

Der vryheid - des geluks, uit Edens hof gerukt!

Maar door Bedagtzaamheid wordt Trotschheid overwonnen en beschaamd; en eenmaal zal die gehaate Trotschheid, door beminnelyke Christelyke Nederigheid, te ondergebragt worden. Dan zal zalige Bedagtzaamheid onder de gelukkige bezitters van eene betere Waereld woonen, en eeuwig heil veroorzaaken!