Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1801

Leevensberigt van Jean François Galaup de la Pêrouse.

(Vervolg en Slot van bl. 209.)

Naauwlyks waren de Schepen, om la pêrouse op te zoeken, vertrokken, of 'er verspreidde zich een gerugt, dat een Hollandsch Capitein, de Admiraliteits Eilanden, ten Westen van Nieuw Ireland, voorby zeilende, een Canoe gezien hadt, Inboorelingen vandaar inhebbende, die hem voorkwamen, de kleederen van Fransche Scheeplingen aan te hebben.

De Generaal d'entrecasteaux, die over deezen nieuwen Tocht het bevel voerde, kreeg by het aandoen van de Kaap de Goede Hoop onderrigt van dit verhaal. Niettegenstaande den geringen grond van echtheid, en de weinige waarschynlykheid, twyselde hy geen oogenblik, het plan van zyne reis te veranderen, en zich derwaards te begeeven. Dit vlytbetoon door geen gelukkigen uitslag bekroond zynde, hervatte hy zyne naspeuring, in gevolge van den last, hem gegeeven, en voldeedt 'er ten vollen aan, zonder in staat te zyn om eenig het allerminste berigt te bekomen, of iets te ontdekken, wegens het lot van onzen ongelukkigen Reiziger.

[p. 260]

Men maakte in Frankryk verscheidenerlei gissingen over de oorzaak van la pêrouse's ongeluk. Eenigen, onkundig van den koers, dien hy hadt te houden van Botany Baai, zo als hy dien in zyn laatsten Brieve aftekent, beweerden, dat zyne Schepen in het Ys bezet geraakt waren, en dat hy, nevens zyne Tochtgenooten, een allerverschriklyksten dood gestorven was. Anderen hebben voorgegeeven, dat hy op zyne reis na Isle de France, op het einde des Jaars 1788, ten slachtoffer strekte van dien geweldigen storm, die het Fregat de Venus deedt vergaan, zo dat men 'er naderhand nooit van hoorde, en het Fregat de Resolution geheel mastloos deedt heenen dryven.

Schoon wy, 't geen deeze laatstgemelden beweeren, niet geheel kunnen lochenen, behooren wy het egter niet zonder bewys aan te neemen. Indien dit geene waarheid is, dan kwam la pêrouse waarschynlyk om, door slegt weêr, op een der ontelbaare riffen van rotzen, waarvan de Archipelagos, welken hy nog zou doorkruissen, zo vol is, volgens de bevinding des Generaals d'entrecasteaux.

De wyze, op welke de beide Fregatten altoos zeilden, zo dat het een het ander altoos kon seinen, gaf aanleiding om ze beiden in een en het zelfde lot te doen deelen. Zy kunnen 't zelfde ongeluk beloopen hebben, 't welk zy ten naauwen noode ontsnapten op den zesden van Slachtmaand des Jaars 1786; zy zouden toen ten gronde gegaan geweest zyn, eer zy eenig land konden bereiken.

De éénige hoop, welke overblyft, is, dat zy schipbreuk geleden hebben op de kust van eenig onbewoond Eiland: in dit geval is het mogelyk, dat 'er nog eenige weinigen bestaan op een der ontelbaare Eilanden van deezen Archipelagos. Op eenen afstand van alle gewoon bevaarene koersen, is dit Eiland misschien by het opzoeken ontglipt, en zy kunnen dus hun Vaderland alleen wederzien door de toevallige aankomst van eenig Schip, daar hun de middelen, om een Vaartuig te bouwen, geheel ontbreeken.

Wy kunnen nogthans niet nalaaten op te merken, dat de Wilden verre tochten doen in zeer eenvoudige Canoes; en wy mogen oordeelen, op het inzien van de kaart, dat, indien het Schip vergaan was op een woest en onbevolkt, of een door Wilden bewoond Eiland, en

[p. 261]

'er een overschot was der Schipbreukelingen, zy in staat zouden geweest zyn, om, in het verloop van negen jaaren, by kleine reistochten te komen in een land, van waar men eenige tyding dier ongelukkigen zou bekomen hebben: want het is waarschynlyk, dat zy alles zouden bestaan hebben, om te geraaken uit een staat van angst en eenzaamheid, erger dan de dood. - Indien wy dan niet van alle hoope verstooken zyn, is die, welke ons is overgebleeven, zeer gering.

Een Zeereiziger heeft verzekerd, dat hy tekens van het Wrak van la pêrouse gezien heeft. De Leezer moge oordeelen over het geloof, 't welk dit berigt verdient, uit het berigt zelve, zonder iets anders in aanmerking te neemen, dan dat hy den Schryver met zichzelven vergelyke, en het verhaal nevens bougainville's Reisbeschryving legge.

Extract uit de Papieren van den Vrederegter van de Stad en de Gemeenschap van Morlaix.

‘George bowen, Capitein van het Schip Albemarle, bevragt van Bombay na Londen, en in Morlaix ingeloopen, ondervraagd, of hy eenige kundschap hadt wegens la pêrouse, die uit Frankryk zeilde om eene Reis rondsom de Wereld te doen, antwoordde, dat hy, in Wintermaand des Jaars 1791, op zyne terugreize van Port Jackson na Bombay, op de kust van Nieuw Georgia^(*), in den Ooster Oceaan, stukken van een Scheepswrak zag, dryvende op het water^(†), 't geen hy voor een Fransch maakzel hieldt; dat hy niet op het strand geweest was, maar dat de Inwoonders des lands by hem aan boord kwamen; dat hy de taal, welke zy spraken, niet kon

(*) Ontdekt door shorthand, Lieutenant in Engelschen dienst, in 1788; maar gedeeltlyk ontdekt door bougainville, Capitein in den Franschen Zeedienst, in 1768; en nog nader door surville, Capitein van een Schip der Oost-Indische Compagnie, die dit het Land der Arsacides noemde. Fr. Uitg.

(†) La pêrouse kan niet dan in den Jaare 1788 schipbreuk geleden hebben. Ik laat de zodanigen, die eenige kennis hebben van de kragt der zeegolven op een gestrand Schip, oordeelen, of de stukken van een Schip nog op 't water konden dryven op het laatst van Wintermaand in den Jaare 1791. F. Uitg.

[p. 262]

verstaan, maar uit de tekens, welke zy maakten, begreep, dat 'er een Schip op hunne kusten gestrand was; dat de Inwoonders het gebruik van veele yzeren werktuigen kenden, en zich omtrent andere zeer weetgierig aanstelden; dat hy met hun verscheide artikels van yzer en glas verruild hadt; dat deeze Indiaanen, wat hun Character aanbelangt, hem vreedzaam voorkwamen^(*), en kundiger dan die van Otaheite, dewyl zy volkomen kennis aan yzer hadden, en hunne Canoes beter gebouwd waren; dat, wanneer de Inboorelingen zich aan boord van zyn Schip bevonden, hy het Wrak nog niet ontdekt hadt; en dat hy, de kust langs zeilende, hetzelve ontdekte door een vuur, op het land ontstooken, omtrent middernagt^(†), op den dertigsten van Wintermaand des Jaars 1791; alsmede, dat hy, zonder dit vuur, waarschynlyk zou vervallen geweest zyn op de klippen van Kaap Deception. - Hy verklaarde, daar benevens, dat hy, in alle deelen van de kust van Nieuw Georgia, een groot aantal Hutten ontdekt hadt; dat deeze Indiaanen van eene sterke gesteltenisse waren, en goed van aart; waaruit hy vermoedt, dat, indien de Heer de la pêrouse of eenigen van zyne Manschap zich daar aan land mogten bevinden, dezelve nog in leevenden lyve zullen weezen^(‡). Alle de Schepen, welke deeze kusten bevaaren hadden, wa-

(*) De Indiaanen, hier als vreedzaam gekenschetst, vielen op de sloepen van bougainville aan, landwaards gezonden om versch water te haalen, zo ras zy in de Baay Choiseul gekomen waren. Fr. Uitg.

(†) Het is in de daad te bevreemden, dat de stukken van een Scheepswrak, gezien door george bowen, en door hem gehouden voor een gedeelte van de la pêrouse's Schip, en van Fransch maakzel, - omstandigheden, welke aanduiden, dat die stukken van eene vry aanmerkelyke grootte hebben moeten weezen, en vry van naby gezien, - alleen ontdekt werden te middernagt, by het licht van een vuur, op de kust ontstooken. Fr. Uitg.

(‡) Bougainville vondt zich genoodzaakt, met geweld, de aanvallen deezer Indiaanen te wederstaan. Hy maakte zich meester van twee hunner Canoes, waarin hy, onder andere dingen, een lid van een mensch vondt, half geroost: een duidelyk bewys, dat zy menschen-eeters waren. Fr. Uitg.

[p. 263]

ren die van bougainville - de Alexander - de Friendship van Londen - de la pêrouse - en hy met het zyne. Gevolglyk vermoedde hy, dat de stukken van een Scheepswrak, door hem gezien, de overblyfzels waren van de la pêrouse's Schip^(*). - Zints dien tyd verging de Alexander in de Straat van Macasser, en de Friendship kwam behouden in eene Engelsche Haven.

Gevraagd zynde, of hy eenige Kleederen vernomen hadt by de Inboorelingen, welke blyk droegen van eenige overeenkomst met de Europische kleeding? gaf hy ten antwoord, dat deeze Lieden naakt waren; dat hy uit hunne tekenen ontdekte, dat zy voorheen Europische Schepen gezien hadden; dat hy onder de goederen deezer Indiaanen Vischnetten zag, van vlas gemaakt, en dat de maazen Europeaansch waren; dat hy, om de zeldzaamheid, 'er een stuk van behouden hadt, waaruit gemaklyk te ontdekken viel, dat en de stoffe en de bewerking tekens van Europische afkomst droegen.’

Zodanig is, tot heden, het éénig onderrigt, 't welk wy bezitten wegens het lot onzer Zeelieden. De openbaare aanduidingen van den koers, door hem genomen, en van de plaatzen, door hem bezogt, zyn de Medailles, ter gelegenheid van zyne Reis geslaagen, en door de la pêrouse op dezelve uitgedeeld. Hy nam 'er omtrent honderd van Zilver en Brons, en zeshonderd andere van onderscheidene soort mede. Naardemaal wy den weg weeten, welken hy nog hadt af te leggen, zullen deeze Medailles, ten eenigen tyde, kunnen uitwyzen, op welk eene plaats het ongeluk, hem overgekomen, zyne Reis afbrak.

De Medaille hadt aan den eenen kant 's Konings Borstbeeld, met het gewoone opschrift; de keerzyde draagt het volgend opschrift, met twee olystakken omgeeven, door een band zamengesnoerd:

Les Fregattes du Roi de France, la Boussole et l'Astrolabe, commandés par M.M. de la pêrouse et de langle, parties du Port de Brest en Juin 1785.

(*) Hier geeft de Engelsche Capitein het niet langer als eene zekerheid op, dat de stukken van het Wrak, door hem gezien, de overblyfzels van de la pêrouse's Schip zouden geweest zyn: het wordt nu niet meer dan een enkel vermoeden. Fr. Uitg.

[p. 264]

De Fregatten des Konings van Frankryk, de Boussole en de Astrolabe, onder bevel van de la pêrouse en de langle, uit de Haven van Brest gezeild in Juny 1785.