Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1801

Beschryving van de tegenwoordige stad Alexandrie, in Egypte.

(Ontleend uit c.s. sonnini's Voyage dans la Haute et Basse Egipte. Te Parys, in 1799, in drie Deelen, met één Deel Plaaten, uitgegeeven.)

De nieuwe Stad Alexandrie is gebouwd, althans voor het grootste gedeelte, op den oever der zee. De Huizen, gelyk alle in de Levant, hebben platte daken. Geene vensters ziet men in dezelve; en de openingen, die derzelver plaats bekleeden, zyn, voor het grootste gedeelte, bezet met een uitsteekend latwerk van hout, van onderscheide gedaante, en zo digt, dat het licht 'er ter naauwer noode doorbreeke. In deeze landen zyn, meer dan elders, zodanige uitvindingen, die het Huis in eene Gevangenis hervormen, weezenlyke Jalousien. Het is door dit maakzel van hout, en zomtyds ook van yzer, niet zelden fraai gewerkt, dat de Schoonen mogen zien, wat 'er buiten omgaat, doch altoos verstooken van het voorregt om gezien te worden. Het is in dien staat van hooplooze afzondering, dat zy, wel verre van de hulde te ontvangen, welke de Natuur vordert dat toegebragt worde aan elk weezen met gevoeligheid beschonken, niets ontmoeten dan smaad en mishandeling; het is daar, met één woord, dat een gedeelte des Menschlyken Geslachts, het haatlyk regt van den Sterksten misbruikende, het andere gedeelte in eene vernederende slaaverny houdt - dat gedeelte, welks bekoorlykheden alleen het vermogen behoorden te hebben om de stugge stroefheid haarer wreede dwingelanden te leenigen.

De naauwe en slegt geschikte Straaten zyn zonder steenen en zonder oppassing; geen openbaar Gebouw, noch ook dat eens byzonderen Persoons, houdt het oog des Reizigers op; en verondersteld zynde, dat de overblyfzels van de oude Stad zyne aandagt niet getrokken

[p. 25]

hadden, de tegenwoordige zou hem geen oogenblik stoffe tot denken verschaffen.

Turken, Arabieren, Barbaresquen, Copthen, Christenen uit Syrien, en Jooden, maaken de bevolking uit, die op vyfduizend mag geschat worden, zo verre men schatten kan in een land, waar men geen registers van eenige zaak houdt. De Koophandel lokt, daarenboven, uit alle de landen van het Oosten, vreemdelingen, wier verblyf zeer onzeker is. Deeze wonder vreemde vermenging van menschen uit onderscheide volken der aarde, op elkander jalours, en meest altoos vyandig, zou aan het oog des waarneemers een zonderling mengzel aanbieden van gewoonten, zeden en kleeding, indien een zamelplaats van Dieven en Roovers de moeite der waarneeming kon opweegen.

Indien ergens Altaaren voor den Demon der Wraake zyn opgerigt, ontmoet men zeker in Egypte eenen Tempel aan dien Demon geheiligd: Wraak is daar eene Godheid, of liever de Tyran van het menschlyk hart. Niet alleen schenken de inwoonders over 't algemeen nooit vergiffenis; maar hoe treffend een blyk van vergoeding men ook moge gegeeven hebben, zy rusten nimmer vóór dat zy hunne handen geverfd hebben met het bloed van den Man, dien zy éénmaal voor hunnen vyand verklaarden. Schoon zy langen tyd hunne gevoeligheid weeten te bedekken en te ontveinsen, tot dat zy eene gunstige gelegenheid vinden om 'er aan te voldoen, zyn de uitwerkzels daarvan niet min verschriklyk, of met de beginzelen van rede minder overeen te brengen. Wanneer een Europeaan, of, om hunne benaaming te bezigen, een Frank, hunne verstoordheid heeft gaande gemaakt, laaten zy, zonder eenig onderscheid te maaken, hunne wraak losbarsten op het hoofd van eenen Europeaan, zonder zich te bemoeijen met het onderzoek, of deeze een Bloedverwant, een Vriend, of zelfs een eigenlyke Landgenoot zy des persoons, van wien hy de belediging ontving. In deezer voege is hunne geraaktheid ontbloot van het éénige, 't welk tot verschooning daarvan zou kunnen dienen; en hunne wraak mag rechtstreeksche wreedheid genaamd worden.

In Alexandrie, zo wel als in geheel Egypte, wordt in 't algemeen de Arabische taal gesprooken. Maar de meesten der Alexandriaanen, inzonderheid de zodanigen, die handelgemeenschap met de Europeaanen heb-

[p. 26]

ben, spreeken desgelyks het Italiaansch, eene taal in de Havens van de Levant aangenomen. Men bedient 'er zich ook van de Moresco of Lingua franca, eene taal, zamengesteld uit slegt Italiaansch, Spaansch en Arabisch, Een Vreemdeling kan zich daar gemaklyker dan elders voorzien van Huislyke Dienstboden, die, zyn ze niet van eene beproefde trouwe, ten minsten in staat zyn om zich te doen verstaan door menschen, in het Arabisch niet bedreeven. - Een Serdar, een Officier van geen hoogen rang, voert hier het bevel; en zyne magt strekt zich niet altoos ver genoeg uit, om een onbeteugelbaar Volk in tugt te houden.

Eene wyde uitgestrektheid van zand en stof, eene opeenhooping van overblyfzels, is een verblyf, waardig aan de Volkplanting van Alexandrie; en zy werken van dag tot dag sterk, om de verschriklykheid daarvan te vermeerderen. Omvergevallene Kolommen liggen overal verspreid; eenige staan nog overeinde, doch op zichzelven; verminkte Standbeelden, en brokken van Gebouwen, bedekken den omliggenden grond. Het is onmogelyk, mag ik my zo uitdrukken, zonder struikelen over een deezer brokken, eenen stap te doen. Het is een afzigtig tooneel van de schriklykste verwoesting. De ziel bevangt eene zatheid, op het gezigt deezer overblyfzelen van grootheid en praal, en wordt met verontwaardiging vervuld tegen de Barbaaren, die een heiligschendende hand opheffen en te werk stellen tot de verwoesting van Gedenktekenen, welke de Tyd, de meest verslindende van alle verdelgers, zou gespaard hebben.