Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1801

Maria, of het Ongeluk van Vrouw te zyn. Door M. Wollstonecraft Godwin. Uit het Engelsch. Te Amsterdam, by J. Allart, 1801. In gr. 8vo. 261 bl.

Wy vertrouwen, en hopen vooral, dat men dit Werk voor niets meer wil opgeven, dan voor een verdicht verhaal, en bewonderen alzo even zeer de sterke verbeeldingskracht en het scheppend vernuft, als het bevallig gelaat, der Schryfster, welker Pourtrait den tytel verciert, en ons, van alles wat ons in dit Boek is voorgekomen, verre weg het meest behaagt; en wy vergeven aan zo bekoorlyke gelaatstrekken zeer gaarne enige harde, en waarlyk onverdiende, uitdrukkingen, als zy, ook in dit Werkje, jegens het manlyk deel des menschdoms, hare pen heeft veroorloofd, en wen-

[p. 585]

schen hartlyk, dat geen Man daarover ooit enige andere wraak zal willen nemon, dan door zyne Echtgenote het Geluk van Vrouw te zyn zo te doen gevoelen, dat haar vrolyk gelaat, geheel het gevoel van hare tevredenheid met haren stand uitdrukkende, deze misvattingen van maria wollstonecraft ieder ogenblik weêrlegt. Alle Mannen zyn, wy erkennen het, niet zo als zy behoren te zyn; en indien ene Vrouw van dien byzonderen, die haar by ongeluk te beurt viel, tot het geheel geslacht besluit, dan is het wel mogelyk, dat zy een weinig bitter wordt.

Wy vinden ene wel zeer ongelukkige Vrouw in maria, de Heldin van deze Geschiedenis. Het Boek begint zonderling genoeg; wy ontmoeten maria het eerst in een Dolhuis, waarin zy, na van hare Dochter beroofd te zyn, door haren Echtgenoot opgesloten, en aan de zorg toevertrouwd is van ene hardvogtige, door ongeluk en mishandeling hardvogtig gewordene, Oppaster, die evenwel al spoedig jegens haar min of meer vertederd wordt. Door haar bekomt zy enige boeken, behorende aan zekeren, ook onschuldig aldaar opgesloten, darnford, en raakt met dezen daardoor in briefwisseling; en eindlyk gelukt het plan, dat deze ongelukkige haar van tyd tot tyd bezoekt. Maria kende dezen man reeds min of meer; want te voren was hy reeds eenmaal haar verdediger. - Nu eerst krygt de Lezer kennis van hare geschiedenis. Hare ouders hadden waarlyk den slag niet van kinderen op te voeden; en na den dood harer moeder, vooral na een twede huwlyk van haren vader, vermeerderde haar verdriet in het ouderlyk huis. Zy huwde juist niet tegen haar genoegen, maar ondervond, toen het te laat was, dat zy zich aan het laaggeestigst wezen had verbonden. Haar man is onwaardig dat wy zyn karakter zouden aftekenen; het zy genoeg, dat zyne vrouw hem eindlyk ontliep, en dat met het hoogste recht; doch haar dwingland kreeg haar op het spoor; dan, door hulp van darnford, ontkwam zy hem toen nog, en beviel kort daarna van ene dochter. Haar énige toevlucht was haar oom; deze stierf, en zy was zyne erfgename; en, na zeker contract met haren man, dat hare vryheid verzekerde, nam zy de reis aan naar Frankryk; doch eer zy de Paketboot nog bereikt had, werd haar kind haar ontnomen, en zy kwam eerst in het Dolhuis tot zich zelve.

‘Nadat darnford de Gedenkschriften van maria geleezen had, zond hy die aan haar terug, met een zeer tederen brief, waarin hy zich toelegt, om de ongerymdheid der Wetten te betoogen, die tot het huuwlyk betreklyk zyn. “Tot dat de echtscheidingen gemaklyker worden, zei hy, zal het huuwlyk een ondraaglyk juk wezen. Wanneer men begaafd is met een verheven verstand, moet men 'er zich van bedienen, om 'er zich van te onttrekken. Het voorrecht, om zich boven de Wet-

[p. 586]

ten te plaatsen, die altyd onderdrukken en nooit beschermen, behoort aan hun, die de gevolgen van deeze inbreuk niet vreezen. In de gesteldheid, waarin gy verkeert, wel ver dat gy pligten te vervullen hebt, heeft de Maatschappy de grootste verongelykingen omtrend u te herstellen. De eer, zoo wel als de reden, verbledt u tot uw man weder te keeren. Zoudt gy, uit eerbied voor vooroordeelen, u verwyzen om uw hart te sluiten voor de zoetste aandoeningen? Ik ben niet belangloos in alles, wat ik u zeg: ik weet dat uw hart in u ten mynen voordeele spreekt, ter zelfder tyd, dat ik my op uw verstand beroep. Duizendmaal op een dag vraag ik my, hoe ik zulk een groot geluk heb kunnen verdienen, en ik vereenig alle myne poogingen, om my uwer waardig te maaken.” - Hy eindigde met haar verlof te vraagen, om by haar weder te koomen.’

Kort daarop ontfangt zy bericht, dat hare dochter dood is, en tevens het aanbod harer vryheid, mids zy de helft van haar fortuin aan haren man overliet; dan, zy had geen verdrag te maken met den moordenaar van haar kind.

‘Darnford kwam haar in den avond zien. Jemima (dit was de naam harer Oppaster) was verplicht heen te gaan, en volgens gewoonte, sloot zy hen op, om alle verrassing voor te koomen. In den beginne ondervonden de beide gelieven vry wat verlegenheid. Zy kreegen vervolgens meer vertrouwen. Hun onderhoud werd trapswyze teder en vuurig. Darnford deed maria de mooglykheid van een scheiding vreezen. Hy schilderde haar met de leevendigste kleuren de wanhoop af, die op dit yslyk voorval zou volgen. Hy bad haar eindlyk, om aan het noodlot het vermoogen te ontneemen van haare vereeniging immer te verbreeken. Hy trouwde haar voor het oog der Godheid. Zy zwoeren elkander liefde en getrouwheid, en hy verbond zich met den plegtigsten eed, om haar voortaan tot beschermer en steun te verstrekken.’

De meester van het Dolhuis, een schelm van den eersten rang, die met den vyand van darnford had zamengespannen, om zich meester te maken van zyne bezittingen, dit oogmerk nu bereikt hebbende, nam de vlucht. Zo geraken zy beiden in vryheid, en maria leefde nu alleen voor de lietde; dan darnford moest naar Parys, om zyne vyanden tot de teruggave van het zyne te noodzaken. Intusschen roept maria's onwaardige Echtgenoot haar voor den rechter; eindlyk gelukt haar de echtscheiding. Maria's ongeluk was daarom niet geëindigd; darnford wordt trouwloos, en wanhopend neemt zy haar toevlucht tot vergif. - Jemima had juist nu ontdekt, hoe men haar bedrogen had, en dat hare dochter waarlyk nog in leven was. Zy brengt haar dat beminde kind. De hevige ontroering maakt haar gestel in wanorde, en daardoor ontlast zy zich

[p. 587]

gelukkig van het ingenomen vergif, en roept uit, in vervoeringen van moederlyke liefde: Het is gedaan: ik zal voor myne dochter leven! - Zo eindigt dit Boek, waarvan het laatste gedeelte niet behoorlyk afgewerkt, maar slechts geschetst is; zynde die afzonderlyke gedeelten onder de papieren van Mevrouw godwin even zo gevonden, als zy ons hier worden geleverd.

Hielden wy deze Geschiedenis voor iets meer dan een verdichtsel, dan zouden wy by deze onze aankondiging den wensch nog voegen, dat maria, óf by eigene ondervinding, óf door getuige te zyn van die harer Dochter, nog gunstiger denkbeelden over de Mannen mag verkregen hebben, dan die, welke hare eigene geschiedenis, en die van jemima, welke al mede in dit treurig verhaal is ingelascht, natuurlyk by haar verwekken moesten. De schryftrant van maria wollstonecraft godwin, intusschen, is, dit erkennen wy, uitnemend fraai, en sleept den Lezer, hoe onwillig ook, telkens mede; en dezen lof geven wy gaarne aan dit Boek.