Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1801

Myne Genoegens en Rampen als Echtgenoote en Moeder. Vervolg op het Boek: Myne Genoegens en Rampen als jonge Dochter en Echtgenoote. Door Amalia Will. Uit het Hoogduitsch. Te Leyden, by L. Herdingh. In gr. 8vo. 291 bl.

Gaven wy aan het eerste Deel dezes Werks onze goedkeuring; het twede kunnen wy met gene mindere ruimte aanpryzen. Het is in enen lieven smaak geschreven, en vol nuttig onderricht. Huislyk geluk in het huwlyk, en ene verstandige opvoeding; ziet daar hetgeen door dit boek bevorderd moet worden. De waardige echtgenoot van amalia, erfgenaam geworden van een aanzienlyk vermogen, kreeg nu on-

[p. 505]

gelukkig smaak, om niet meer zo burgerlyk, maar op enen hogeren voet te leven, en ging tot een meer glansryke wooning en huishouding over met een blykbaar genoegen; amalia, intusschen, deed dit met een onderdrukte aandoening. Hetgeen hieromtrend voorkomt, is waarlyk schoon en overtuigend, zo wel als de verstandige aanmerkingen van den man zelven, toen hy, enige jaren daarna, van deze zyne dwaling, en dezen zynen wansmaak, terug kwam. Hun zoontje, een wilde jongen, wordt uitmuntend opgevoed; de raadplegingen der ouderen, over zyne opvoeding, met elkanderen, met hunnen vader, en ook met zekeren heer meinert, dien zy tot huisleeraar hunner kinderen aannemen, en de manier, waarop deze onderwyst, zyn niet alleen lezenswaardig, maar verdienen de ernstige overweging van iederen vader en moeder, die hunne kinderen gaarne gelukkig zien. Hun dochtertje, een zwak, beminnelyk kind, boezemt al mede belang in; en de wyze, waarop zy behandeld wordt, is leerzaam. De gemoedelyke en verstandige raadpleging der ouders, toen zy hunne kinderen de kinderziekte zouden doen inenten, trok vooral ook onze aandacht, zo wel als het recht aandoenlyk toneel, daar zy een bezoek afleggen by hunne vrienden, die aan de natuurlyke pokjes hun enig, dierbaar kind hadden verloren; terwyl alles in dit geschrift nog nuttiger wordt, door de betrekking van amalia tot ene vriendin, van welkers treurige geschiedenis hier zo veel voorkomt, als genoeg is om te doen voelen, hoe sentimentele liefde, en overdrevene dromen van louter genoegen en zaligheid in den echt, rust, geluk en welvaard geheelenal vernielen.

Wy stipten het een en ander aan, om den Lezer den geest te doen opmerken van dit nuttig Werkje, en voegen 'er het slot van het Voorbericht nu nog by: Wie hier over de Opvoeding veel zoekt, hetwelk in den eigenlyken zin nieuw is, dien moet ik betuigen, dat het meer myn oogmerk was, - om veel, wel niet geheel onbekend, doch dikwyls over 't hoofd gezien, dikwyls verwaarloosd goeds, op myne manier aan te pryzen. Wie hier over de Opvoeding een volkomen geheel verwacht, dien moet ik onder 't oog brengen, dat zyne verwachtingen voor zulk een Boekien onbillyk zyn. Ik kipte onder het menigvuldige, 't welk my op het gemoed lag, juist die onderwerpen uit, waarby, volgens myne ondervinding, vooral in Familien, en by de huisselyke Opvoeding, de meeste misslagen begaan worden; en verkoor onder deze onderwerpen wederom de geenen, waarover, zo veel ik weet, tot nog toe het minste geschreven is, het welk op waarheid gegrond is, en ook uitgeöefend kan worden.

Tot ene proeve van den schryftrant willen wy het volgende alschryven: ‘Willemyntje was myne dochter, thans

[p. 506]

twee jaaren oud - ach God! een kind der smarte by zyns geboorte, een kind der traanen by zyn leven. Willemiene bragt my, by haare verschyning in de waereld, aan den oever van het graf; ontrukte my den bloei myner jeugd; ontnam my een groot gedeelte van myne edelste krachten; stelde my zelfs in de natuurlyke onmogelykheid, om de blydschap te genieten, van meer voor haar te worden, dan haare baarster - ik kon haar niet voeden. En evenwel was de kleine lieve engel zo dra niet aan het daglicht gekomen, of zy trok my tot zich met een onuitspreekelyke liefde. Ik wenschte my den dood, vóór ik haar zag; ik bad God om het leven, zo dra men my dezelve toonde. Met hoeveel aandoening, met welke nydige oogen zag ik van myn kraambed op de Min, aan welke ik haar met een zorglyk hart ter voeding moest overgeeven. Ik dacht: “Zy zal my niet liefhebben, - zy is myn kind maar half.” Men trachtte my gerust te stellen, en ik deed wat ik kon, om gerust te worden; maar myne willemiene was zieklyk. De Geneesheer ontdekte aan haare Min iets, hetwelk vooraf niet ontdekt kon worden - ik moest haar laaten gaan, en óf een andere neemen, óf myn kind met andere voedende middelen opkweeken. Myn Man en de Geneesheer waren voor het eerste, vooral, omdat het tweede my onbeschryflyke moeite en bezwaarlykheden zoude veroorzaaken; doch om alles in de waereld wilde ik niet eens waagen, myn kind vergif, in plaats van voedsel, te laaten nuttigen. - “Gelukt het my met haar niet, dacht ik, dan neemt toch God, en geen slecht geweetenloos mensch, myn kind weg.” Ik voedde haar dus met andere middelen, was dag en nacht met haar bezig, en besteedde alle tederhartigheid en alle liefkoozingen, om mynen karel maar genoegen te geeven, die in dit opzicht niet wel te vreden was, en te veel voor my vreesde. Ik had het genoegen van myne willemiene te behouden; maar zy bleef zwak en zieklyk.’

‘Moeders! moeders! - ô ondervindt nooit de smart van zieklyke kinderen te hebben; te zien dat de worm daaglyks knaagt aan den bloeiknop, die zich met zo veel moeite ontwikkelt; te zien, hoe lief, hoe helder, hoe gewenscht nu en dan het lampjen opvlamt, en dan des te sneller wederom donker wordt; te zien, hoe de Hemel hunnen geest, en het graf hun ligchaam, tot zich trekt, en veelal met de bitterste pyn, en evenwel niet vermag, den band te verscheuren!’