Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1801

Bybelsch Huisboek, door Jakob Scheidius, Predikant te Delft. Genesis - Deuteronomium. Te Leyden, by A. en J. Honkoop, 1801. In gr. 8vo. 347 bl.

Het boekdeel, dat wy voor ons hebben, is het eerste, en denkelyk ook het laatste, van een loflyk werk, dat de Eerw. jakob scheidius, laatst Predikant by de Walsche Gemeente te Delft, met ernst en yver, en met het godvruchtig doel, om zyne godsdienstminnende Landgenooten, by het dagelyks leezen des Bybels, eenige handleiding te geeven, had ondernomen. Wy zeggen, denkelyk ook het laatste: want de waardige Man is, zoo wy verneemen, kort na de uitgave van dit eerste Stuk zynes onder handen genomen werks, in de kracht zynes leevens, van zyn post geroepen, en overgegaan in een beter leeven, zonder zyne voorgenomene groote taak, die over den gantschen Bybel zou uitgestrekt geweest zyn, te hebben kunnen afwerken. Desniettemin kan men dit enkele Deel, al ware het ook,

[p. 430]

dat 'er niets meer van diezelfde hand op volgde, op zich zelven als een nuttig handboek, by het leezen van de vyf boeken van Moses, aanmerken. Zoo verre loopt dit Stuk; en, in denzelfden trant, waarmede de Schryver daarby te werk gegaan is, zou het geheele werk, indien het Gode behaagd had, hem by het leeven, en in de gelegenheid te laaten, om het te kunnen voortzetten, uitgevoerd geworden zyn.

Het welbekende Fransche Werk van j.f. ostervald, dat, ook in onze moedertaal, met het opschrift, Sleutel des Bybels, voorheen gedeeltelyk is overgezet, wordt doorgaands, zoo ten aanzien van den inhoud der hoofddeelen, als van de bedenkingen over dezelven, vry gevolgd, en al het goede en bruikbaare, meestal, echter, met eenige verandering en verbetering der voordracht, daaruit overgenomen. By elk hoofdstuk van den Bybel vindt men den inhoud kortelyk opgegeeven. Daarop volgen hier en daar enkele letterkundige aanteekeningen, raakende den zin en de beteekenis van den grondtext, en regtstreeks betrekkelyk gemaakt tot onze gewoone Staaten-overzetting; welke aanteekeningen men, 't zy voor, 't zy na de leezing van het kapittel, waaronder dezelve geplaatst zyn, of ook wel tusschen beiden, vergelyken kan. Eindelyk zyn, by ieder hoofdstuk, min of meer uitgebreide praktikaale aanmerkingen, of stichtelyke bedenkingen, gevoegd, om het laatst geleezen te worden. De letterkundige aanteekeningen zyn meestal getrokken uit hetgeen Taalkenners, op welken ons Vaderland eenen billyken roem draagt, hebben opgemerkt, sints de Bybel, vóór byna twee eeuwen, op last der hooge regeering, is vertaald geworden. De Eerw. Schryver had voorgenomen, in een klein aanhangsel, dat hy na ieder Stuk van dit Huisboek onmiddelyk zou hebben laaten volgen, de gronden en redenen, waarop zyne aanteekeningen rusten, op te geeven, en de Schryvers aan te haalen, door welken zulks nader ontvouwd en gestaafd is. Daarin zou ook melding gemaakt zyn geworden van eene en andere schriftuurplaats, alwaar nog wel in de gemeene Vertaaling eenige verandering vereischt wierd; doch die tot dus verre op geene voldoende wyze voorgesteld scheen. Of ook daarvan iets voor de drukpers is gereed geworden, is ons onbekend.

Wy hebben het Stuk voorhanden, beöordeeld naar

[p. 431]

den denktrant des waardigen Schryvers, over 't geen hy voor de meest belangryke voordeelen, door de groote vorderingen der Oostersche Letterkunde, tot regt verstand en nuttig gebruik der H. Schrift, toegebragt, schynt gehouden te hebben, met genoegen geleezen, en 'er, met de Leydsche Hoogleeraars, volgends derzelver vooraan geplaatste approbatie, veelvuldige blyken van 's Mans welgegronde kundigheden, bescheiden oordeel en lofwaardigen toeleg, om Bybelkennisse en daarop gevestigde deugd onder zyne Landgenooten te bevorderen, in gevonden. Gaarne deelden wy onzen Leezeren deze of gene proeve mede; maar de aart van dit Bybelsch Huisboek is niet geschikt tot zoodanig uittrekzel in de Vaderlandsche Letteroefeningen.