Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1801

Aanmerkingen, op het veronderstelde vermoogen der Koepokstof, om door derzelver inënting, den mensch, voor de wezenlyke Menschenpokken te beveiligen. Door J.E. Doornik, Med. Doct. Te Amsterdam, by L. van Es. 1801. In gr. 8vo. 42 bl.

De Schryver van dit welgestelde Stukje bewyst zeer bondig, gelyk door anderen meermaalen is gedaan,

[p. 310]

dat de Koepokziekte in haar beloop merkelyk verschilt van de natuurlyke en ingeënte Kinderpokjes, en meent daaruit, en uit verdere gelykzoortige redeneeringen, ten vollen te kunnen bewyzen: Dat koepokken, als een onderscheide ziekte van menschenpokken, dezelve noch kunnen uitdelgen, noch het lichaam voor dezelve behoeden.

Gaarne willen wy bekennen, dat wy, by de eerste aankondiging der Koepoks-inenting, omtrent dezelve gelykzoortige gedagten voedden met die van den Heer doornik, en de geheele zaak hielden voor een Engelsche Kwakzalvery, welke, gelyk veele van dat slag, ras wederom in vergetelheid zou geraaken. Ondertusschen hebben wy met verbaazing gezien, dat deeze konstbewerking met een allervoorspoedigsten uitslag alomme is in het werk gesteld; dat 'er aan dezelve geene gestorven zyn, dan eenige zeer weinige zwakke kindertjes, (mogelyk een uit de zesduizend) die door andere bykomende ziekten reeds geheel verzwakt waren; en dat die geene, welke de Koepoks-inenting hebben ondergaan, en de waare Koepokken hebben gehad, daardoor, ten minsten voor het tegenwoordige, voor de Kinderziekte geheel onvatbaar zyn geworden. Zodanige uitkomsten hebben ons geheel van gedagten doen veranderen, en ons verpligt, om de Koepoks-inenting te beschouwen, zo niet als eene allerheilzaamste, ten minsten als eene allergewigtigste uitvinding, welke de aandagt van deskundigen ten hoogsten verdient.

Het is waar, de Heer doornik heeft het gunstig getuigenis, 't geen de ondervinding aan de Koepoks-inenting geeft, met eenige redeneeringen, afgeleid uit de onzekerheid, of zulke menschen voorheen ook de Kinderpokjes gehad zouden kunnen hebben, trachten te ontzenuwen. Dan dergelyke redeneeringen, die zeer veel klem zouden hebben, zo die geene, welke door de Koepokken tegen de Kinderpokjes gesteld worden beveiligd te zyn, maar weinige in getal waren, kunnen niet gelden, wanneer duizenden, gelyk hier het geval is, voor het goed gevolg der nieuwe konstbewerking getuigen. Het meest zou nog in aanmerking kunnen komen de volgende bedenking van onzen Schryver: ‘Hoe menigmaal ziet men, dat een nog niet gepokt hebbende Mensch, in de besmerting der Menschenpokken zynde, na een korten tyd te voren een ander

[p. 311]

epidemische Ziekte, als het Roodvonk of Zinkingkoorts gehad te hebben, op dien tyd onvatbaar blyft voor de besmetting, en niet dan eenige tyd daar na by eene nieuwe besmetting de Menschenpokken bekomt.’ De Koepokken, naamelyk, zouden de vatbaarheid voor de Menschenpokken wel voor een tyd kunnen wegneemen, maar daarom niet voor altoos. Ondertusschen bewyst deeze redeneering van den Schryver niet zo veel, als wel in den eersten opslag schynt. De genoemde ziekten doen immers deeze heilzaame uitwerking alleen, wanneer zy zeer geweldig, en daardoor in staat zyn de vogten kragtdaadig te verdunnen, en de vezelen, vooral die der huid, geweldig te verslappen, en dus eene buitengewoone geschiktheid tot uitwaasseming daar te stellen, door welke eene nieuwlings aangebragte smetstoffe wordt uitgedreeven, eer zy haare gewoone werking kan verrichten. Dan dit is niet het geval der meestal niets betekenende ongesteldheid der Koepokken, welke niet in staat is, eene zo gewigtige verandering in het geheel gestel te wege te brengen.

De mogelykheid eener, voor het toekomende, niet genoegzaame beveiliging voor de Menschenpokken, blyft intusschen nog het voornaamste, 't geen tegen de Koepoks-inenting kan worden aangevoerd; vooral daar deeze zwaarigheid hier te lande niet, dan door eene ondervinding van veéle jaaren, kan beslist worden. Wenschelyk ware het, dat eenige verlichte, onpartydige Menschenvrienden, in het Westen van Engeland, ten näauwkeurigsten onderzochten; of, gelyk verzekerd wordt, zedert onheuchelyke tyden, niemand dier geenen, welke de Koepokken gehad hebben, door de Kindetziekte is aangetast geweest; of ten minsten, of zulks over 't algemeen waar zy: want eene zeldzaame uitzondering doet hier niets ter zaake. Zodanig een onderzoek, uitvoerig aan 't algemeen bekend gemaakt, zou hier meer beslissen, dan de grootst mogelyke schat van Ziektekundige redeneeringen, die in een geval als dit, eene Quaestio facti, eigentlyk niets afdoen.