Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1801

De Lotgevallen myns Vaders, of hoe het kwam, dat ik gebooren wierd; door A. van Kotzebue. Uit het Hoogduitsch in 't Fransch, en uit het Fransch in het Nederduitsch vertaald. Te Amsterdam, by G. Roos, 1800. In 8vo. 138 bl.

Ene Vertaling van ene Vertaling, ofschoon het stukje zelve wel geheel onvertaald had kunnen blyven, zonder veel

[p. 251]

verlies voor het publiek. De naam van kotzebue, en de zonderlinge inval, waaraan het zynen oorsprong te danken heeft, wekken toch opmerkzaamheid. Kotzebue sprak eens met zekeren vriend over eindrymen, en wilde meer uitgestrektheid geven aan dat geestig spel; en uit twaalf woorden, die zyn vriend hem opgaf, is deze Roman geboren. De samenhang der denkbeelden is doorgaans wel gevonden, en het opstel geestig genoeg; dan, dit is ook de enige waarde van dit stukje, waaruit waarlyk niets te leren is. Wy zullen het beloop der geschiedenis opgeven: de twaalf opgegevene woorden zullen onzen Lezer duidelyk genoeg in 't oog vallen; het zyn de tytels van even zo vele Hoofdstukken.

De Grootmoeder van den man, die ons hier bericht doet, hoe het kwam dat hy geboren werd, bewoog haren man tot ene reis naar Italien; zy had de zotheid van den Vesuvius te beklimmen, schoon zy hoog zwanger was, - deed een mistred, en beviel op den vuurspuwenden berg van zynen vader. Het kind moet gedoopt worden; dus wordt de priester geroepen, en aan dezen wordt het ook ter opvoeding toevertrouwd. De jonge knaap speelde eens in 't veld; een gonzende kevervlieg, die hy naloopt, helpt hem aan het dwalen; en zo raakt hy in de handen van enen rover. Twee jaren daarna bekwam hy zyne vryheid weder; toevallig ontmoet hem een man, die met vreemde dieren rondreisde, en by deze werd hy oppasser van een struisvogel. Hy ontliep zyn meester, en het onweder deed hem een schuilplaats zoeken in ene jagers-hut; hier vond hy enen opzichter van de mynen, die hem met zich nam. Deze Heer, die zyne moeder zeer van naby gekend had, hield den jongeling by zich; doch zyne huishoudster zag voor haar daar weinig voordeel in, en bewerkte, dat hy, omdat hy aan gene spoken geloofde, weder optrekken moest. Een gedicht: de oceäan, maakte hem bekend aan het Hof; en hy werd opzichter van 's Prinsen Diergaarde. Dan twee Hosdames hielden zich door hem beledigd; en toen dus een wolf eens een paar Spaansche schapen had opgegeten, geraakte hy achter de grendels. Hy brak het lood uit het raam van den kerker, schreef daarmede op deze Dames een lofdicht, en dit bezorgde hem zyne vryheid wederom. Kort daarop had hy het geluk van den opzichter der Mynen te redden uit de handen van de zoons van bovengemelde huishoudster, die de lafhartigheid hadden, van den ouden man aan te vallen; en deze man ontdekt hem nu, dat hy eigentlyk zyn vader is. Deze wordt ziek; en een gesprek over de hel, waardoor de zieke gramstorig wordt, bespoedigt zyn dood. Nu was hy ryk; en de dochter van den Priester, die hem had opgevoed, ontbrak alleen nog maar aan zyn geluk. Haar vader, onschuldig gevangen gezet, had

[p. 252]

een van zyne rechters omgekocht, door de opoffering der eer van zyne dochter te beloven, maar was, zonder woord te houden, met haar gevlucht: de omkoping veroorzaakte alzo, dat deze gelieven elkanderen onverwacht wedervonden. ‘Het is aldus, (zo eindigt dit boekje) dat in het menschelyk leeven, het eene voorval het andere opvolgd; het is dikwyls van eene zaak, in oogenschyn het alleronbetekenendst, dat onze geheele bestemming afhangt. Had myne grootmoeder niet op den top van eene vuurspuwende berg gebaard, myn vader zou het geluk niet gehad hebben, van door eenen wyzen en onbesproken priester opgevoed te zyn. Had de overwinnaar der Persen (hy speelde toen voor Alexander, en de distels waren de Persen) geen gonzende kevervlieg, met zo veel drift vervolgt, nooit zou hy de moordenaar van een' Struisvogel geworden, noch genoodzaakt geweest zyn, in een' jagers hut een' schuilplaats tegen het onweder te zoeken. Zoo hy in de Mynen met de nachtgeest niet gespot had, de honger zou hem niet gedwongen hebben, den Oceaan te zingen. Een Wolf moest de spaansche schaapen opslokken, en een gedicht, met loot uit een vengster getrokken, geschreeven, redde myn' vader uit de gevangenis, op dat hy gelegenheid had, zyn geluk op de lafhartigheid van twee schelmen te vestigen. De hel stelde hem in het bezit van een heerlyk landgoed, en het allerslechtste zoort van omkooping bragt wilhelmina met de zwarte oogen in zyne armen; en zoo dat alles niet gebeurd was, ik zou niet gebooren zyn.’

Op de spelling en de gehele vertaling (dit ziet de Lezer uit dit weinige reeds) zou niet weinig aan te merken zyn; dan dit over het hoofd gezien, het Werkje zelve wordt door het elfde Hoofdstuk: de Hel, in ons oog, zeer ontsierd. Hoewel wy den lagen Pastoor gewoonte, noch zyne hel, noch de eeuwigheid der straffen willen verdedigen, zo heeft de toon, waarop daarvan gesproken wordt, ons toch geërgerd; en dat een man, die onder anderen aan overspel schuldig is, zyn geweten met gene éne zware misdaad zou bezwaard hebben, en wat meer van dien aard is, kan by ons niet door den beugel. Een trek op Moses, al mede in dit Hoofdstuk, doet ook weinig eer aan den Heer van kotzebue. - Wy kunnen het den Schryver ook geenzins toegeven, dat zulk geestig spel, als deze gehele Roman toch is, voor jonge Schryvers, in de letterbaan tredende, zeer nuttig zoude kunnen worden. Onze ogen zien nu, by het doorbladeren van zo menigen Roman, reeds armoede genoeg. Wat zou het zyn, indien het mode werd, om dezelve op deze wys te ontwerpen?