Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1801

Beschryving van den Storm van den Negenden November des Jaars 1800, in deszelfs zo weerkundige, als andere omstandigheden en gevolgen, opgemaakt uit geloofwaardige berichten, en voorzien van authentique Bylaagen, waaronder eene behelzende berichten van den Storm van 12 December 1747. Te Haarlem, by A. Loosjes, Pz., 1801. In gr. 8vo. 78 bl.

Naa den drukkenden en beklemmenden Dag, gevolgd van den door deeze en veele andere tekenen voorspelden stormenden Avond van den negenden van Slachtmaand des laatsten Jaars der jongstverloopene Eeuwe, reikhalsde, en nieuwsgierigheid, en deelneeming in het lot onzer Medevaderlanderen en Medemenschen, na tydingen van heinde en verre. - De dagelyksche Nieuwsmaaren vondt men welhaast met Berigten opgevuld, dit dubbel verwekt verlangen eenigzins boetende. De Boekhandelaar loosjes deedt onverwyld een verzoek in de Nieuwspapieren plaatzen, ten einde des echte en naauwkeurige Berigten in te winnen, om een Stukje, ten gedenke van dien altoos gedenkenswaardigen Storm, te vervaardigen.

Uit deeze, en verder getoetste algemeener bekende bescheiden, is dit Gedenkboekje opgemaakt. - In eene korte welgepaste Inleiding geeft hy reden van de voordragt der Gebeurtenissen, ons Bataafsch Gemeenebest betreffende, onder Afdeelingen, ieder het voornaamste in de onderscheide Departementen bevattende. De toezending van dusdanige Narigten gaat altoos ongelyk, en wenschte de Uitgeever, bovenal ten aanziene van weerkundige Byzonderheden, in staat gesteld geweest te zyn,

[p. 182]

uitgebreider berigten te boeken. De beste en meeste vinden wy in het Departement van Texel, en deeze zyn zeer keurig. - Uit het Departement van den Dommel zyn hem ook veele byzonderheden medegedeeld; alsmede, en bovenal, uit het Departement van Schelde en Maas, en de zogenaamde Zeeuwsche Stroomen. - De laatste Afdeeling brengt ons kortlyk onder 't ooge, wat, op dien tyd, ten aanziene des Stormwinds, in Deenemarken en Duitschland, in de Fransche Republiek en in Engeland is voorgevallen.

De Schryver bedient zich van een' styl, aan het onderwerp passende, en laat den cierstyl, zomtyds in de Beschryving van dusdanige Gebeurtenissen gebezigd, als onvoegelyk, geheel weg. Wy zullen geene voorbeelden bybrengen uit een Stukje, 't welk zich, ter oorzaake van de stoffe en de wyze van voordragt, aanpryst. Alleen schryven wy af, 't geen de Opsteller, ten slot, vermeldt: - ‘Schoon het niet te ontkennen is, of de opeenstapeling van veele soortgelyke gevallen, in deeze weinige bladen voorkomende, moest noodzaaklyk eene zekere onvermydbaare eentoonigheid veroorzaaken, daar zelfs het verhaalen van verschriklyke gebeurtenissen de verschriklykheid derzelven eenigermaate schynt te verminderen; desniettegenstaande is deeze Storm van eene zo alzins groote hevigheid geweest, dat de byeentrekking van deszelfs uitwerkzels niet kan nalaaten de verbaasdheid van den aandachtigen beschouwer op te wekken: terwyl de eenvoudige opgave en byeenvoeging van weerkundige waarneemingen mogelyk niet geheel van nuttigheid, althans niet van aangenaamheid voor de zodanigen, die in soortgelyke waarneemingen byzonder belang en vermaak stellen, zullen ontbloot zyn.’

Veelen zeker onder, en nog meer naa den Storm, die met heugenschap het Jaar 1747 beleefd hadden, en dus kennis droegen van den Storm, op den twaalfden van Wintermaand diens Jaars voorgevallen, waren gereed om vergelykingen te maaken; - vergelykingen, die, buiten het raadpleegen met juiste aantekeningen en van echte bescheiden, steeds in 't wilde vallen. Wel te raade heeft daarom de Uitgeever, in eene Bylage, de naauwkeurigste en belangrykste berigten en waarneemingen van dien Storm geplaatst. Uit dezelve blykt, dat die Storm in heftigheid deezen overtroffen hebbe; schoon

[p. 183]

wy 'er geene melding van Aardbeeving in vinden, welke egter, naar luid der berigten en geloofwaardige getuigenissen, in den jongsten Storm, hier beschreeven, op meer dan eene plaats gevoeld, althans, zo verre wy uit alles kunnen oordeelen, met veel gronds vermoed is, bovenal in den omtrek van Tilburg, waar het water in de putten, daarenboven, binnen korten tyd, tot eene aanmerkelyke hoogte oprees. - Vogels, zeldzaam hier gezien, vertoonden zich, ten dage deezes Storms, in de lugt; en een Visch, tot de Walvisschen behoorende, kort naa den Storm, by het Eiland Zuidbeveland.

De andere Bylagen behelzen Brieven aan den Agent van Inwendige Politie en Toezigt op den Staat van Dyken, Wegen en Wateren der Bataafsche Republiek, met het Besluit des Uitvoerenden Bewinds: zo dat wy hier hoofdzaaklyk alles, wat dien Storm betreft, in weinige bladen byeen hebben.