Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800
(1800)– [tijdschrift] Vaderlandsche Letteroefeningen– AuteursrechtvrijLofrede op George Washington.
| |
[pagina 657]
| |
steld, viel my in handen, en bekroop my straks de lust, myne Landgenooten op die vrugt van den Amerikaanschen grond te onthaalen. Om niet te veele ruimte in uw Mengelwerk my aan te matigen, heb ik de Inleiding agtergelaaten, die, daarenboven, eenigzins uitgebreid is. Zie hier de Karakterschets.’Ga naar voetnoot(*)
Washington's karakter, zints zyne optrede in het openbaare leeven, geduurende den gantschen loop van hetzelve, was niet slegts onbevlekt, maar hoogst geëerbiedigd by allen, die tot zyne verkeering wierden toegelaaten. Zyne werkzaame voorzigtigheid bestuurde zynen onvertsaagden moed; zyn waakzaame geest, nimmer bezweeken in den neteligsten toestand, wierdt immer verleevendigd door eene manlyke godsvrucht; en alle deeze deugden, nevens een leevendig gevoel van zyne eigen innerlyke waarde, hadden alleen haare wedergae in zyne Nederigheid. Gedagtig dat hy een mensch was, gebruikte washington alle redelyke inschikkelykheid omtrent de broosheden der menschlyke natuure, verschoonde derzelver zwakheden, en hadt medelyden met haare dwaasheden, zo dikmaals dezelve door ondeugden niet bevlekt wierden, of het algemeene welzyn het oeffenen van strenge straffe niet noodzaaklyk maakte. Veelen van u, G.H. zullen zich den Franschen oorlog herinneren, zoo zegevierende door Groot-Britannie geëindigd, door de kragt van het nog kindsch Amerika geschraagd. Weinigen, egter, zullen weeten, hoe verdienstelyk onze washington by zyn Vaderland zich maakte, naa Braddocks rampzalige nederlaag, en eene Burgerkroon verdiende, door het redden van zyne landgenooten, toen het behaalen der overwinninge de menschlyke kragten te boven ging. En egter hadt hy voorshands onlochenbaare proeven van zyn beleid en onvertsaagdheid gegeeven, in het volbrengen van eenen Last aan den Heere de st. pierreGa naar voetnoot(*). Geen wonder dat washington, een der eerste bestryders van Groot-Britannie's ontzettende eischen, door het geheele | |
[pagina 658]
| |
Vastland verlangd wierdt - van Georgie af tot aan Main toe - als een heirleider deezer gevaarlyke worstelinge. Zoo roemryk was de Man, door Amerika verkozen! Zyne aanstelling tot het opperbevel verspreidde algemeene blydschap onder haare vrienden, en wierdt aangemerkt als een voorbode van snerpende wederspoeden haarer woedende vyanden. Met ongeveinsde tegenworsteling aanvaardde hy den belangryken post, en overtrof, in zyne volvoering van deezen Last, geduurende den loop eens hachelyken oorlogs, de vuurigste wenschen zyner meest vertrouwde yverigste bewonderaaren, in de oude en in de nieuwe Waereld. De onbepaalde lofspraaken op washington klonken door Groot-Britannie, wierden aldaar, in de beide Huizen van het Parlement, terug gekaatst, en, indien dit mogelyk ware, weergalmden met nog scheller klanken door Europa. De wyzen wedyverden met de magtigen, om hem van hunne verknogtheid en agtinge blyken te vertoonen. Gouden Eerepenningen wierden door Genootschappen uitgeloofd, als belooningen van het vereeren van den doorluchtigen washington; en de doorwrogtste opstellen beschouwde men eenpaarig, als te kort schietende by de verhevene verdiensten des Verlossers van zyn Vaderland. Europa's Prinsen deeden hulde aan zyne verdiensten, en Koningen scheenen 't zich tot eere te rekenen, hem hunne geschenken aan te bieden. Niettegenstaande alle deeze wierook met eene nooit gehoorde overbodigheid washington wierdt toegezwaaid, deszelfs welriekende reuk bedwelmde hem egter niet. Amerika verklaarde zich onafhanklyk; en washington noodzaakte de Volken der aarde, die onafhanklykheid openlyk te erkennen. Laaten anderen zyne dappere Krygsverrigtingen optellen, zyne kloeke bedryven in den Oorlog, met onuitwischbaare trekken in uw geheugen geprent, en, met verrukkingen van vreugde, zoo dikmaals aan uwe Kinderen verhaald, indien gy in het geschil werkelyk deel naamt. Myn oog staart op zynen altoos gedenkwaardigen aftogt, naa het wreede gevegt op Laag-Eiland, en ik bewonder zyne waakzaamheid, zyne omzigtigheid, zyne orde, zyne vaardigheid in het volvoeren van dit meesterstuk van Krygsbeweegingen, zonder het verlies van een eenig man, hoewel een overwinnend Leger tegen zyne Werken stootte, en elke beweeging gadesloeg. Myn oog schemert van zyne grootheid, wanneer ik hem een talryk Leger van de dapperste Europische troepen zie beteugelen, aangevoerd van doorluchtige Bevelhebbers, door de overwinning opgeblaazen, met het waarschynlyk vooruitzigt bezield van een einde aan den opstand te maaken, door het verdelgen van washington - met een handvol Amerikaansche troepen. Opgetogen staa ik, ziende hem met deeze bende van naauwlyks tweeduizend man, | |
[pagina 659]
| |
zyne verschanzingen ongeschonden verdeedigende, en, van vermoeienis schier uitgeput, zomtyds zonder Krygsbehoeften, klederen of soldy, een magtigen vyand, door zyne snelle optogten en onwinbaare liggingen, afmattende en bezig houdende; tot dat hy, door Columbia's vlug vernuft, nieuwe versterking bekoomen hebbende, onzen grond van huurbenden zuiverde, en aan de wysheid van Groot Britannie tusschen onze vriendschap en onzen haat de keuze overliet. Onmogelyk is het, eene naauwkeurige Vergelyking te treffen tusschen washington en de meest vermaarde Helden van vroegere en laatere tyden. Men plaatze dezelve in zynen kring en omstandigheden, omringd van zyne zwaarigheden en ontmoedigingen - met de zelfde verlokzelen ter bevorderinge van hunne eigen byzondere grootheid - met de zelfde streelende vooruitzigten op gelukkig slaagen; te midden van dezelven zal onze washington met schitterenden luister pryken. Zoo voorbeeldloos als washington's onbaatzuchtigheid was, zoo helder blonken zyne overige hoedanigheden. Alle geldbelooningen wees hy van de hand; en nooit was hy bedagt om dit mangel uit den prooi zyner vyanden heimelyk aan te vullen; nooit bezwaarde hy zyne medeburgers met-geldheffingen, onder voorwendzel van dringende noodzaaklykheid, of dezelve ten algemeenen nutte te moeten dienen. Niet als een zegepraalend Opperhoofd, wiens verzoeken zo veele bevelen, wiens raadgeevingen zo veele beschaafde eischen zyn, maar als een amptloos burger, waarschuwde washington de Amerikaanen tegen de dreigende gevaaren, en onderwierp aan hunne bedaarde raadpleegingen de eenige middelen, hun door hem aan de hand gegeeven, om hunne Vereeniging te vestigen, en hunne Onafhanklykheid, Vryheid en Voorspoed voor altoos te verzekeren. Te kort, intusschen, doen wy deezen uitsteekenden Man, wanneer wy hem enkel als Veldheer beschouwen. Als Staatsman heeft washington op onze en onzer naakomelingen eerbiedige hoogagting een even billyke aanspraak. Met geheel ons hart stemmen wy Amerikaanen deeze in 't oog loopende waarheid toe. Laaten uitlanders, om de regtmaatigheid van ons gevoelen te waardeeren, washington's vermaaningen toetzen, toen hy zich van het opperbevel ontdeedt; onze Constitutie, als een gedeelte van zyn doorluchtig werkstuk, beoordeelen; den Brief, welken hy, in de hoedanigheid van Voorzitter der Conventie, aan de byzondere Staaten schreef, leezen en herleezen; en niemant zal langer aarzelen om in de voetstappen van Columbia's Zoonen te treeden. Eene Constitutie wordt aangenomen, en washington, met eenpaarige stemmen, tot Voorzitter der Vereenigde Staaten verkoozen. Van nieuws offert hier de groote en braave Man de vermaaken van zyn afgezonderd aan de beslommeringen | |
[pagina 660]
| |
en moeiten van het arbeidzaame leeven op, tot heil van zyn Vaderland, en door den zelfden geest van onnaavolgbaare onbaatzuchtigheid gedreven. Welk een ruim, welk een onmeetelyk veld van roem voor hem zelven, van opgetogenheid voor ons, zie ik hier geopend! Het beeld des Veldheers in zynen meest schitterenden roem verdwynt in den glans van dit nieuw Staatkundig hemellicht! Myne oogen verzwakken, schemeren, worden verdonkerd; doch myn hart wordt ten zelfden tyde, door deszelven weldaadigen, alles leevend maakenden invloed, vrolyk uitgebreid. Onze Vereeniging is nu in het Cement gelegd, - onze strydende belangen zyn meen gesmolten - byzondere twisten en oneenigheden, tusschen de wederzydsche Staaten en persoonen, tot zwygen gebragt, en op den weg geleid om mede te werken tot den algemeenen welvaart, door deezen alvermogenden Leidsman. Ons Nationaal Krediet is gevestigd - onze Landbouw in een aanwassenden staat; onze Koophandel vordert met reuzenstappen. De Wetten ontvangen kragt en klem. Onze Vryheid en onze regten zyn in veiligheid De naam van Amerikaan doet zich eerbiedigen. Ons Nationaal geluk en Onafhanklykheid zyn op een vasten grondslag gebouwd. Verwagten kunt gy niet, G.H. dat ik eene gebyzonderde schets ophange, van het wys, het vast en goed bestuur van onzen algeheel volkomenen washington. In deeze Westersche bosschen, bykans geheel uitgesloten van alle gemeenschap met de Staatkundige Waereld - hoe zoude ik, met eenige naauwkeurigheid, haaren omtrek maalen; terwyl weinigen, die de schets gezien hebben, die met de uitvoering van zyne ontwerpen begunstigd geweest zyn, zich bekwaam zullen gevoelen om met eenigen glans die taak te volvoeren? De alvolkomene Staatsman vatte het penseel op, om den President washington te schilderen, en dan moet zyn hart zo zuiver als goedwillig zyn, of hy zal in de onderneeming faalen, en een slegt Karikatuur, in stede van een treffend gelykend beeld, leveren. Treurt niet, Amerikaanen! over dit mangel des tols van eerbetooninge aan onzen weêrgaêloozen washington. Is 't niet vertroostende, dat zyne grootheid de bevatting van het gros der stervelingen te boven gaat? - zoo verre die te boven gaat, dat de weinigen, wien de taak is opgedraagen, dat zy daar voor niet berekend zyn, gevoelen zullen? Is 't niet grooter, dat wy het daadlyk genot hadden van de zegeningen, die met zulk een bestuur gepaard gaan - Vrede en Voorspoed en Onafhanklykheid; terwyl elende, en bloedvergieting, en slaaverny het rampzalig erfdeel der Europische Natien zyn? Is 't niet grooter, dat de waarde onzer landeryen - de voortbrengzels onzer nyverheid - de prys van | |
[pagina 661]
| |
onzen Landbouw - dat onze bevolking toeneemt - terwyl de velden, dorpen en steden der overwonnene en overwinnende Europeaanen ontvolkt, verbrand, verdelgd worden? Is 't niet grooter, dat onze eigendom en leeven veilig waren, onze inwendige rust in zekerheid wierdt gesteld, door onze voortreffelyke Constitutie, tot verderen wasdom de beginzels in zich bevattende? Nog onvoldaan, G.H. schynen my uwe oogen, met ongeduld verdere narigten van my begeerende. Zal ik dan herhaalen, 't geen gy de jeugdige harten uwer luisterende kinderen by herhaaling hebt ingeprent - hoe de groote en goede washington onze Staatshulk door eene onstuimige Zee stuurde - onstuimig door Britsche en Fransche Orkaanen - haar veilig stuurde, te midden der rotzen van trouwlooze Kunstenaryen, in de haven der Onzydigheid? Moet ik u herinneren dien stouten maatregel van onzen grooten en goeden washington, toen hy, met eene onweerstaanbaare stemme, der Britsche trotschheid en Fransche brooddronkenheid toeriep: Tot hier toe, en niet verder! of met u onze dankbetuigingen zamenpaaren met die der beide Huizen van het Congres, voor deeze onverwagte verlossing van de dreigende akeligheden eens vernielenden Oorlogs? Moet ik u in het geheugen herroepen onze wederzydsche gelukwenschen met die altoos gedenkwaardige gebeurtenis, toen wy onzen washington leerden kennen, als even groot in wysheid als in dapperheid, even standvastig en groot in het Kabinet als in het Veld; toen onze oogen, van traanen van onuitspreekelyke blydschap glinsterende, aan elkander de gelykluidende aandoeningen onzer smeltende harten mededeelden, op het gezigt van onzen onvergelykelyken washington, staande op zich zelven, onbeweegelyk als een rots, aangevallen van hoonende dreigementen, van listige vleieryen van magtige Natien, van de haatlyke opstookingen van indringende lieden - voor zyne voeten, agter zynen rug, hunne onmagtige woede blaazende - vrugtloos van dit alles aangevallen - verheven boven de meest aangebedene volksleiders - toegejuicht van Amerikaanen - toegejuicht van Europeaanen - van het waardigste gedeelte van Engeland en Frankryk? Geen wonder, dat de verklaaring van onzen geliefden washington, om den klem des bewinds uit zyne handen te geeven, onze harten met droefheid vervulde. Wat rechtschapen kind konde zich beroofd zien van de tedere zorgen eens aangebedenen Vaders, in een hachelyk oogenblik van omringende gevaaren, en niet zynen boezem voelen verscheurd worden van de folterende smarten van gemoedsangst, by zulk een afscheid voor altyd! Nog eens hadt het Vereenigde Amerika | |
[pagina 662]
| |
de overhand, en dwong hem, als 't ware, door vuurige smeekingen, om in zynen doorluchtigen post, als Opperhoofd van een opkoomend Gebied, te blyven volharden. Nog eens wenschte Amerika; doch, door een leevendig gevoel van 't geen zy aan deezen onvergelykelyken Man verschuldigd was, smoorde zy deeze wenschen. Onwederroepelyk was zyn besluit, en ons somber stilzwygen diende ten waarborge van onze uiterste droefenisse. Hier zien wy dien grooten en goeden Man aan de najaaging van zyn huislyk geluk den teugel vieren. Verlangende om geduurende het overschot zyner dagen de zegeningen eener Constitutie te genieten, die hy voor de bevordering van den voorspoed van Amerika berekend hadt geoordeeld, paarde washington zyne blyde toejuichingen met Amerika's keuze van zynen Opvolger, en liet ons, bekommerd omtrent de verzekering van ons geluk, naadat hy zelve niet meer zyn zou, een dierbaar erfdeel naa, voor onze hoogbejaarden, onze volwassenen, onze kinderen en derzelver laatste naageslagt. Aldus bekroond met onbenyden roem, met de gebeden, met de zegenwenschen van millioenen om zyne hoede, keert onze geliefde gryzaart tot zyne wooning te rug. Met welke verrukkingen ook uw oog staare, veel te kort schiet myne gebrekkige Copy by myn grootsch Origineel. Veel zagter trekken zou ik noodig hebben, om eene welgelykende schildery te vervaardigen van het huislyk leeven des Landmans van Mount-Vernon. Schetzen is al wat ik vermag; doch zelf dit zal u overtuigen, dat ook hier washington agtenswaardig was. Beminnelyk was zyne geaartheid; zyn voorkoomen aan eenen Man van zynen rang en vermogen voegende; zyn zedelyk karakter onbevlekt. Zyn Landhuis was het verblyf eener goedwillige herbergzaamheid; en een uitgeleezene vriendenkring verhoogde de waarde eener minzaame en beschaafde bejegeninge omtrent een aankoomenden gast. Een tederlievend Echtgenoot, een werkzaam en vriendlyk Meester, bestuurde hy met ongemeene waakzaamheid zyne eigen zaaken, liet over dezelve zyn oog gaan, en noopte, door zyn voorbeeld, tot orde en onvermoeide nyverheid. De eerste uuren van den dag wierden den Landbouw en daar aan verknogte bezigheden gewyd. Darnaa besteedde hy een gedeelte van zynen tyd aan de Letteroeffeninge; het overige van den dag bragt hy in gezellige verkeering door. Zoo sleet den eenen dag naa den anderen, in vrede en vergenoeging, de Landman van Mount-Vernon, van allen, die hem omringden, bemind, ontzien, geëerbiedigd. Zoo naderde, met vaste schreden, onze washington die geduchte eindpaal van alle menschelyke | |
[pagina 663]
| |
grootheid, zonder na dezelve te verlangen of die te vreezen door het vooruitzigt op de belooning der onsterflykheid bemoedigd. In deezen stand trof nog eens de jammerklagte van zyn wreed getergd en gehoond Vaderland zyne ooren. Met zyne medeburgers deelde washington, voor de eerste maal, dat bemoedigend vertrouwen, 't welk door een wys en vast bestuur in het hart gestort wordt. Geleerd hebbende te gehoorzaamen, eer hy leerde gebiedvoeren, schoot Mount-Vernons gryze Landman met jeugdige wakkerheid toe ter verdeediginge van dit Gewest, aanvaardde deezen nieuwen Last, stelde alle zyne poogingen te werk ter herzamelinge van onze verspreide aloude Krygsbenden, betaalde, naa dit toppunt van menschelyke glorie bereikt te hebben, den laatsten tol aan de menschelyke natuure, en het ons zyne deugden naa ten voorbeelde, Amerika's dankbaarheid tot een spoorslag. Aldus heb ik een schaduwbeeld geteekend van het karakter diens grooten Mans. Uwe zaak is het, leeven en beweeging te geeven aan deeze onvolkomene schildery. Veroorloft my, Amerikaanen! eenige weinige wenken in uwe harten te drukken op deezen staatelyken dag, om tot aan de laate naakomelingschap te doen voortduuren de zegeningen onzer burgerlyke en godsdienstige vryheid, en onzer Nationaale onafhanklykheid. Zoo kan het herdenken aan washington's dood voor ons even nuttig zyn als zyn leeven, en het geluk van Amerika eene luider spreekende Lofrede op zyne Verdiensten, dan de schitterendste zegeteekens, of de bloemen eener verrukkende welspreekendheid. Gelyk washington uitmuntte onder af wat immer groot en doorluchtig was, zoo heeft Amerika haaren weêrgaê niet onder de beschaafde Natien, met opzigt tot haaren oorsprong - haaren weêrgaê niet, ten aanzien van haare Omwentelinge en gevestigde Onafhanklykheid - haaren weêrgaê niet in het ontwerpen, aanneemen en handhaaven van haare Constitutie: een verschynzel, geheel nieuw op de aarde, daar onze Nederlandsche Broeders, naa tachtig jaaren krygvoerens, en een reeks van stuiptrekkende beroerten, geduurende meer dan twee eeuwen om worstelden - en helaas! vrugtloos om worstelden. Vrye lieden, en veelen van hun wreed vervolgd, vrye lieden, Zweeden, Nederlanders, Engelschen, verkoozen Amerika als hunne vryplaats, en genooten hier met 'er daad de regten en vryheden, van welke zy in hun Moederland beroofd wierden; leevende daadlyk onder hun eigen zagt bestuur, door hunne Broeders beheerscht, aan hunne eigen Wetten gehoorzaamende, in naam onderworpen, eerst aan de Nederlanders, vervolgens aan Groot-Britannie. | |
[pagina 664]
| |
Eene bevolking, zonder voorbeeld in haaren wasdom, een bloeiende Akkerbouw, vrede en overvloed stelden toen reeds Amerika tot een benydenswaardigen oord. Nimmer zwaaide verwoestende overheersching haaren yzeren scepter over dit Gewest. Onze burgerlyke en godsdienstige vryheden wierden niet brooddronken aangevallen, onze zwellende geldbeurzen niet geplukt, om losbandige Hovelingen te verryken. Geene burgergrieven, of byzondere teleurgestelde eerzucht loerden heimelyk op haar prooi. Wanhoop noopte het lichaam des Amerikaanschen Volks niet, om een knellend juk van zyne schouderen te schudden. Geen van alle deeze vermogende dryfveeren wapende de Zoonen van Columbia. De Amerikaanen, liever dan de groeiende eerzucht eens alöverheerenden Ryks aan te moedigen, getroostten zich hunne vaardige onderwerping aan een beuzelagtigen last; zy hadden eenen afkeer van de verdelging der Britsche Vryheid in de Velden van Amerika. Manlyk worstelden zy in de verdeediging, in de handhaaving, en niet in de herwinning van hunne vryheden en regten. Zy streefden, 't geen eenmaal uit den aart der dingen moest gebeurd zyn - zy streefden - toen het zwaard was afgelegd - na hunne Onafhanklykheid; en hier was washington hun gids. Zonder washington zou Amerika, ten langen laatste, de overhand verkreegen, en zich aan de zyde van haare trotsche doorluchtige Zuster geplaatst hebben, om haaren eigen roem over de afgelegenste gewesten der aarde te verkondigen; doch met deezen Landman aan haar hoofd vernederde zy Britannie om haare Onafhanklykheid te erkennen, en nam goedgunstig de aanbiedingen der Europische Mogendheden aan, om een aandeel in haare gunsten met elkander wedyverende. Geene bloedige tooneelen ontluisterden Amerika's zegepraal. Onze grond wierdt niet gedrenkt met het schuldig bloed van listige boosdoeners, noch onze vrede in het bloed onzer Patriotten in het Cement gelegd. Wel liet men het verschil van gevoelens en de gemoedsverwydering tot eene schrikwekkende hoogte klimmen. Doch evenwel, eene Constitutie wierdt ontworpen, aangenomen, geregeld, en ongeschonden bewaard, tot verwonderinge van beide Waerelddeelen. Gehoorzaamt, driewerf gelukkige bewooners van dit Land! aan de roeping der Voorzienigheid, Amerika tot eene toevlugt verkiezende voor het bedorven - waggelend - zinkend Europa; gehoorzaamt aan haare bevelen, en zelf de dood van onzen grooten en goeden washington zal voor het Menschdom tot een allertreffendst bewys verstrekken, dat wy onverwinnelyk zyn - onverwinnelyk in deugden - in onze vuurige liefde tot onze burgerlyke en gods- | |
[pagina 665]
| |
dienstige Vryheid - in onze verknogtheid aan ons Landbestuur onverwinnelyk - onverwinnelyk in onze Vereeniging. Kunt gy geene washingtons zyn - zyt dan Washingtoniaanen. Volgt zyne huislyke zyne gezellige deugden naa. Weest maatig, spaarzaam, vlytig, tederlievende Echtgenooten. Zorgt voor uwe huisgezinnen. Viert uwe gezellige neigingen. Bevordert uw geluk. Doet nimmer anderen ongelyk. Doet wel, ook indien gy op geen loon kondet hoopen - doet wel, ook wanneer het geen ander deedt. Weest gehoorzaame, werkzaame, goede Burgers. Weest gehoorzaam aan de Wetten - werkzaam en yverig in het schraagen van het Landbestuur door u gekozen - en getrouw in het medewerken uit alle uwe magt, om deszelfs zegeningen tot uwe kinderen en kindskinderen erflyk te doen overgaan. Zoo zullen wy gelukkig zyn in onze Onafhanklykheid. Zoo zullen voorspoed, vrede en overvloed zelf in de Westersche bosschen hun bestendig verblyf houden. Zoo zal ons laatste naageslagt volharden in het vermelden van de deugden en het bezingen van den lof van onzen goeden en grooten washington, en de gantsche Waereld als ééne Reye gezamentlyk aanheffen: Washington de groote! washington de goede!
ik heb gezegd. |
|