Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800

[p. 654]

De dood van Moomooe, koning van Tongataboo, diens begraafenisse, en een daarop volgend feest.

(Ontleend uit A Missionary Voyage to the Southern Pacific Ocean, performed in the Years 1796, 1797 and 1798.)

De oude Koning van Tongataboo, moomooe, was, by de aankomst der Zendelingen, gevaarlyk ziek. Diens Zoon toogahouwe deedt een Jongeling, zyn eigen jonger Broeder, wurgen, opdat zyn Vader mogt herstellen. Het graf van dit slachtoffer ging hy dagelyks bezoeken, om hem te beweenen, 't welk hy deedt met op het graf te gaan zitten, de elboogen op de kniën houdende, en het aangezigt met zyne handen bedekkende. Een geruimen tyd zat hy dus peinzend stil op 's Broeders Graf, en verliet het in eene even peinzende houding. De oude Koning stierf, binnen weinige dagen.

Vreemd, woest en bloedig was het Rouwbeklag, zeldzaam de Begraafenis. Het Volk kwam van Noogolisva (dus heette de plaats, waar de overledene Koning lag) met door lykmisbaar opgereete aangezigten; het was in grooten getale zamengevloeid. In stede van hunne gewoone kleeding, droegen zy matten om 't lyf geslaagen, en een tak van een Kastanjeboom om den hals: dit is het rouwgewaad deezes Volks. Het lyk des overleden Konings, liggende op een baar van boomtakken gemaakt, werd door twintig mannen gedraagen. Veelen der Bloedverwanten gingen het lyk vooruit. - Een Vrouwenopperhoofd, fefere duatonga genaamd, die het bestel over de Lykstatie scheen te hebben, werd op een Zetel van bamboes door vier mannen gedraagen. Haar volgde futtafaihe, een aanzienlyk Opperhoofd, te voet, en ook twee Vrouwen, beide Wyven van den overledenen, bestemd om ter gelegenheid der begraafenisse geworgd te worden. De eene schreide; maar de andere scheen weinig aangedaan.

Eenigen onzer gingen mede na de Fiatooka, (dus wordt de Begraafplaats geheeten) waarheen thans het Lyk gebragt werd, en nedergezet in een gebouw, ten dien einde vervaardigd, met zwart doek behangen. In het midden van de Fiatooka is het graf; de zyden, de einden en de vloer zyn van koraalsteen, desgelyks het dekzel.

De Begraafenis van Koning moomooe, die den 29sten van April gestorven was, greep op den 2den van Mey plaats. Omtrent vierduizend Persoonen vervoegden zich na de Fiatooka. Wy begaven ons derwaards. Weinige minuuten naa onze komst hoorden wy een groot geschreeuw en geblaas op kinkhoornen. Welhaast vertoonden zich omtrent honderd mannen, gewapend met stokken en speeren; op een plein in-

[p. 655]

stuivende, begonnen zy zichzelven op eene deerlyke wyze te slaan en te mishandelen: veelen wondden hunne hoofden dermaate met hunne stokken, dat het bloed 'er uit gud de. Anderen, met speeren voorzien, bragten zichzelven wonden toe in de dyen, de armen en de wangen; onder dit bedryf roepende om den overleden Koning, op eene zeer aandoenlyke wyze. Een Inbooreling van Feegee, die den Vorst als knegt gediend hadt, scheen geheel dol; hy kwam op het plein met vuur in de hand, en vooraf zyn hoofdhair met olie bestreeken hebbende, stak hy 't zelve in brand, en liep met dit vlammend hoofdhair rond. Eenigen, die aanzienlyke posten by den overledenen bekleed hadden, gaven zich twee, drie, ja vier speersteeken in de armen, en dansten zo het plein rond; eenigen braken de speeren, en lieten de einden in het vleesch steeken. Zich voldaan hebbende met deeze zelfwonding, zaten zy eene poos neder, sloegen zich met vuisten in het aangezigt, en gingen heen. Eene tweede party deedt zichzelven dergelyke lyfskwelladien aan. Naa hun volgde eene derde party, op schelphoornen blaazende. Vier der voorsten hadden steenen in de hand, waarmede zy zich de tanden uit den mond sloegen.

In den naamiddag gingen eenigen onzer weder na de Fiatooka waar wy de Inboorelingen van beide de Sexen nog met dit droevig en wreed lykmisbaar bezig vonden Niet lang hadden wy 'er ons onthouden, of wy hoorden op eenigen afstand een zagt geluid, doch 't geen de diepste droefenisse en weeklagte aanduidde. Dit was eene bende van omtrent honderd-en-veertig Vrouwen, in een rei een voor een elkander volgende; elk haarer droeg een bakje met zand: tachtig Mannen volgden op dezelfde wyze. Allen zongen zy, in gemelder voege voortgaande, woorden, die op deezen zin liepen: Dit is een zegen voor den dooden! Dit gezang werd door de Vrouwen beantwoord.

Naa nog eenige pligtpleegingen van dien aart werd het Lyk ten grave gebragt op een grooten hoop zwart doek; hiermede en met fyn gevlogten matten bedekten zy 't zelve. Een overvloed van geschenken voor den Dooden volgde, bestaande uit baalen doek, fyne matten, en verscheide andere Artykelen, welke alle by het Graf werden nedergelegd. Onmiddelyk hierop verscheenen zestien Rouwklaagers, die zo even den kleinsten vinger hadden afgesneeden.

Het Graf werd overdekt met een gehouwen steen, omtrent agt voeten lang, vier breed, en één dik, welken zy opgehangen hadden aan zwaare touwen, aan twee sterke in den grond gedreevene staaken. Terwyl zy dien zwaaren steen langzaam lieten daalen, maakten Vrouwen en Kinderen een luidrugtig geween, en zongen een zang, nederkomende op de uitdrukkingen: Myn Vader! myn Vader! Beste der Konin-

[p. 656]

gen! enz. Eene andere party tradt te voorschyn, zich op de voorheen beschreevene wyze mishandelende. - Naa deeze vervoeringen en vlaagen van droefenisse zaten zy eene wyl in stilte neder; en toen zy het touw van den grafsteen losgemaakt hadden, hieven zy een groot geschreeuw aan. Allen, die 'er zich tegenwoordig bevonden, rukten de kastanjebladen van hunne halzen; en de menigte verspreidde zich.

Deeze wreede Lykplegtigheden werden, kort daarop, gevolgd door eene ruime toebereiding tot een Feest. Een groot Vermaak-onthaal, 't welk zy een Mai noemen, werd op den 13den, 's avonds, door de Vrouwen gehouden Meer dan honderd-en-dertig Varkens werden gebraaden, en, met drie honderd schotelen Yams, door toogahouwe uitgedeeld.

Op den volgenden dag werd toogahouwe, in stede van zynen Vader, met den Tytel en de vaardigheid van Dugonaboola bekleed. Zyn naam ieenow toogahouwe verwisselde hy voor dien van talliatabo, den God hunner Familie; en niemand zyner Onderdaanen mogt hem vervolgens, op straffe des doods, by zyn voorigen naam noemen.