|
| |
Uittrekzel eener reize rondsom de wereld, in de jaaren MDCCLXXXV, MDCCLXXXVI, MDCCLXXXVII en MDCCLXXXVIII, door J.F.G. de la Pêrouse. Uitgegeeven volgens besluit der nationaale vergadering van den 22 van grasmaand 1791, door M.L.A. Millet-Mureau.
(Vervolg van bl. 450.)
Naardemaal men zich te Macao, als 't ware, op zo groot eenen afstand van China bevindt als in Europa, ter oorzaake van de zo groote moeilykheid om in dit Ryk te komen, zal ik het voorbeeld niet volgen van Reizigers, die daarover gesproken hebben, zonder eenige kundigheden desaangaande te bezitten. Ik zal my, overzulks, bepaalen tot eene beschryving
| |
| |
van de verbintenis der Europeaanen met de Chineesen; van de verregaande vernedering, welke zy daarby ondergaan; van de zwakke bescherming, welke zy kunnen ontvangen van de Portugeesche Vastigheid op de kust van China; en eindelyk tot de beschouwing van het aanbelang, 't welk de Stad Macao zou krygen, indien dezelve in 't bezit ware van een Volk, 't geen regtmaatig, maar ten zelfden tyde met waardigheid en kloekmoedigheid handelde, tegen een Staatsbestuur, 't welk misschien het onregtvaardigst en drukkendst is, en teffens het lafhartigst, 't welk thans op de geheele wereld bestaat.
De Chineesen dryven een Handel met de Europeaanen, welke vyftig millioenen beloopt; twee vyfden van die som worden betaald in Zilver, de rest in Engelsch Laken, Malacca-Tin, Katoen van Bengalen, en Opium van Patna, in Sandelhout en Peper van de Kust van Malabar. Eenige Artykelen van Weelde worden desgelyks uit Europa ingevoerd, als Spiegels van de grootste soort, Geneevsche Horlogien, Koraalen en fyne Paarlen; dan de laatste Artykelen zyn naauwlyks noemenswaardig, dewyl dezelve met geen voordeel kunnen gesleeten worden, dan by zeer kleine partyen. In verruiling voor alle deeze Rykdommen, voert men niets terugge dan Thee, en eenige kisten ruwe Zyde om in Europa verwerkt te worden; want ik reken als van geen beduidenis de Porceleinen en andere goederen, waarmede zy hunne schepen ballasten, en de Zyden stoffen, waarop naauwlyks eenig voordeel zit. - Daar is zeker in de wereld geen Volk, 't welk een zo voordeeligen Handel met Vreemdelingen dryft; en teffens is 'er geen, 't welk zo harde voorwaarden voorschryft, en met grooter onbeschaamdheid bepaalingen en knevelaaryen van allerlei aart daarstelt. Men drinkt geen kop Thee in Europa, of dezelve heeft ter oorzaake gestrekt van eene vernedering voor de zodanigen, die de Thee in China kogten, die zich te scheep begeeven en de halve wereld omgezeild hebben, om dit gedroogde blad op onze markten te brengen.
Ik kan niet nalaaten hier aan te tekenen, dat, omtrent twee jaaren geleden, een Engelsch Kanonnier, op last van zynen Scheepscapitein een Groetenisschoot doende, een Chineeschen Visscher, in zyn vaartuig zittende, doodschoot, die zich onvoorzigtig, daar de Kanonnier zulks
| |
| |
niet wist, digt by het losgebrande stuk geplaatst hadt. De Gouverneur van Canton eischte den Kanonnier op; in 't einde werd deeze hem overgeleverd, op belofte dat deezen Man geen kwaad zou wedervaaren: de Gouverneur voegde 'er by, dat hy niet onregtvaardig genoeg was, om een dood, onwillig te wege gebragt, te straffen. Op deeze verzekering werd de ongelukkige man aan hem overgeleverd, en twee uuren daarnaa opgehangen. De Nationaale Eer vorderde eene spoedige en buitengewoone wraak; doch Koopvaardyschepen bezitten de middelen niet, om dezelve te neemen; en Capiteins van die Schepen, gewoon aan stiptheid, eerlykheid, en die gemaatigdheid, welke den eigendom van hunne Bevragters en Meesters niet in gevaar brengt, konden geen moedigen wederstand bieden, welke het verlies van veertig Millioenen aan de Compagnie zou toegebragt hebben, dewyl de Schepen ledig zouden hebben moeten wederkeeren. Zy maakten ongetwyfeld dit geleden onregt bekend, en vleiden zich daarvoor vergoeding te zullen ontvangen. Ik durf beweeren, dat alle de Agenten van de onderscheidene Europeesche Handel-Maatschappyen zeer veel zouden willen geeven, om eenmaal deeze Chineesche Mandarynen te overtuigen, dat daaden van onregt, gelyk de hunne, allen paal en perk overschreeden.
De Portugeesen hebben nog meer reden van klaagen over de Chineesen dan eenig ander Volk. De agtbaare tytel, op welken zy Macao bezitten, is welbekend. De gift van den grond, op welken deeze Stad gebouwd is, strekt ten gedenkteken van Keizer camhy's dankbaarheid. Dezelve werd den Portugeesen gegeeven, dewyl zy op de Eilanden, digt by Canton gelegen, de Zeeroovers, die deeze Zeeën ontrustten, en alle de kusten van China bestookten, verdelgd hadden. Het is een louter voorgeeven, aan te dringen, dat het misbruik, 't geen zy van hunne voorregten gemaakt hebben, derzelver verlies veroorzaakt heeft; hunne misdaaden hebben alleen bestaan in de zwakheid van het Gouvernement. De Chineesen hebben hun van tyd tot tyd met nieuwe beledigingen overlaaden, en by aanhoudenheid nieuwe vorderingen gedaan; aan deeze heeft het Portugeesche Gouvernement nooit den minsten wederstand geboden; en deeze Plaats, vanwaar eene Europeesche Natie, eenige veerkragt bezittende, den Keizer van China zou kunnen
| |
| |
doen beeven, is, in zeker voege, niet meer dan eene Chineesche Stad, in welke de Portugeesen by toelaating woonen, schoon zy een ontwyfelbaar regt bezitten om 'er het hoog bewind te voeren, en de middelen om zich gevreesd te maaken, indien zy 'er slegts eene bezetting onderhielden van tweeduizend Europeaanen, twee Fregatten, eenige Corvetten, en een Bombardeergaljoot.
Macao, gelegen aan den mond van den Tigris, kan vier-en-zestig Oorlogschepen op de reede, aan den ingang van Typa, ontvangen, en in de haven, die beneden de Stad ligt, en oostwaards gemeenschap met de rivier heeft, Schepen bergen van zeven- of achthonderd tonnen, half gelaaden. Macao ligt, volgens onze waarneemingen, op 22o 14′ 40′ Breedte, en op 111o 19′ 30′ Ooster Lengte.
De ingang van de Haven wordt verdedigd door eene Sterkte, bestaande uit twee batteryen, die men, by het inzeilen, noodzaaklyk tot binnen een pistoolschoot moet naderen. Drie kleine Forten, voorzien met twaalf kanonnen, en één met zes, bewaaren het zuidlykst gedeelte der Stad tegen alle onderneemingen der Chineesen. Deeze Sterkten, die zich in den slegtsten staat bevinden, zouden geenzins geducht weezen voor Europeaanen; maar zy zyn te over in staat om de geheele Zeemagt der Chineesen in ontzag te houden. Daarenboven is 'er een berg, die het land bestrykt, en op welken een Detachement Krygsvolk een langduurig beleg zou kunnen uithouden. De Portugeesen Van Macao, eer Godsdienstig dan Krygshaftig, hebben eene Kerk gebouwd op de puinhoopen van eene Sterkte, die deezen bergtop tot een ondoordringbaaren post maakte.
Aan de landzyde wordt Macao verdedigd door twee Forten; het een telt veertig kanonstukken, en kan eene bezetting van duizend man bergen; 'er is een water ak, en 'er zyn twee wellen loopend water, en Casematten tot het bergen van Krygsvoorraad en Mondbehoeften: een ander Kasteel, met dertig stukken voorzien, kan niet meer dan driehonderd man bergen; het heeft een ryke waterwel, die nimmer deoog wordt. Deeze twee Sterkten bestryken het geheele land.
De grenzen der Portugeesen strekken zich niet veel verder dan ééne myl van de Stad uit: deeze zyn afgeperkt door eenen muur, bewaakt door een Mandaryn
| |
| |
met eenige weinige Soldaaten. Deeze Mandaryn is met de daad de Gouverneur van Macao, en de Persoon, dien de Chineesen gehoorzaamen: hy heeft het regt niet om te slaapen binnen de grensscheidingen der Portugeesen; maar hy mag in de Stad komen, de Sterkten bezoeken, de voorraadhuizen bezigtigen, enz. By deeze gelegenheden zyn de Portugeesen verpligt, hem met vyf kanonschoten te begroeten. Dan het staat geen Europeaan vry, den voet op Chineeschen grond te zetten; eene onvoorzigtigheid van dien aart zou hun ter genade van de Chineesen stellen, die een grooten losprys zouden vorderen, of den overtreeder gevangen houden. Eenigen der Officieren van onze Fregatten waagden het egter; doch deeze daad van roekloosheid was gelukkig van geene onaangenaame gevolgen.
Men mag de geheele bevolking van Macao op twintigduizend zielen schatten; van deezen zyn 'er éénhonderd Portugeesen van geboorte, omtrent tweeduizend halfslachtigen of Portugeese Indiaanen, en even zo veel Caffer-slaaven, die by hun als huisbedienden leeven; de overigen zyn Chineesen, in den Handel gebruikt, en in veele andere bezigheden, waardoor de Portugeesen aan hunnen vlyt schatting betaalen. Deezen, schoon meest allen Mulattos, zouden zich onteerd agten, als zy eenig handwerk uitoefenden, en hierdoor hunne huisgezinnen bezorgden; dan hun trots vindt zich in 't minst niet beledigd, door bestendig, met het lastigst aanhouden, eene liefdegave van de voorbygangers te vraagen.
De Onderkoning van Goa benoemt de bekleeders van alle Burger- en Krygsposten te Macao. De Gouverneur wordt door hem aangesteld, alsmede de Raadsheeren, die met hem het Burgerlyk Gezag deelen. Hy heeft bepaald, dat de Stadsbezetting bestaan zal uit honderd-en-tachtig Indiaansche Stapoys, en honderd-en-twintig Soldaaten: de dienst van dit Krygsvolk bestaat in by nagt ronden te doen; de Soldaaten zyn gewapend met stokken; de Officier heeft alleen het regt om een zwaard te draagen, maar in geen geval kan hy 't zelve tegen een Chinees gebruiken. Indien men een dief van dit Volk ontdekt, een deur openbreekende, of eenige goederen wegvoerende, mag hy daarin belet worden, doch met de grootste omzigtigheid; en wanneer een Soldaat ongelukkig genoeg is om den dief te doo- | |
| |
den, dan wordt hy aan den Chineeschen Bevelhebber overgeleverd, en op 't midden van de markt opgehangen, in 't byzyn van dezelfde wagt, waartoe hy voorheen behoorde, en in tegenwoordigheid van een Portugeeschen Magistraatspersoon en twee Chineesche Mandarynen, die, by hun vertrek uit de Stad, naa de regtspleeging, begroet worden, even als by het inkomen; maar indien, integendeel, een Chinees een Portugees doodt, wordt deeze in de handen van Regters zyner eigene Natie overgeleverd, die, naa hem gegeesseld te hebben, zich gelaaten alsof zy hem verder in regten zullen vervolgen, doch hem altoos laaten loopen, niet luisterende na de eischen deswegen gedaan, welke nooit de geringste voldoening erlangen.
De Portugeesen hebben onlangs een moedige daad uitgevoerd, die in de gedenkboeken van den Raad met groote letteren mag geplaatst worden. Een Stapoy een Chinees gedood hebbende, schooten zy hem neder, in tegenwoordigheid der Mandarynen, en weigerden deeze zaak aan de beslissing der Chineesen te onderwerpen.
In Macao bestaat de Raad uit een Gouverneur, die de plaats van Voorzitter bekleedt, en drie Vercadores, die de Geldmiddelen der Stad beheeren. De inkomsten bestaan uit de belastingen op de koopwaaren gelegd, die alleen in Portugeesche Schepen in Macao binnen komen. Zy zyn zo blind voor hunne eigene belangen, dat zy niet willen gedoogen, dat eenige andere Natie goederen in hunne Stad aan land brenge, zelfs de daar op gestelde belastingen betaalende; even of zy vreesden hun eigen inkomen te vermeerderen, en dat der Chineesen te Canton te verminderen.
Het is zeker, dat, indien de Haven van Macao tot eene vrye Haven gemaakt wierd, en de Stad van eene Bezetting voorzien, in staat om den eigendom der Handelwaaren, welke daar opgelegd worden, te beschermen, de Inkomende Regten zouden verdubbeld worden, en, buiten twyfel, genoegzaam weezen om alle de kosten des Gouvernements goed te maaken: maar een klein byzonder belang kant zich aan tegen eene schikking, door gezonde Staatkunde voorgeschreeven. De Onderkoning van Goa verkoopt Portugeesche Commissien aan de Kooplieden van verscheide Natien, die van het eene gedeelte van Indie op het andere handel dryven: deeze zelfde Gelukzoekers doen geschenken
| |
| |
aan den Raad van Macao, naar gelange van de aangelegenheid hunner handel-uitzigten: en die onderlinge schikkingen veroorzaaken misschien een onverzetbaaren hinderpaal tot het openstellen der Haven van Macao; 't geen die Stad tot een der bloeiendste Steden van Asia zou maaken, en honderdmaalen beter dan Goa, welke Stad nimmer van eenigen dienst zal weezen voor de Hoofdstad des Ryks.
Behalven de drie Vercadores, van welken ik gesprooken heb, volgen in rang twee Regters der Weeskinderen, belast met het toevoorzigt van de eigendommen der Minderjaarigen, het volvoeren der Uiterste-willen, de benoeming van Voogden, en, in 't algemeen, met alle zaaken, tot de opvolging in bezittingen betrekkelyk; van hunne uitspraak mag men zich op het Geregtshof te Goa beroepen.
De andere Burgerlyke of Lyfstraflyke zaaken worden ook, in de eerste plaats, behandeld door twee Raadsheeren, Regters geheeten. De Tol-inkomsten worden door een Schatbewaarder ontvangen, die ook, op last van den Raad, de onderscheide Jaarwedden en verscheide andere zaaken betaalt; dit moet egter op last van den Onderkoning van Goa geschieden, indien de som boven de drieduizend Piasters loopt.
De allergewigtigste Overheidspost is die van Procureur der Stad. Hy is het middelwerktuig van gemeenschap tusschen de twee Gouvernementen van Portugal en China; hy is verantwoordelyk voor alle Vreemdelingen, die den winter te Macao overbrengen; hy ontvangt, en verzendt na de beide Gouvernementen, de wederzydsche klagten der beide Natien, waarvan een Schryver, die zelfs geen raadpleegende stem heeft, een register houdt, gelyk mede van alle de raadpleegingen des Raads. De Procureur der Stad is de éénige Persoon, die niet, naar welgevallen, van zyn post kan ontslaagen worden: de bediening van Gouverneur duurt drie jaaren; de andere Magistraatspersoonen worden alle jaaren veranderd. Eene zo gestadige vernieuwing, aanloopende tegen alle welgevestigde Regeeringsvormen, heeft niet weinig toegebragt tot de vernietiging van de oude Regten der Portugeesen; en zou dezelve buiten twyfel niet voortduuren, indien de Onderkoning van Goa zyne rekening niet vondt in veele Posten te verkoopen te hebben: want de zeden en gewoonten in Asia wettigen deeze gissing.
| |
| |
Van alle de Besluiten des Raads kan men zich op de uitspraak van Goa beroepen; de bekende onbekwaamheid dier Raadsheeren maakt die wet hoogst noodzaaklyk. De Medebestuurders des Gouverneurs van Macao, die een Man van groote verdiensten is, zyn Portugeesche Inwoonders dier Stad, zeer trotsch, en onkundiger dan onze Dorpsregenten in Frankryk.
De Stad Macao heeft een aangenaam voorkomen. De overblyfzels van derzelver ouden rykdom zyn verscheide fraaije Huizen, in huur uitgegeeven aan de Supercargos van de onderscheide Compagnien, die verpligt zyn den winter aldaar door te brengen. De Chineesche Regeering noodzaakt hun, Canton te verlaaten, by het vertrek van het laatste Schip, tot hunne Natie behoorende, en laat niet toe, dat zy aldaar terugkomen, vóór het wederkeeren der Schepen uit Europa in het volgend saisoen.
Macao is eene zeer aangenaame verblyfplaats, geduurende den Winter; dewyl veelen der Supercargos doorgaans Menschen zyn van uitsteekende verdiensten, kundige Mannen, en die zo veel inkomen hebben, dat zy een uitsteekend huis kunnen betrekken, en op eenen aanzienlyken voet leeven. Het oogmerk onzer Reize stondt zo hoog by hun te boek, dat het ons een zeer streelend onthaal bezorgde: hadden wy geenen anderen tytel bezeten dan die dat wy Franschen waren, wy zouden hier als verlaatene weezen verkeerd hebben, vermids de Fransche Oost-Indische Compagnie aldaar, op dien tyd, geen Vertegenwoordiger hadt.
Een openbaar getuigenis van dankbaarheid zyn wy verschuldigd aan den Heer elstockenstorm, de voornaamste Agent van de Zweedsche Oost-Indische Maatschappy, wiens verpligtend gedrag niet alleen dat was van een oud Vriend, maar dat van een Landgenoot, yverig voor de belangen van onze Natie. Hy nam, by ons vertrek, gereedlyk op zich de verkooping onzer Pelteryen, welker afkomst moest verdeeld worden onder onze Schepelingen; en hy was zo goed om te belooven, dat hy dezelve zou overmaaken na Isle de France.
De waarde dier Pelteryen was tienmaal minder dan ten tyde dat de Capiteins gore en king te Canton kwamen, naardemaal zes tochten dit jaar ondernomen waren door de Engelschen na de Noordwest-kust van America; twee Schepen hiertoe waren uitgezonden van Bombay, twee van Bengalen, en twee van Madras. De
| |
| |
twee laatstgemelde waren de éénige wedergekeerde, en slegts met weinig Pelteryen voorzien; maar het gerugt van die uittochten hadt China bereikt, en het was niet mogelyk, meer dan twaalf of vyftien Piasters te maaken voor een Bont van dezelfde hoedanigheid, als, in den Jaare 1780, honderd Piasters zou gegolden hebben.
Wy hadden een duizend stuks Huiden, door een Portugeesch Koopman gekogt voor negenduizend-vyfhonderd Piasters; doch op het oogenblik dat wy gereed stonden om na Manilla te zeilen, maakte hy, in stede van den bedongen prys te betaalen, onder verscheide voorwendzels van geene beduidenis, zwaarigheid, om den koop gestand te doen. Dewyl alle andere mededingers om dezelve te koopen, naa het sluiten van dien koop, zich des niet meer bemoeiden, en ook na Canton vertrokken waren, verwagtte die Portugees zeker, dat wy, met die Pelteryen verlegen, dezelve hem zouden laaten voor zodanig een prys, als hy 'er voor wilde geeven; en wy hadden alle reden om te vermoeden, dat hy andere Chineesche Kooplieden aan boord zou zenden, om een nog veel kleinder som te bieden; dan, schoon weinig gewoon aan die Koopmans treeken, staken ze te geweldig door, om niet in het oog te vallen. Wy weigerden het verkoopen volstrekt.
'Er bleef nu geene zwaarigheid over, dan die goederen aan land op te slaan, en ze te Macao in een pakhuis te brengen. De Raad, by welken onze Consul, de Heer vaillard, zich met een verzoek ten dien einde vervoegde, weigerde zulks volstrekt; doch de Gouverneur, onderrigt dat die Pelteryen een eigendom waren van onze Matroozen, die zich verhuurd hadden tot het volbrengen van een Reistocht, welke nuttig kon zyn voor alle Zeemogenheden van Europa, oordeelde, dat hy aan de oogmerken der Portugeesche Regeering ten vollen zou beantwoorden, als hy, in dit byzondere geval, afweek van de regels, hem in 't algemeen voorgeschreeven; en ging hy ten deezen opzigte met zyne gewoone heuschheid te werk.
Op den vyfden van Sprokkelmaand verlieten de Schepen Macao, en bereikten in 't laatste dier maand Manilla.
('t Vervolg hiernaa.)
|
|
Auteursrechtvrij