Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800

Bericht wegens de geneezing eener geweldige bloedbraaking. Door Dorffmuller, Geneesheer in 't Osnabrugsche.

De Bloedbraaking, een toeval, 't geen doorgaans met zeer gevaarlyke toevallen vergezeld gaat, en niet zelden, niettegenstaande de konstmaatigste behandeling, een spoedigen dood veroorzaakt, komt heden ten dage, ten minsten in onze landstreek, door de vermeerderde zwakheid der vezelen, welke wy aan het misbruik van warme verslappende dranken te danken hebben, meermaa-

[p. 465]

len voor, dan weleer. De oorzaaken deezer kwaale zyn zeer menigvuldig, gelyk bekend is: dan daar het myn voorneemen niet is, eene algemeene beschouwing over het Bloedbraaken in het licht te geven, maar my alleen te bepaalen tot die zoorte van dat ongemak, welke tot het geval, 't geen ik thans wil mededeelen, betrekkelyk is, zo zal ik alleen de gewoonste klasse van oorzaaken in aanmerking neemen, welke zyn, verschillende prikkels der maag en twaalfvingerigen darm; dus doorgaans scherpe gal en onverteerd voedzel.

De eerste geneeskundige Aanwyzing schynt hier wel steeds te zyn, de prikkelende stoffe door een Braakmiddel te ontlasten. Dan daar dit dikwyls door de omstandigheden der Lyderen zeer bedenkelyk wordt gemaakt, moeten wy ons veelmaalen vergenoegen met het inwikkelen en onschadelyk maaken der prikkelende oorzaak. Is hier door de naaste reden des toevals weggenomen, zo houdt hetzelve daarom niet aanstonds op. Want daar de hevige krampachtige beweeging der Maag een gewigtigen invloed heeft op het geheele lichaam, en, door middel van een sympatischen invloed, krampachtige zamentrekkingen in de kleine vaten van de geheele oppervlakte des lichaams verwekt, zo wordt het bloed met meer snelheid naar het midden des lichaams gedreeven, en ontlast zich dus te spoediger door de gekwetste vaten. Zal, derhalven, zodanig een bloedvliet worden geneezen, zo moet de prikkelbaarheid der Maag bevredigd en de krampachtige zamentrekking der vaten van de opperhuid worden weggenomen.

Op den 14 Maart 1796 wierd ik, tegen den avond, by eene kranke Dame, van ongeveer drie-en-dertig jaaren, geroepen. Haare kleur was bleek en kwaadzappig, hebbende zy haare beste kleur verlooren door zeven kort op elkander gevolgde Kraambedden en aanhoudende kwynende ziekten, onder welke eene geweldige Heupjicht, die haar geduurende een jaar was bygebleeven, geen der geringste was. Met dat alles had zy zich thans na dien tyd redelyk wel bevonden, tot den 12 Maart diens jaars, op welken dag zy, in de zevende maand van haare zwangerheid, de Maag met heete pannekoeken had overlaaden, hetgeen haar eene drukking in het hartkolkje, vergezeld met misselykheid, had veroorzaakt. Schoon dit kwaad gevolg haar voor nieuwe mis-

[p. 466]

slagen in de Dieet had behooren te waarschuwen, zo belette zulks haar niet, haare Maag, op den 14 daaraanvolgende, met ingeleide snyboonen en zwynenvleesch te overlaaden. Dit had ten gevolge, dat zy in den avondstond wierd overvallen door eene flaauwte, vergezeld met huivering, duizeligheid en eene hevige braaking, waar door vooreerst alleen het genootene, met eene groote menigte slym, wierd ontlast, doch ook vervolgens eene groote hoeveelheid van bloed. Zy braakte vervolgens onophoudelyk, en steeds bloed, ieder keer van eene halve tot twee oncen. Het ontlaste bloed was meerendeels dik en zwartachtig van kleur. Eene zo ruime ontlasting van bloed veroorzaakte ras koude der ledemaaten, een kleinen sleependen polsslag, smert in de lendenen, beeven der knieën en pynen in 't onderlyf; tekenen, die alle deeden vreezen voor eene ontydige verlossing: ook viel zy, 't geen den toestand nog bedenkelyker maakte, van tyd tot tyd in flaauwte.

In deeze allergevaarlykste omstandigheden wierd ik by haar geroepen. Myn eerste werk was, haar eene bekwaame ligging te bezorgen; naardien zy nog op een stoel zat, die thans voor haar zeer ongeschikt was, omdat dezelve niet eens een leuning had. Hierom liet ik haar te bed brengen, zodanig dat de lendenen en het hoofd eenigzins verheven lagen. Teffens wierd haar wat thee te drinken gegeven, om de aanhoudende misselykheid wat te verminderen. Het braaken hield met dat alles aan; doch thans wierd niets ontlast dan het gedronken vogt en eene groote hoeveelheid zwartachtig bloed.

Na overweeging van alle de verschynzelen, te weeten, de langzaame pols, de koude der armen en beenen, enz kwam het my voor, dat de oorzaak des toevals gezogt moest worden in eene te groote gevoeligheid der spiervezelen van de Maag, en eene daar uit voortkomende stuipachtige zamentrekking derzelve, gepaard met kramp in de vaten van de oppervlakte des lichaams, waar door de vogten van buiten naar binnen wierden gedreeven. Opheffing der krampen was dus myne eerste Aanwyzing; ten welken einde ik alle tien of vyftien minuten een eetlepel liet neemen van de volgende Mixtuur: ℞. Salis Tartar. ʒij. Saturetur cum succo Citri & add. Aq. Meliss. ℥viij. Laud. Liq. Syd.

[p. 467]

gtt. XXIV. Syr. Diacod. ℥ij. M. Teffens met eene stooving op de Maag, bestaande in een waterachtig aftrekzel van Vlierbloemen, Camillebloemen, Kruis en Munt, en onbereide Opium; wordende ook het gezicht, de hals en de borst, met azyn gewreeven.

Nadat de Lyderesse een lepelvol van gemelde Mixtuur had ingenomen, was zy twaalf minuten lang vry van braaking. Hierop gaf ik haar twee lepelsvol, en nu bleef het braaken een half uur achter. Doch hierop kwam het weder met een vernieuwd geweld, zo dat de Lyderesse op nieuw veel bloed verloor. Nu wierd het lichaam yskoud, de polsslag verdween, en 'er openbaarden zich geweldige stuipen, zo dat ik vreesde dat de dood aanstaande was. Door het besprengen met water en kouden azyn, kwam de Patiente eenigzins by, en nog meer, toen zy op nieuw een lepelvol van het drankje nam, met nog agt druppels Laudanum liquidum. Tien minuten laater liet ik haar nogmaals het zelfde neemen, met dat gevolg, dat 'er nu een uur tyds verliep, eer zich het braaken op nieuw openbaarde. Thans braakte de Lyderesse ook veel gemakkelyker, en 'er ontlastte zich niets, dan het ingenomen middel met een weinig bloed. Thans maakte ik wederom gebruik van het Laudanum, en gaf nu agt druppen in twee lepelsvol van de Mixtuur. Hierop wierd de Kranke veel beter; de neiging tot braaken hield op, de stuipen verdweenen, eene aangenaame warmte verspreidde zich over het geheele lichaam, en 'er kwam een geruste slaap, die tot den volgenden morgenstond ten zes uuren aanhield. De Lyderesse, nu ontwakende, bevond zich dorstig, dronk een groot glas met limonade, kwam 'er van aan het braaken, doch thans zonder ontlasting van eenig bloed. Nu liet ik enkel alle uuren een lepelvol van de vermelde Mixtuur voortgebruiken.

Dewyl de Lyderesse verstopt was, ried ik haar een Lavement te doen zetten; doch hier toe kon ik haar niet beweegen. Dit bewoog my, haar eene ontbindende, zagt purgeerende Mixtuur voor te schryven, die ook tegen den avond by herhaaling een aantal stinkende stoffen deed ontlasten. Tot aan den 17 voeren wy nu met de vermelde middelen lepelswyze voort; terwyl tot voeding gebruikt wierden dunne verkoelende zoupes, met wat zuur en wat ingelerde vruchten aangezet; behal-

[p. 468]

ven Limonade, Broodwater, enz. Vervolgens schreef ik haar op dien dag den volgenden drank voor: ℞. Pulp. Tamarind. ℥j. Spir. Vitriol. ℈iv. Aq. Rub. Idaei ℥viij. Syr. Ejusd. ℥i. M.D. Alle uuren een lepelvol met een kommetje Gerstewater.

Onder het gebruik van dit middel wierd de Lyderesse van dag tot dag beter; en schoon een toevallige geweldige toorn my eene vernieuwing der braakingen deed vreezen, gebeurde zulks echter niet, daar ik het geluk had, dien storm met een temperend en pynstillend middel af te keeren. Thans achtte ik het van mynen pligt, de zo geweldig geschudde ingewanden des onderbuiks met een verkoelend en zagt zamentrekkend middel, zo veel in myn vermogen was, te versterken; ten welken einde ik het volgend middel voorschreef: ℞. Sal. Tartar. Acet. ʒjɜ. Extr. Trifol. Fibr. Card. Bened. ãã ʒiij. Extr. Cascarill. ʒij. Aq. Menth. ℥viij. Spir. Sal. Dulc. ʒj. M.S. Alle twee uuren een lepelvol. Deeze Mixtuur liet ik geduurende ettelyke weeken gebruiken, en bereikte daar mede ten vollen myn oogmerk. De Lyderesse bereikte, tot myn groot genoegen, zonder verdere onaangenaamheid, het einde van haare zwangerschap, en wierd gelukkig van een sterk en gezond meisje verlost. Ook is 'er nu al een jaar, zederd het bewust toeval, verloopen, zonder dat hetzelve zich op nieuw heeft geopenbaard.