Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800

Natuurlyke historie van den griffard.

(Ontleend uit de Histoire Naturelle des Oiseaux d' Afrique, door françois le vaillant.)

Het is uit de betrekkelyke evenredigheden van de deelen des lichaams, dat de Natuurkenners, op de beste wyze, de onderscheidende characters der Dieren kunnen opmaaken. De gedaante des lichaams bepaalt doorgaans de hebbelykheden en leevenswyze; terwyl de verschillendheid van kleur, byzonder by de onderscheide Geslachten van Roofvogelen, wier pluimadie zo grootlyks verandert op onderscheide tydperken van hun leeven, slegts zeer twyfelagtige onderscheidingen opleevert.

De Africaansche Arend, onder den naam van Griffard bekend, en welken wy hier beschryven, bekleedt een onderscheidenden rang onder die Roofvogelen, die by uitstek begaafd zyn met moed, sterkte en afweerende wapenen. De grootte van den Griffard is bykans gelyk aan die van den Koninglyken Arend, van welken dezelve zich onderscheidt, door de sterker gespierdheid der dyen, door de sterkte van zyne klaauwen, en door de lengte van zyne beenen: zo dat hy gereedlyk

[p. 189]

kan onderkend worden, niet alleen in een Vogelkabinet, onder andere Vogelen van dit Geslacht, maar zelfs in de vlugt, door de lang afhangende pooten.

Haazen, en de kleiner soort van Antelopen, vallen hem doorgaans ten prooy, welke hy doodt op eene wyze, die zeer zyne sterkte kenmerkt. De moed van den Griffard spreidt zich nogthans op het onderscheidendst ten toone in den kryg, welken hy voert met andere Roofvogelen. Zo ras een derzelven zich zoekt in te dringen in het wyduitgestrekt gebied, 't welk deeze gewiekte Monarch gekoozen heeft, wordt hy onverwyld aangevallen en verdreeven. Het gebeurt somwylen, dat geheele benden van Gieren en Ravens zich vereenigen om den Griffard van zynen prooy te ontzetten; maar de stoute en onverschrokke houding van deezen Vogel, gevestigd op den door hem gevangen prooy, is genoegzaam om de geheele bende van plunderaaren op een afstand te verwyderen.

Deeze Arend leeft, geduurende het geheele Jaar, met zyn Wyfje; doorgaans vliegen zy te gader, en zweeven niet buiten hun eens gekoozen grondgebied. Zy plaatzen het nest op den top van eenen zeer hoogen boom, of op den ontoeganglyken hoek van een rots. Het nest is plat, tusschen de vier en vyf voeten over kruis, en omtrent twee voeten dik, sterk genoeg om de zwaarte van een mensch te kunnen draagen. Indien het ongestoord blyft, kan het een reeks van jaaren duuren, en waarschynlyk zo lang als het leeven van het Vogelpaar. Hetzelve bestaat uit een aantal sterke houten, van verschillende lengte, rustende op de vorkswyze boomtakken, zamengevlogten door tusschengestooken dunnere takken; hier boven op ligt eene laage droog mosch, bladeren, hooi, enz.; eindelyk treft men eene derde laage aan, bestaande uit kleine stukjes droog hout; hier op legt het Wyfje, zonder eenig bedde van dons of vederen, haare eijeren.

De Griffard bouwt zyn nest, by voorkeuze, op een hoogen alleenstaanden boom, van welken hy op eenen verren afstand eenig naderend gevaar kan ontdekken. In de rotzen is zyne wooning meer blootgesteld aan den inval van de kleinder vleeschvreetende viervoetige Dieren, die te geduchter zyn van wegen derzelver kleinheid.

[p. 190]

Het Wyfje legt twee witte eijeren, bykans rond, en meer dan drie duimen over 't kruis. Terwyl het Wyfje op het nest zit te broeden, en tot dat de Jon gen groot genoeg zyn om alleen in het nest gelaaten te worden, is de zorg om spys te verzamelen geheel aan het Mannetje overgelaaten. Maar de vraatagtigheid der Jongen wordt by derzelver opgroei zo groot, dat Mannetje en Wyfje, niet dan met moeite, dit steeds van honger schreeuwend gebroedzel kunnen voldoen. - De menigte van voedzel, welke zy aansleepen, is zo groot, dat een Gezin van Hottentotten my verzekerde, dat zy twee maanden lang het leeven behielden, door een nest by hun verblyf dagelyks te ledigen van den aangebragten voorraad. - Dit verhaal schynt my toe geenzins onaanneemelyk te weezen, naa dat ik zelve getuige geweest ben van de vraatagtigheid van een Griffard, dien ik eenigen tyd in 't leeven hield. Zyn vleugel gebrooken en den gevangen staat ongewoon zynde, weigerde hy drie dagen lang iets te gebruiken, van alles wat hem werd voorgesteld; doch, zo ras hy begon te eeten, bleek hy geheel en al onverzaadelyk te weezen, en het gezigt van een stuk vleesch maakte hem volstrekt woedend; hy zwolg geheele brokken van een pond in, en weigerde nooit iets, verslindende zelfs dat gedeelte, 't geen hy te vooren genoodzaakt geweest was uit te braaken; - geene soort van vleesch weigerde hy; de rompen van andere Roofvogelen, en zelfs van een anderen Griffard, door my ontleed, sloeg hy binnen.

Wanneer deeze Vogels te roesten zitten, slaan zy, van tyd tot tyd, een afschuwelyk schreeuwend geluid, gemengd met een ruwen droefgeestigen toon, die zich op een verren afstand laat hooren. De vlugt van den Griffard is zo hoog, dat zy dikwyls het oog ontwyken, terwyl het geluid, 't welk zy onder het vliegen slaan, nog genoegzaam kan gehoord worden.

Allereerst ontmoette ik deezen Vogel in het Land van de Groote Namaquois, op omtrent 28 Graaden Zuider Breedte, aan den oever van de Groote Rivier. Zy werden veelvuldiger, toen ik den Keerkring naderde; maar zy worden niet gevonden in het Kafferland. Men zag ze ten eenigen tyde zo verre na 't Zuiden als de Kaap; maar toen de Volkplanting zich

[p. 191]

uitbreidde, zyn alle de grootere Vogels en Viervoetige Dieren, inzonderheid de zodanige, die een wyde streek lands ten leevensonderhoud noodig hebben, genoodzaakt geweest de wyk te neemen voor de beschaafde Menschen - nog geweldiger verdelgers dan die Dieren zelve.