Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800

Lykrede op Washington; gehouden in den Tempel van Mars, den 2 sten Pluviose (8sten February), het 8ste Jaar der Fransche Republiek, door Louis Fontanes. Uit het Fransch vertaald. Te Amsteldam, by A.B. Saakes, 1800. In gr. 8vo. 30 bl.
Treurzang, by het plechtig vieren der nagedachtenis van Washington, in de Maatschappy van Verdiensten Felix Meritis, den 21 Maart 1800. Uitgesproken door Mr. Johannes Kinker, Advocaat te Amsterdam. Te Amsterdam, by J. ten Brink Gerritsz., 1800. In gr. 8vo. 32 bl.

't Zyn niet de leevensbyzonderheden van den grooten washington, met een dor verhaal van welke de Burger fontanes zyne Toehoorers bezig houdt. De voornaamste derzelven, vooral wat 's Mans openbaar leeven aangaat, als bekend onderstellende, bouwt hy daar op zyne Lofrede, bevattende een tafereel van de groote bedryven, in welke de doorluchtige Amerikaan, in de hoedanigheden van Held, van Staatsman en van Verlosser van zyn Vaderland, onsterflyken roem heeft verworven. Eene gelukkige keuze deeden de verëerers van washington's naagedagtenisse, de taak des staatelyken herdenkens aan dezelve den Burger fontanes opdraagende. Zoo wel als het onderwerp den Redenaar, is hier de Redenaar het onderwerp waardig Doorgaans ontmoet men trekken van welspreekendheid, die zoo wel den man van kunde in zyn vak, als den warmen bewonderaar van zynen Held aankondigen. Zie hier een enkelen trek, uitwyzende, hoe in washington waare grootheid met ongekunstelde eenvoudigheid vereenigd was. ‘Ter naauwer nood waren 'er vier jaaren verloopen, sedert dat hy (washington) het bestuur verlaaten had. Deze man, die langen tyd de legers aanvoerde, die het hoofd was van dertien Staaten, leefde, zonder eerzucht, in rust en kalmte op het land, in 't midden van uitgebreide goederen, door zyne handen bebouwd, en onder talryke kudden, die zyne zorgen in de woestenyën der nieuwe waereld vermenigvuldigd hadden. Hy kenmerkte het einde zyns levens door alle huisselyke en aartsvaderlyke deugden, na hetzelve roemryk

[p. 477]

te hebben gemaakt, door al de hoedanigheeden van den rechtschapen Krygsheld en Staatsman. America wierp met eerbied de oogen op het eenzaam verblyf dat door zynen Verlosser bewoond werd; op dat eenzaam verblyf, waarin zo veel roems bevat was, waaruit dikwerf zulke wyze raadgeevingen kwamen, die geenen minderen invloed hadden dan in de dagen toen hy met gezag bekleed was: zyne medeburgers beloofden elkander zynen raad nog lang te zullen volgen; maar de dood heeft hem eensklaps weggerukt, te midden van de aangenaamste en waardigste bezigheeden van den ouderdom.’

In den zelfden smaak als fontanes, heeft onze vryheidminnende Landgenoot kinker zyn onderwerp behandeld By manier van voorafspraak maalt hy, in onrym, van washington's karakter en verrigtingen eene beknopte schets, om dezelve, vervolgens, in dichtmaat, breeder uit te werken. Veel schoons en dichterlyks bevat die schets; schoon ons wel eens eene uitdrukking is voorgekoomen, meer schynbaar verheven, dan natuurlyk en eigenaartig: b.v. daar washington gezegd wordt, de zon van het geluk der Amerikaanen ter Oostkimme te hebben gedreeven. Zo waarergens, hier ten minsten, geldt het Horatiaansche Verum ubi plura nitent, &c. Niet kwaalyk bevielen ons, onder andere, de volgende regels, de hoofdtrekken van washington's karakter, in een kort bestek, vermeldende, welke wy, ter proeve, zullen overneemen.

't Zegt weinig, in een' still' en kalmen stroom der tyden,

In een' gewonen stand, in een' beperkten kring,

't Gewoel der driften, als ze ontwaken, te bestryden

En af te wenden, met beleid en matiging.

't Zegt weinig, in 't genot van stille huisvermaken,

Op 't pad der onschuld stil en vreedzaam voort te gaan,

By 't ruischen van een beek zich-zelven te bewaken

Verr' van het bulderend geraas van d'Oceäan. -

Maar door een denker woud, geschud door felle orkanen,

Door hoop en vrees ontrust, daar 't oog geen uitkomst ziet,

Door hinderpalen heen zich-zelv' een spoor te banen,

Naar de aangewezen streek - als 't onze plicht gebiedt;

Niet laf te rugg' te zien naar 't oord, dat wy verlieten,

Waar 't vergenoegen ons een zachte rustplaats bood;

Een' onverzaagden blik naar 't hachlykst doel te schieten,

En rustig voort te gaan in 't aanzien van den dood;

Nooit naar de tooverstem der vleiëry te hooren,

Verleiding, die ons zwak bespiedt, te wederstaan,

En, als ze onze eerzucht streelt. die drift in 't hart te smoren,

Haar, als ze blaakt en zwelt, kloekmoedig neêr te staan:

[p. 478]

 

En eindelyk de hand der dankbaarheid te ontwyken -

 

Te vreden, dat ons slechts een gunstige uitkomst kroon',

 

Ten toppunt van den roem niet duislend te bezwyken,

 

Te wenschen, dat de rust dien noesten arbeid loon'; ...

 

Ja! - dit doet ons de deugd in 't helderst licht aanschouwen,

 

Doet ons van Washington den ruwen omtrek zien. -

Dichterlyk en verheven is de zielsverheffing tot God, met welke deeze Treurzang wordt besloten.

Gy, in wiens adem we ons bewegen, zyn en leven,

Die elke dryfveêr in het menschlyk hart bespiedt,

Die iedre neiging kent, waardoor het wordt gedreven,

Wiens oog 't verborgen doel der vryë daden ziet;

Gy, wien 't verstand niet denkt, de zinnen niet ontdekken,

De reden niet bevat; die wel in 't donker schuilt,

Maar, in het zedenryk, ons wilt ten Vader strekken;

Tot wien de droefheid zucht, de wanhoop gilt en huilt;

Gy, Eeuwige, tot wien de deugd zich voelt verheffen! -

Vorm Washingtons! - Stel ons hun voorbeeld voor 't gezicht,

Laat hunne daden ons ontvonken! Laatze ons treffen;

Toon ons, by 't schynzel hunner grootheid, onzen plicht!