Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800

Overdenkingen over den aart, de bewaaring, de opheldering en uitbreiding van het Euangelie vóór de geboorte van Jesus Christus. Door Cornelis van der Leeuw, Predikant te Hoorn. 1ste Stukje. Te Utrecht, by W. van Yzerworst, 1800. In gr. 8vo. 102 bl.

Het onderwerp van deze Overdenkingen, die, in drie of vier soortgelyke stukjens, zullen vervolgd worden, is door den Eerw. van der leeuw in den vorm van Leerredenen behandeld, en nu, om te voldoen aan de dringende begeerte van veelen in de Gemeente van Hoorn, terwyl toch de Leeraar tot de uitgave der Leerredenen niet kon besluiten, in den trant van een-

[p. 451]

voudige overdenkingen in 't licht gegeeven. Zy bevatten ook korte herinneringen van 't geen, in de Leerredenen zelve, tot beoefening van het verhandelde was voorgehouden. Dat meer uitlegkundig was, scheen voor den styl, dien de overdenkingen hebben moesten, minder geschikt. Daarvan is echter het een en ander, dat, hier en daar, tot opheldering dienen kon, in bygevoegde aanteekeningen geplaatst. Het hoofddoel van dit geschryf is aan te toonen, hoe de wyze en goedertierene God, door alle tyden heen, gezorgd heeft, dat de kennis van die groote belofte van eenen Verlosser van zondaaren, die hy in het Paradys gedaan heeft, bewaard gebleeven, langzamerhand opgehelderd, en ook by voorkomende gelegenheden is uitgebreid geworden.

De eerste Overdenking beschouwt den staat der eerste menschen vóór den val, en de allerongelukkigste gesteldheid, waartoe zy vervielen door het eeten van de verbodene vrucht. In eene aanteekening wordt de letterlyke uitlegging van Gen. III, op de gewoone wyze, verdeedigd, waarop nog al iets zou aan te merken vallen. Daarop rust evenwel ook de geheele verklaaring van het vyftiende vers van dat Hoofdstuk, waarin men de verkondiging van het eerste Euangelie in het Paradys zal aantreffen. Daarover gaat de tweede Overdenking. De derde beschouwt Adam en Eva, na de verkondiging van het eerste Euangelie. Zy hooren, na eerst vertroost, versterkt en bemoedigd te zyn, de aankondiging der verdiende straffen, die zy ook weldra, buiten het Paradys gedreeven, vinden, waarin de Godheid hun echter te gemoet komt. De vierde betreft de geschiedenis van Kain en Habel, waarby eene breede leezenswaardige aanteekening gevoegd is, over den eersten oorsprong der offeranden. Het komt den Eerw. van der leeuw voor, dat de eerste menschen tot het doen van dank-offeranden hebben kunnen geleid worden - door hun redensgebruik - gevoel - en de natuurlykste openbaringen van hunne erkentelykheid - en dat wel, zonder dat zy konden gezegd worden eenen eigenwilligen Godsdienst te hebben, en niet in den geloove te offeren. Hy is verder, op aanneemelyke gronden, van oordeel, dat God, in den staat der rechtheid, op die bewyzen van dankbaarheid, die Hy, daar, op de reeds gezegde wyze, van onze Stam-Ouderen ont-

[p. 452]

fing, een gunstig oog geslagen hebbe, en eenig zichtbaar blyk gegeven van zyne hooge goedkeuring; maar dat, by zulk eene gelegenheid of anderzins, echter iets meerder hebbe plaats gehad, om den offerdienst, voor het vervolg, vast te stellen, en dat God dus het doen van offeranden zelf zal bepaald en ingesteld hebben. Minder grond kunnen wy voor ons zien in de gedachte, dat het aanzien van 't offer van Habel, welligt, letterlyk zou moeten verstaan worden van eene menschelyke gedaante met een aangezicht, welke zich, tot een bewys van Goddelyke goedkeuring, op eene bovennatuurlyke wyze, zou vertoond hebben. In de vyfde Overdenking, over Seth en Enos, vindt men wel te recht, in eene aanteekening over Gen. IV:26, aangemerkt, dat men niet behoeft aan te neemen, dat de naam Jehova toen reeds gebruiklyk geweest is. 'Er zal te dezer plaats alleen te kennen gegeeven worden, dat deze menschen zich benoemd hebben naar den eenigen waaren God, welken Moses onder den naam van Jehova bekend maakte. De zesde Overdenking betreft Henoch. De zevende of laatste beschouwt Noäch vóór den Zondvloed. Beiden bevatten ook goede gedachten. Men kan dit Werkjen, by het leezen en beoefenen van dat gedeelte der oude geschiedenissen, met nut gebruiken. Sommige Leezers zullen den Schryver wel wat vryer wenschen van 't Christelyk leerstelzel, en byzondere leerbegrippen daaromtrent, die men toch, by de behandeling van die oude oirconden, niet overal behoeft te pas te brengen. Maar de Eerw. van der leeuw heeft zich naar den meest aangenomen denktrant in de Gemeente van Hoorn willen schikken.