Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800

Liederen voor Dorp- en Stedelingen, door Jan van Eyk, Predikant te Loosduinen. 2 Stukjens. Te Amsterdam, by J. Allart, 1798 en 1799. In 8vo. 74 en 70 bl.

De Eerw. van eyk, voor eenige jaaren begonnen zynde, om voor de Gereformeerde Land- en Akkerlieden gepaste Liederen te vervaardigen, en dezelve wel bevallen zynde, vervolgt nu, in den zelfden trant, om ook voor Dorp- en Stedelingen van die Gezindte geschikte Liederen te dichten, die eene zelfde strekking hebben, als die voor de Land- en Akkerlieden: van welke laatsten wy, in onze Letteroef. van 1794 en 1795, ook aan onze Lezeren bericht gegeeven hebben.

In evolge zyn ontwerp, vindt men, in het eerste Stuk en, na een kort Voorbericht, en eenige dichtregelen aan de Dorp- en Stedelingen, twintig byzondere Liedjens, ten opschrift hebbende: de Winkelier, de Koopman, de Visscher, de Timmerman, de Verwer, de Bakker, de Rentenier, de Herberg, het luiden van de Poortklok, het Verhuizen, het Schoonmaaken, het Wasschen, de Rechtsoefening, de verstandige Ryke, de vergenoegde Arme, het Gastmaal, Reislied en Sabbathslied. En, in het tweede Stukjen, na eenige dichtregelen aan myne Landgenooten, mede twintig Stukjens, onder de volgende tytels: de Nachtwacht, de Daglooner, de Kledermaaker, de Doctor, de Apothecar, de Chirurgyn, de Spiegel, de Afbraak, de Kermis, Geboortezang, de Bruiloft, de Begraafnis, de Gelukwensching, het Rouwbeklag, het Sterfhuis, Saturdag avond, Zondag, Zondag avond, en Maandag morgen.

Tot eene proeve kiezen wy de middenste coupletten, uit het Lied

- Het hart eens wyzen zal tyd en wyze weeten.
Pred. VIII:5^b.

Hoe veel jonge lieden raakten

Door de kermisdolligheid

't Spoor der eedle reden byster,

Eer zy 't wisten, ach! verleid;

Die, voor 't ingebeeld genoegen

Van een wilde kermisvreugd,

Al te jammerlyk verspilden,

Geld en goed en eer en deugd!

'k Heb

[p. 440]

 

'k Heb niet tegen ryke kraamen,

 

Daar verscheidenheid van waar

 

De aandagt opwekt van den kooper

 

En den stillen wandelaar.

 

'k Heb niet tegen zeldzaamheden,

 

Die het groot natuurryk biedt,

 

Of onschadelyke kunsten,

 

Die men op de kermis ziet.

 

 

 

'k Mag wel lyden, dat de menschen

 

Bezigheên, en zorg, en pyn

 

Op de kermis eens verpoozen,

 

En betaamlyk vrolyk zyn.

 

'k Mag wel lyden, dat men samen

 

Door genoegen liefde bouw;

 

Dat men door een maatig gastmaal

 

Gulle vriendschap onderhou.

 

 

 

Maar: zoo lang de kermisdagen

 

Feesten van de dronkenschap,

 

Oeffenschoolen van de (den) wellust,

 

Woest getier en zotgeklap,

 

Godsdienststooring, Sabbathschennis,

 

Zedepest, en zielvenyn

 

Voor de jongheid zullen weezen,

 

Zal ik daar ook tegen zyn.

In de korte Voorrede bericht zyn Eerw. dat onze wenk, hem in onze opgenoemde beoordeelingen gegeeven, om namenlyk niet enkel voor de Gereformeerden, maar ook voor lieden van onderscheidene denkwyze te schryven, hem tot nog toe niet heeft kunnen beweegen, om dit te doen; ten eersten, om dat zyn ontwerp dit niet medebrengt; ten anderen, om dat hy zich ambtshalve verpligt rekent om eerst aan de huisgenooten van zyn geloof te denken. Nu, wy zullen met hem deswegens geen stryd voeren, zo min als hy dien met ons tracht te voeren, over eene bedenking toen door ons opgegeeven. Evenwel kunnen wy, voor ons, nog niet zien, dat Gen. III:17 een voldoend bewys oplevert voor des Dichters stelling: dat de Dieren ziek zouden moeten zyn, en smarten draagen, om het kwaad dat de menschen bedryven. En ook dit schynt zyn wel Eerw. te gevoelen, daar hy 'er de denkbeelden van zyn Kerkgenootschap, in gevalle hy twisten wilde, zoude byvoegen; denkbeelden, die wy in deezen niet zullen bestryden. Wy zyn 'er verre af, om zyne rechtzinnigheid eenig geweld te willen aandoen: doch wy verbeelden ons, dat hy, als Dichter, algemeen nuttig hadde kunnen zyn, het geen zyn Eerw. echter niet verkiest te wezen.

In onze voorige Letteroefening, in de Beoordeling van chalmot's Biographisch Woordenboek, hebben wy, op bl. 382, reg. 26, eenen misslag overgenomen, dien wy verzogt zyn by deezen te herstellen. Aldaar staat, dat de Eerw. theodorus brunsveld de blau geboren is den 23 October 1729; moet zyn: den 23 December 1729.