Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800

Leerredenen op Feest-dagen en andere plechtige Gelegenheden gehouden door Johann Caspar Lavater, Bedienaar des H. Euangeliums te Zurich. Uit het Hoogduitsch vertaald, door Cornelis van der Aa. 3de Stuk. Te Leyden, by J. van Thoir, 1800. In gr. 8vo. 75 bl.

Drie Leerredenen bevat dit derde Stuk, allen op het Paaschfeest gehouden. De eerste Leerrede voert tot opschrift, naar aanleiding van 2 Kor. XIII:4. Opwekking tot het Geloof aan de Opstanding van jezus christus; - de tweede, over den zelfden text: De zaligheid van een Mensch, die geloofd dat jezus leeft; en de derde, over 2 Kor. IV:14. De Opstanding van jezus christus, als het Pand en Zegel onzer Opstanding betoogd. Het voorheen aangemerkte^(*), aangaande lavater's leer- en prediktrant, laat zich ook hier toepassen. Zie hier den aanhef van de eerste Leerrede: ‘Sterven, myne waardste toehoorders! nog heden wil ik met vreugde sterven, wanneer ik één mensch overtuigd hebbe, dat Jezus leeft! dat de binnen Jerusalem voor byna 1800 jaaren, gekruisigde, gestorvene, met eene speer doorstookene, begraavene en bewaakte Jezus, levendig uit zyn graf verrezen is, en thans eeuwig door de kracht Gods leeft.

(*) Zie hier boven, bl. 234.

[p. 406]

Dan heb ik lang genoeg geleeft, wanneer ik slechts in myn leeven maar één éénig mensch van deeze hoofdwaarheid van den Christen Godsdienst volkomen overtuigd hebbe! En wanneer ik heden verwaardigd wierd, in uwe hand, ô Barmhartige Vader in Jesus Christus! een werktuig ter overtuiging van deeze heilvolle waarheid ook slechts voor één mensch te zyn; zoo was het my aangenaam, hier op deeze plaats myn sterfbed te vinden, en met eenen vroomen Simeon uit te roepen, Laat nu uw dienstknecht heenen gaan in vreede, want myne oogen hebben uwe zaligheid gezien; uw heil verkondigd, en geloofd, het welk gy voor het aangezicht van alle volkeren bereid had! Dan, wanneer ik één mensch van deeze waarheid overtuigd had, zoo had ik toch ééne onsterflyke ziele tot haaren God en Vader, tot haare bestemming, tot de zaligheid van Jesus Christus, terug gebracht! ééne ziele, die meer waardy heeft dan eene geheele waereld; ééne ziele, voor welke Jezus Christus gestorven is; ééne ziele van deeze onbedenkelyke waarde, had ik dan tot eene zaligheid gebracht, welks (welker) verhevenheid door geene woorden, welks (welker) duuring door geene Eeuwen bereekend kan worden.’ Eenigzins nieuw, immers van den gewoonen weg afwykende, is de manier, op welke lavater de waarheid der Opstandinge van christus tragt te bewyzen; zy bestaat in de enkele voorleezing, zonder eenige byvoegzels of aanmerkingen, van de verhaalen der Euangelisten aangaande deeze gebeurtenis, als mede van de getuigenissen van petrus en paulus, op dit voorval slaande, in de Handelingen der Apostelen geboekt. Lavater zelve schynt van het vreemde deezes betoogtrants een inzigt gehad te hebben, daar hy, voor het eenigzins ongewoone deezer Leerwyze, aan zyne Toehoorders, by herhaaling, om verschooning vraagt. Met dat alles, zo vast was hy van de kragt deezes betoogtrants overtuigd, dat hy schreef: ‘Ik bekenne, en betuige voor God, dat ik, zelfs, wanneer ik nacht en dag studeerde, wanneer ik geheele weeken achter den anderen predikte, niet in staat zyn zou, om u beter van de Opstanding van Jezus te overtuigen, dan door deeze voorleezing der Apostolische en Euangelische getuigenissen!’ Intusschen zy het ons geoorlofd te twyfelen, of dezulken, welke, aangaande

[p. 407]

de zekerheid van 's Heilands Verryzenisse, eenige zwaarigheden koesteren, door de bloote voorleezing van de verhaalen der Euangelieschryveren van dezelve zullen ontheven worden. Want, hoe zeer wy, met lavater, niet weinig belangs stellen in de ongetooide eenvoudigheid der Euangelische verhaalen, en dezelve aanmerken als een volledig bewys voor de tydgenooten, meenen wy, egter, dat, ter overtuiginge van het Ongeloof, in deeze laatere tyden, bykoomende bedenkingen met vrugt kunnen, en, indien zy doel zullen treffen, moeten worden aangevoerd. Voor 't overige zullen ook deeze Leerredenen, van dezulken, die in lavater's predikmethode smaak vinden, met genoegen en tot stigtinge kunnen geleezen worden.