Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800

Proeve van Sentimenteels Geschriften en Gedichten. Door H. Tollens, C.Z. Te Amsteldam, by P.J. Uylenbroek. In gr. 8vo. 85 bl.

Zie daar weder een vaderlandsch voortbrengzel, voor vertederde, of halve Jongelingen, en geheel gevoelvolle Meisjens, het welk zy zekerlyk niet, dan onder het uitboezemen van Ach! en Helaas!!! en dus met zeer veel aandoening, ten koste van hunne zo sentimenteel bonzende hartjens, zullen leezen. Hoe gelukkig, dat de Burger tollens voor hen aan het dichten is geweest! Een hem dierbaar Meisjen hebben zyne Stukjens behaagd, zy heeft de uitgave derzelven gewild, en zulk een Meisjen toch kon de Dichter niet tegenstreeven. Hy biedt dan de lettervruchtjes van eenige gevoelvolle uuren aan, uitmaakende een zeventien-tal, zoo dicht- als proza-stukjens, onder de volgende opschriften: Eduard; Klaagtoonen; aan Konstance; aan de Liefde; Bede; aan Lydia; Herdenken; Besluit; waare liefde; Kléon, by het graf van Elize; aan de Liefde; Ferdinand en Alexis; aan Louïze; aan myne Geliefde; aan myn' Vrind; Wandeling; de Kluizenaar. Zonderling is het ons voorgekomen, dat de Dichter byna in alle deze Stukjens eene hooplooze liefde ten onderwerp neemt. Nu doet hy een' jongeling eensklaps verlieven op een meisjen, dat reeds aan eenen anderen haar hart geschonken heeft; dan laat hy den dood een tederminnend meisjen van haaren lievenden minnaar afrukken; elders weder schetst hy twee gelieven, die elkanderen zonder hoop op eene verééniging aan deze zyde des grafs beminnen; maar vooral en wel in zeven byzondere Stukjens, wydt hy zyne liefdezangen aan een meisjen, 't welk te koel

[p. 259]

is om door liefde getroffen te worden: waaruit wy, door toepassing van het bekende spreukwoord: ‘waar het hart vol van is, loopt de mond van over,’ haast zouden moeten afleiden, dat de Burger tollens veel met fiere en onverbidlyke schoonheden moet te doen gehad hebben.

De ondervinding heeft reeds genoeg bewezen, tot welke buitenspoorigheden het overdreeven Sentimenteele veele jeugdige harten verleid heeft. Afzondering uit de samenleeving, volslage werkloosheid, in eenen tyd, waarin men regt geschikt was om zyne krachten te oeffenen, benadeeling der gezondheid, ja dolzinnige zelfsmoord; ziet daar de gevolgen van zulk eene sentimenteele geestdryvery; en daar dezelve door het leezen van dergelyke Schriften niet weinig gevoed wordt, zal de Burger tollens ons (hoopen wy) niet kwalyk neemen, dat wy de vervaardiging van het voorhanden zynde Werkjen aan eene overyling van zynen nog maar agttienjaarigen ouderdom toeschryven, en hetzelve als de onrype vrucht eener overspanne verbeelding beschouwen; terwyl wy aan hem overlaaten, om ons tot den rang van koelbloedige harten te verwyzen, wanneer wy hem ernstig raaden, om zyne dichterlyke talenten voortaan op eene nuttigere wyze te besteeden, en zich daartoe, in stede van sentimenteele droomeryen, op de kennis der Hollandsche taal, waartegen hy in dit Werkjen niet zelden gezondigd heeft, degelyk toe te leggen