Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800

Leerredenen op Feest-dagen en andere plechtige Gelegenheden gehouden door Johann Caspar Lavater, Bedienaar des H. Euangeliums te Zurich. Uit het Hoogduitsch vertaald, door Cornelis van der Aa. 1ste en 2de Stuk. Te Leyden, by J. van Thoir, 1800. In gr. 8vo. 88 en 99 bl.

Een twintigtal Leerredenen, door den vermaarden lavater uitgesproken, en voorts ter Drukperse geschikt, heeft de Burger c. van der aa waardig gekeurd, om in een Nederduitsch gewaat gestoken te worden. Van het zevental, reeds afgegeeven, bevat het Eerste Stukje eene Voorbereiding tot, en twee Leerredenen op het Kersfeest - het Tweede Stukje, vier Leerredenen op het Lyden van jezus christus. Volgens den voorshands opgegeeven Inhoud, zullen de dertien volgende slaan op het Paasch-, Hemelvaarts- en Pinxterfeest, op den Eersten dag van het jaar, Nachtmaalsdag, Boet- en Bededag, den Zomer, den Herfst,

[p. 235]

en den Laatsten Zondag des jaars. Leerredenen op de Christlyke Feestdagen, en op het Lyden van jezus christus, van de hand van lavater! Niet weinig verheugden wy ons, toen onze Uitgeevers den welkomen bondel t'huiszonden. Leerredenen toch over deeze belangryke onderwerpen behooren tot de desiderata onder de goede Leerredenen. Weinige, die draaglyk mogen genoemd worden, kunnen wy ons herinneren, behalven vooral die van den Haagschen Kerkleeraar krieger, van welke ons heugt, t'eenigen tyde, met lof gewaagd te hebben; alsmede cramer's Lydende Emmanuel. Leed doet het ons, ronduit te moeten verklaaren, dat wy, in onze verwagting, van hier iet weezenlyk goeds en zaaklyks te zullen ontvangen, niet weinig zyn te leur gesteld. Alles, immers het meeste, koomt hier neder op eene korte uitbreiding van veelal eenen zeer langen text, en op eenige telkens tusschengevoegde oppervlakkige aanmerkingen, raakende het zedelyk nut, welk daar in voor de Christenen in 't algemeen ligt opgesloten. Zo ontmoeten wy al aanstonds, aan het hoofd der eerste Leerrede, tot Opschrift hebbende: Voorbereiding voor het Kersfeest der Christenen, eenen text van dertig Verzen, naamlyk lukas I:26-56. Eveneens is het gelegen omtrent de eerste Leerrede op de Geboorte van christus, naar aanleiding van lukas II:1-20. Beredeneerde beschouwingen van de voordeelen eener Godlyke Openbaaringe in 't algemeen, van de voordeelen, in 't byzonder, door de komst en de prediking van christus aangebragt - van de waardye en de voortreffelykheid der Euangelieleere boven de Wet van mozes - deeze en een aantal andere overdenkingen, tot welke lavater overvloedige en natuurlyke aanleiding zou gevonden hebben, heeft hy geheel onaangeroerd gelaaten. In den zelfden vorm zyn ook de Leerredenen gegooten, welke wy, in den Tweeden Bondel, over het Lyden des Heilands, aantreffen. Onze meening is niet, dat de Leeraar zyne Textverklaaring met eene menigte Taal- en Oudheidkundige aanmerkingen moest gestoffeerd hebben. Want niets valt gemaklyker, zelf voor Leeraaren, die weinige of geene waare studie bezitten, dan voor het aangezigt van ongeoeffende Toehoorders, met een ontzettenden toestel van Geleerdheid, te praalen. Van nutte behandelinge der Lydensgeschiedenisse waren wy onlangs getuige. Op eene

[p. 236]

beknopte en zaaklyke ontvouwing van het niet zeer uitgebreid textverhaal liet de Leeraar volgen, eene uitvoerige aanwyzing van het volschoon karakter des Verlossers, van de klaarblykelykheid zyner onschuld aan de opgetygde misdaaden, en van zyne liefde jegens het Menschdom, blykbaar in zyn geduldig en onderwerpelyk lyden: met ernstigen aandrang van dit alles, op de harten der toehoorderen, tot volstandige aankleeving, wederliefde en gehoorzaamheid aan den weldaadigen, onschuldigen Lyder. Altoos waren wy, en zyn nog, van gedagte, dat de Leerredenen, over het Lyden van jezus, aldus behandeld, daar de verhaalen van hetzelve zoo veele stoffe tot leeringe, vermaaninge, aanspooringe en vertroostinge behelzen, onder de algemeen-nuttigste moeten gerangschikt worden. En daar lavater's arbeid de plaats van dusdanige Opstellen niet kan vervullen, herhaalen wy hier den tot nog toe vrugtloozen wensch, dat toch eenmaal een onzer bekwaame en verstandige Leeraaren hand aan 't werk moge slaan, om zynen Landgenooten eene verzameling van uitgewerkte Vertoogen te leveren, op bovengemelde wyze behandeld. Met regt zou dusdanig eene verzameling den naam van Christlyk Huisboek mogen voeren.