Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800

Reize door de Majory van 's Hertogenbosch, in den Jaare 1798, (in Brieven.) Met Plaaten. Te Amsterdam, by A.B. Saakes. In gr. 8vo. 146 bl.

't Is ons lot, in den laatsten tyd, geweest, veele Kamerreizen aan te treffen: dan wy gelooven niet deeze daar onder te moeten rangschikken; althans dezelve heeft alzins het voorkomen van weezenlyk gedaan te zyn, in 't opgemelde Jaar. De styl heeft ook dat gemeenzaame, 't welk eigen is aan oorspronglyke Brieven, valt zomtyds in het laage, en is van ongelykheid niet vry te spreeken.

De Reis, (zo dan dezelve daadlyk gedaan is) meest te voet afgelegd, gaf den Reiziger gelegenheid tot veelvuldige waarneemingen, die andere Reizigers ontglippen: veelal, wel is waar, bestaan ze in kleinigheden; doch deeze behooren tot een Reisverhaal van dien aart.

De tyd, in welken hy de Reis ondernam, was, in zeker opzigt, ongunstig; dewyl de Religiehaat, daar anders maar al te kenbaar, zich, uit hoofde der Staatsveranderinge, met verdubbelde woede vertoonde. De veelvuldige ontmoetingen daar van, schoon de Reiziger betuigt geen hair van de waarheid te zyn afgeweeken, en bereid te weezen, om, indien men hem van het tegendeel kan overtuigen, zulks in een Tweeden Druk (zo deeze noodig zy) te verbeteren, maaken het leezen, op veelvuldige plaatzen, onaangenaam. - Of deeze Brieven, van die haatlyke gebeurtenissen overvloeijende, zullen strekken, naar den wensch des Uitgeevers, ‘om de Belyders van den Roomschen Godsdienst, in de Mejory, met eene edele schaamte, over hun tot hier

[p. 207]

toe gehouden gedrag en onverdraagzaamheid, te bezielen, en op te wekken, om, door liefde en verdraagzaamheid jegens anders denkende Vereerders van het Opperweezen, hunne voorige fouten uit te wisschen,’ enz. - twyfelen wy zeer, aangemerkt de weinige leeslust aldaar, en dewyl de trant, op welken hun, zeker afkeurenswaardig, gedrag wordt voorgesteld, geenzins, zo het ons voorkomt, is ingerigt om dat doel te treffen. Walgt het den Onroomschen, zo veel, en op die wyze, van de Roomschen te leezen, hoe zeer moet het de laatstgemelden stooten! Indien de Schryver die schilderyen naar waarheid, doch nog veel verzagt, heeft opgegeeven, gelyk hy, bl. 88, betuigt, dan weeten wy waarlyk niet, wat wy van het origineel maaken moeten.

Buiten dit hebben wy doorgaande dit Stukje met genoegen geleezen, en durven onze Leezers verzekeren, dat zy 'er veele anders niet waargenomene Byzonderheden, dit gedeelte onzes Lands raakende, in zullen aantreffen. Negen Afbeeldingen eeniger voornaame Plaatzen dienen tot cieraad, en het nieuwe Kaartje van de Majory tot nut.