Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800

Memorien van Rechten der Burgeren Cornelis van der Hoeven en Jan Eykenbroek, met het Berigt, betrekkelyk tot die zaak, van den Hove over de voormaalige Gewesten Holland en Zeeland. In den Haag, by Sneyders en van Tienen in Comp., 1800. In gr. 8vo.

Van deeze veel gerugts maakende zaak zyn weinigen onzer Leezeren onkundig. De Uitgeevers deezer Verzameling van Stukken geeven, in een Voorberigt, den loop van die zonderlinge gebeurtenissen op. Kortlyk komt het hier op neder; en dit te vermelden zal genoeg weezen om onze Leezers met den inhoud van dit Stukje bekend te maaken: terwyl wy, zo min als de Uitgeevers, ‘willen beoordeelen, of het alar-

[p. 169]

mante en stellige, in de Proclamatie vervat, door de gevolgen niet eenigzins worden tegengesprooken - noch of de Politique Dispositien, daar het alles op rust, een Regterlyk rigtsnoer kan uitmaaken.’

De Proclamatie van 23 Nov. 1798, met welke dit werk een aanvang nam, hieldt niet minder in, dan: ‘Het is ondertusschen niet dan al te waarachtig, dat 'er onder een aantal misnoegde en kwalykgezinde Ingezetenen deezer Republiek een aanval tegen de veiligheid van den Staat was beslooten, welke niet minder ten doel heeft gehad, dan om, door eene totaale omkeering van de tegenwoordige Constitutioneele orde van zaaken, de verbryzelde zetels van het Schrikbewind weder op te richten, en het Bataafsche Volk te rug te brengen tot dien heilloozen staat van verwarring en overheersching, waar van het, op den altoos gedenkwaardigen dag van den 12 Juny deezes Jaars, zo gelukkig is verlost, en dat eenige Persoonen, verdagt van aan de Zamenzweering deel te hebben gehad, op onzen last in verzekering zyn genomen.’

De misdaad, den Burgeren c. van der hoeven en j. eykenbroek, toen in verzekering genomen, ten laste gelegd, is: ‘Dat zy zich niet ontzien hebben met diverse kwalyk geintentioneerde Persoonen, zo in- als buiten dit Gemeenebest, te Machineeren en werkzaam te zyn tot herstelling hier te Lande van dat Gouvernement, welks ontbinding, voorgevallen op den 12 Juny des Jaars 1798, blykens opgevolgde Approbatoire Proclamatie des Uitvoerenden Bewinds alhier van 10 October daar aan volgende, noodzaaklyk was tot behoud der Vryheid, tot herstel van de geschondene Oppermagt des Volks, en tot handhaaving van de Staatsregeling, en pligtmaatig voor elk Burger, die prys stelt op de getrouwe handhaaving derzelver; mitsgaders om daar toe onderscheidene Ingezetenen door Brieven aan te hitzen, en alzo het Gemeenebest aan gevaarlyke schokken en beroeringen bloot te stellen.’ - Naa het aanvoeren der bewysstukken, luidde het Vonnis over van der hoeven en eykenbroek, om gestraft te worden met het Zwaard over het Hoofd; twaalfjaarig Confinement, opgevolgd door een eeuwigduurend Bannissement.

Dit Vonnis stondt den 23 December 1799, dertien maanden naa de Proclamatie, uitgevoerd te worden; dan het verzoek van eenige Burgers, daags te vooren gedaan, bragt te wege, dat het Wetgeevend Lichaam Surcheance verleende.

Dit hadt ten gevolge een onderzoek, of, en in hoe verre, ter bevordering van het algemeen belang des Vaderlands, eenige Remissie van straffe, met betrekking tot een of ander der voorgemelde Persoonen, zou kunnen plaats hebben. - Hier uit sprooten de Memorien in Regten der Burgeren van der hoe-

[p. 170]

ven en eykenbroek, en het Berigt van den Hove, in dit Boekdeeltje te vinden.

De Commissie, tot het voorgemelde onderzoek gelast, bragt den 15 Jan. een Rapport uit, 't welk hier op neder kwam, ‘dat wegens den aart der Misdaaden in de Sententie vermeld - den tyd des bedryfs - de tegenwoordige gesteldheid des Lands, en de natuur der straf, eenige Remissie kan plaats hebben - dat daarenboven deeze Remissie bevorderlyk kon zyn aan het algemeen belang des Lands, door vereeniging der gemoederen - en dat 'er tevens behoorlyk gezorgd moest worden voor de veiligheid der Maatschappy.’ - Gevolgd van dit Besluit, ‘om aan c. van der hoeven en j. eykenbroek, beiden gedetineerd op de Voorpoorte in 's Haage, te verleenen remissie van dat gedeelte der straf, waar by zy gecondemneerd waren om gebragt te worden ter plaatze, waar men gewoon is voor de Hoven van het voormaalig Holland en Zeeland Executie van Crimineele Justitie te doen, en aldaar met het Zwaard over 't hoofd te worden gestraft.’

Dus hebben wy in dit Stukje die geheele zaak, zo verre dezelve tegenwoordig gebragt is, voor oogen. De Uitgeevers besluiten hun Voorberigt met de betuiging, ‘dat het te wenschen zy, dat alle buiten- en binnenlandsche aanvallen tegen den Staat, by de volkomen ontdekking, zo min hinderlyk voor de algemeene rust mogen zyn; dan zal men steeds kunnen zeggen: De Schrik was het meeste!’