Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800

Eduard. Door John Moore, M.D.

- Dicimus autem

Hos quoque felices, qui ferre incommoda vitae,
Nec jactare jugum, vitâ didicere magistrâ.

juv.

Naar den Tweeden Druk uit het Engelsch. Iste Deel. Te Amsterdam, by J. Yntema en Zoon, 1799. In gr. 8vo. 335 bl., behalven een Voorbericht van VIII bl.

Eene goede Vertaaling van een welopgesteld Boek kan niet dan aangenaam zyn voor elken leesgierigen, die het oorspronglyke van 't zelve niet verstaan kan. Wy durven dus onze Landgenooten vergast rekenen met de Nederlandsche Vertaaling van den Eduard door Dr. john moore, een' Man, die zich door een voorig Werk, getyteld: Beschouwing der Maat-

[p. 37]

schappy en Zeden in Frankryk, Zwitzerland, Duitschland en Italie, reeds de algemeene goedkeuring heeft verworven. Men verwachte in den hier aangekondigden Roman geene bovenmenschlyke charactertrekken, geene onnatuurlyke en wonderbaare gebeurenissen, geene zoogenoemd Sentimenteele razernyën, enz.; neen! schetsen van 't menschlyk hart, aan menschenkennis en ondervinding getoetst; verstandige aanwyzing van 't goede in deugd- en mensch-lievende characters; vernuftige naspooring en vermelding van 't voordeelige, 't geen in sommige oogenschynlyk slechte characters dikwerf is aan te treffen; bevallige vermenging van ernst en boert, en volgeestige gisping van veele daaglyksch voorkomende gebreken en wandaaden: ziet daar, 't geen dit Boek voor allen, wien 't om vordering in menschwaardige hoedanigheden te doen is, niet dan belangryk kan doen zyn.

‘Het historisch’ (dus spreekt de Vertaaler in 't Voorbericht, en wy maaken deze zyne woorden tot de onze) ‘of zoogenaamd historisch gedeelte van deezen Roman moet men niet beschouwen als het voornaamste. Ver van daar, is het eigenlyk niet meer dan de lyst; de schildery, in die lyst vervat, bestaat uit de characters, die ten tooneele gevoerd, de aanmerkingen, welke over die characters en de gedragingen der menschen gemaakt, en de gevoelens en grondregels, welke den Leezer ingedrukt worden. Alles te samen dient om liefde tot braafheid, edelmoedigheid, weldaadigheid, voorzichtigheid, naarstigheid en werkzaamheid in te boezemen; om verwaandheid, laagheid, schurkery, gierigheid, vadzigheid en ledigloopen aan rechtmaatige verachting over te geeven; om der jeugd mistrouwen van zichzelven en omzichtigheid omtrent anderen in te prenten, en haar behoedzaam te maaken omtrent die kleine onvolmaaktheden, welke, uit eene levendige geäartheid voortkomende, dikwyls als aartigheden beschouwd worden, maar, niet in tyds verbeterd, niet zelden verbasteren tot grove gebreken, of ten minsten in groote gevaaren wikkelen.’

Wy zouden onze Leezeren tans een weinig nader met het hoofdonderwerp van dezen Roman behooren bekend te maaken, ware het niet, dat wy reeds in ééne onzer Letteroefeningen een klein gedeelte van denzelven, onder het Mengelwerk, geplaatst hadden: wy bedoelen onze Letteroefening voor 1799, No. 12, Mengelwerk, pag. 499, alwaar, onder het opschrift: Voorbeeldig werkzaam medelyden van een menschlievend gemoed, de drie eerste Hoofdstukken van dit Boek voor 't grootste gedeelte zyn overgenomen, en waarïn de afkomst van den Held dezes Romans, zyne jeugdige, schoon onbeschaafde, charactertrekken, (waarvan oprechtheid, rondborstigheid, en erkentlykheid van genootene weldaaden, de voornaamsten zyn,) en zyne aanstaande opvoeding by den Heer Barnet,

[p. 38]

zoo wel als de geaartheid van dien zonderlingen Man, en van zyne achtingwaardige Echtgenoote, vermeld worden Wy zullen dus allen hierby voegen, dat de weldaaden, die Eduard, vooral door toedoen van Juffrouw Barnet, verkrygt, alzins aan hem besteed zyn; zoodat de beschaafde en voortreffelyke opvoeding, die hy geniet, by de voordeelige toeneeming zyner verstandlyke vermogens, ook allengs medewerkt, om zyn jeugdig hart te verëdelen: waarom hy, als een voorbeeld voor jonge lieden, de beste aanpryzing verdient.

Voor het overige is deze Roman in eenen zeer bevalligen en onderhoudenden styl geschreeven, die in de Vertaaling zeer wel bewaard is. De achtingwaardige moore doet eenige persoonen ten voorschyn treeden, voorzien van onderscheidene geäartheden; intusschen zorgt hy zeer verstandiglyk, door de vereerende beschryving der deugdlievende handelingen van sommigen derzelven, zoo wel als door het ten toon stellen van de slechte hoedanigheden van anderen, dat de laatsten geenen naadeeligen indruk op de zeden zyner Leezeren kunnen maaken.

Ons bestek gedoogt niet, dit gezegde door de vermelding van meerdere byzonderheden te staaven: wy moeten dus elk, die, 't zy door dit Verslag, 't zy door de reeds medegedeelde Proeve in het voorleeden jaar, zich opgewekt vindt, om den braaven Eduard van naderby te leeren kennen, tot het Werk zelven verwyzen, 't welk wy hoopen, dat spoedig door het tweede en laatste Deel zal gevolgd worden.