Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

[p. 607]

Brief van Moreau-St-Méry, aan de schryvers der Decade Philosophique, over de geheime redenen, om welke Lord Macartney China heeft moeten verlaaten.

De Engelschen hebben zich alle mogelyke moeite gegeeven, om de waare redenen van hunne verhaaste verzending uit China te bedekken; en deeze zorgvuldigheid toont genoegzaam, welk eene groote vernedering hunne hoogmoed aldaar heeft ondergaan. In het Engelsch Dagblad, 't geen wordt uitgegeeven onder den naam, van l'Oracle, vind ik, onder de dagtekening van den 7 van Hooimaand 1799, nog een uitvoerig bericht, dienende om een iedelen troost aan den vernederden hoogmoed te verschaffen. Ik heb het hierom belangryk geoordeeld, ter kennisse van een ieder te brengen, de tot hier toe niet gedrukte Aantekening, voorkomende in de Reize van den Hollandschen Gezant naar China, geschreeven door van braam, en door my vertaald en uitgegeeven, in twee Deelen in 4to.

moreau-st-méry.

Het Engelsch Gezantschap.

‘De spoedige terugzending van Lord macartney uit China heeft eene algemeene verbaasdheid verwekt, en een ieder naar de waare redenen dier gebeurtenis doen zoeken. Zie hier de weezenlyke oorzaak.

Onder de geschenken, welke het Gezantschap voor den Keizer had medegebragt, was een zeer konstig Orery, (Planetarium) in 1750 gemaakt te Herford in Duitschland, waar mede men door geheel Europa had gereisd, en 't welk Lord macartney, om zyn zonderling maakzel, had gekogt voor vier duizend ponden sterling.

De Gezant bood dit Konststuk den Keizer aan, als een zonderling voortbrengzel van het Engelsch vernuft, 't geen de Koning door de eerste Konstenaars van het Groot-Brittannisch Ryk had doen vervaardigen, welke daar over geduurende twintig jaaren hadden gewerkt.

Ongelukkiglyk was dit zamengesteld werktuig op de

[p. 608]

reis ontsteld geraakt, zo dat het geheel uit elkander moest worden genoomen. Hierom begaf zich de Werktuigkundige petit-pierre aan den arbeid, om het werktuig wederom in orde te brengen. Doch de Keizer gaf teffens last aan drie Portugeesche Zendelingen, daar by tegenwoordig te zyn, om de zamenstelling van dit werktuig in den grond te leeren kennen, en teffens het noodig onderricht te bekomen, om dit stuk wederom in orde te kunnen brengen, zo 'er op nieuw eenig gebrek aan mogt komen.

Geduurende den arbeid bespeurden de Zendelingen, dat verscheidene raderen reeds merkelyk versleeten waren, en dat de daar op gegraveerde woorden geen Engelsche, maar Hoogduitsche waren. Eindelyk vonden zy een stuk, op het welk de naam van den maaker, zyne woonplaats, en het jaargetal, in het Hoogduitsch gegraveerd waren.

Zy betuigden hier over hunne verwondering aan den Konstenaar, die tegen de onlochenbaare gegraveerde bewyzen niets, dat voldoende was, had in te brengen. Hierop gingen de Zendelingen by den eersten Staatsdienaar des Keizers, en gaven hem kennis van het gebeurde. Deeze, reeds te onvreden over eenige trekken van hoogmoed, en zelfs van versmaading, die hy by de Engelschen meende ontdekt te hebben, openbaarde het geval aan den Keizer, met byvoeging, dat de Engelschen bedriegers waren, en een Volk, alle vertrouwen onwaardig, omdat zy hunnen Gezanten toelieten, van zulke grove bedriegeryen gebruik te maaken.

De Keizer, over 't gebeurde verontwaardigd, beval, dat de Engelschen Peking, binnen tweemaal vier en twintig uuren, hadden te verlaaten. Lord macartney deed wel alle poogingen, om nog een dag langer te mogen vertoeven; doch zonder eenige vrucht. Men gaf den Gezant wel een eersten Mandarin mede, zo het heette tot gezelschap, doch eigenlyk om een waakend oog op hem te houden. Ook bleef deeze steeds by hem, tot dat het Schip, 't geen de Engelschen te rug bragt, den mond der Rivier Tygée gepasseerd was. Macartney vertoefde vervolgens nog wel, een tyd lang, te Macao, doch als in incognito; gedraagende zich de Chineesche Regeering, als of haar zulks onbekend was.

Het schynt, intusschen, als of men eerlang zelfs ten Hove oordeelde, dat de Engelschen te hard behandeld waren, en 'er wierd uitdruklyk bevolen, niet meerder

[p. 609]

over het Gezantschap te spreeken. Ook wierd de Hofcourant opgehaald, in welke over het vertrek van den Gezant, en de redenen daar van, wierd gesprooken.

Het is zelfs waarschynelyk, dat men den Gezant van ter zyden deed weeten, dat een nieuw Gezantschap, 't geen de zeden en gebruiken der Chineezen niet zou ergeren, niet onaangenaam zou zyn. Ten minsten zodanig een verzoek wierd eerlang, uit naam van macartney, ten Hove gedaan, en hy ontving 'er, nog vóór zyn vertrek uit het Ryk, een gunstig antwoord op.

Lord macartney was zeer neerslagtig, van wegen den slegten uitslag van zyn Gezantschap. Te Canton wierd hy als opgeslooten gehouden in den tuin van Lopqua; terwyl de naaste poort der Voorstad van Honan, door eene talryke Chineesche wagt, bezet wierd. Toen hy vervolgens tot het afscheids-gehoor, by de Regeering van Canton, wierd geleid, kleedde hy zich, om zyn misnoegen te toonen, zeer slegt, gelyk insgelyks de Heer staunton, de Geheimschryver van het Gezantschap, deed, die een rok aantrok, welke eertyds scharlaken geweest, doch thans, door verkleuring, geheel grys was geworden.

Men weet, dat het Engelsche Hof vervolgens een zeer nederigen Brief schreef aan den Chineeschen Keizer, in welken het mislukken van het Gezantschap wierd toegeschreeven aan de onkunde der afgezondenen, aangaande de zeden en gebruiken der Chineezen.’