Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

[p. 569]

Zeer eenvoudige en gemaklyke manier, om gedrukte prenten, die bemorst zyn, wederom schoon te maaken; uitgevonden door den Heer Fabbroni.

Om bemorste Plaaten schoon te maaken, wist men tot hier toe geen beter middel, dan dezelve te wasschen met eene loog van assche van wyngaardranken of van riet: terwyl anderen, ten dien einde, gebruik maakten van sterkwater. Ondertusschen zyn deeze beide manieren van werken aan groote ongemakken onderhevig; want de loogen, sterk genoeg gemaakt om de vuiligheden op te lossen, vernielden teffens de kleur, waar mede de prent was gedrukt, en het sterkwater tastte de zelfstandigheid van het papier zelve aan.

Na dat het geoxigeneerde Zeezoutzuur was uitgevonden door scheele, en berthollet hetzelve in gebruik had gebragt, om het linnen zeer spoedig wit te maaken, begreep men, dat het insgelyks met zeer goed gevolg gebruikt zou kunnen worden, tot het schoonmaaken van bemorste Prenten. Ook wierden de proeven, ten dien einde door chaptal genomen, ten hoogsten voldoende bevonden. Met dit alles is deeze manier van werken niet in een zo algemeen gebruik geraakt, als dezelve verdiende: voornaamelyk, van wegen de zwaarigheid, om dit Zuur te maaken, of ergens gemaakt te bekomen. Waarom de Schryver de volgende manier van werken heeft bekend gemaakt, die aan geenerleye zwaarigheid onderhevig is, en door een ieder kan worden uitgevoerd.

Men neemt, voor eene willekeurige hoeveelheid van gewoon Zeezoutzuur, een derde deel van deszelfs gewigt 100de Menie. Men mengt deeze stoffen onder elkanderen in eene vles, die ten minsten eens zo veel vocht kan bevatten; wordende die vles, zo ras 'er de stoffen in zyn gedaan, aanstonds met eene glazen stop wel toegemaakt. Men plaatst deeze vles op eene koele en donkere plaats, wanneer de hitte, die van zelve in het mengzel gebooren wordt, en de vles heet doet worden, eerlang toont, dat 'er nieuwe verbindingen in de ingeslootene stoffen plaats grypen. De Loodkalk laat in deeze bewerking een groot gedeelte van zyn Oxigène los, 't welk zich verbindt met

[p. 570]

het Zeezoutzuur, en daar aan eene schoone goudgeele kleur geeft, met den reuk, en alle de verdere eigenschappen, van het geoxigeneerde Zeezoutzuur. 't Is waar, het op deeze wyze bereid Zuur is niet volmaakt zuiver, en bevat een weinig Loodkalk, in het scheidvocht opgelost: doch dit schaadt niets in deezen. Tot het bereiden van dit vocht moet men steeds eene zeer sterke vles uitkiezen, en de stop 'er wel vast op maaken, om het springen van het glas, door de groote veerkragt der ingeslootene stoffen, te beletten, en te zorgen, dat de stop niet met geweld worde uitgedreeven.

Om van het dus bereide vocht gebruik te maaken, voorziet men zich van een glazen ruit, van eene voldoende grootte, op welke een rand van wasch wordt gemaakt, ter dikte van twee duimen, en zo vlak als mogegelyk. Dus bekomt men eene zoort van bak, waar in de Prent, die men schoon wil maaken, gelegd, en overgooten wordt met frissche urin, of met water waar in wat ossegal ontbonden is. Na twee of drie dagen spoelt men deeze loog af, met schoon laauw water, en doet zulks by herhaaling, tot dat het 'er weder schoon afloopt. Zomwylen is de morssigheid, waar mede de Prenten besmet zyn, van een' harstagtigen aart; in welk geval de Prenten met Alcohol moeten worden natgemaakt. Na deeze voorbereiding giet men het bereid geoxigeneerd Zeezoutzuur op de Prent, en legt eene andere wel vlakke glazen plaat op den rand van wasch, zo naauwkeurig als mogelyk, om alle uitwaasseming van de veerkragtige vloeistoffe te beletten, en geen last te hebben van den onaangenaamen reuk van het scheidvocht. Naauwelyks is deeze toestel in gereedheid, of men ziet straks de geelste Plaaten wederom zo wit worden als of zy geheel nieuw waren, waar toe een of twee uuren voldoende zyn. Vervolgens giet men het vocht weg, en wascht de Plaaten by herhaaling af met schoon water, om dezelve vervolgens in den zonneschyn te doen droogen.