Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

Het tweegevecht.

Eene Fransche Anekdote.

Favelle, een beminnenswaardig Jongman, was van Montauban te Parys gekomen, om zich op de Natuurkundige wetenschappen, voornamelyk op de Ontleedkunde, toe te leggen, waartoe hy, als Arts, groote genegenheid had. Hy leefde hier stil, was zeer yverig, en de meesten der beroemdste Fransche Natuurkenners waardeerden hem ongemeen. Een brief van aanbeveling verschafte hem toegang in het huis van Mevrouw de vineuil; de goedheid, waarmede deze Dame hem ontsing, en de behoefte van gezelschap, bewogen hem om den omgang met deze waardige familie yverig voort te zetten.

Mevrouw de vineuil was eene Weduwe van 48 jaaren; zy had twee Dochters, waarvan de eene 20 en de andere 8 jaaren oud was. Haar vermogen was weinigbetekenend, en alle hoop der Moeder tot verzorging van haare Dochters berustte op een' éénigen Zoon, die te Nantes op een Koopmans Comptoir was, en hoop had daarmede eerlang geässocieerd te worden. De gunstige uitzichten des jongmans, waartoe hem een goed gedrag, vlyt en kunde gerechtigden, deeden de zorgen der Moeder grootendeels verdwynen. Haare levenswyze was stil en eenvoudig; de jonge favelle wierd de huisvriend dezer goede familie, was, volgens het hedendaagsch gebruik, ééns vooral ten eeten genodigd, en ging somtyds met de beide Zusters in de Thuilleries wandelen. De Moeder beschouwde hem als een' Zoon, die de plaats des afwezigen Zoons bekleedde.

Favelle was, tegen zyne gewoonte, sedert eenige dagen niet by Mevrouw de vineuil geweest, en ging 's avonds met eenige jonge lieden van zyne kennis in den Schouwburg, om een nieuw stuk te zien uitvoeren. Het publiek was onééns van gevoelen over hetzelve; eenigen vonden het stuk elendig, anderen voortreflyk; hier floot men, daar klapte men in de handen. De fluitenden riepen, dat de klappenden betaald waren, en dezen verweten de anderen, dat er eene cabaal tegen den Auteur was. Favelle was tegen het stuk; een jongman riep hem toe: ‘Stil! stil! ik gebied u stil te zyn!’ Natuurlyk tierde

[p. 551]

men nu nog meer; men schold elkander, en de tooneelspelers waren genoodzaakt het gordyn te laten vallen.

Toen de vertoning afgelopen was, begonnen de onéénigen in de Koffykamer den twist op nieuw; eenigen hitsten favelle op, en anderen zyne party. Deze verzekerde eindelyk, na eene lange woordenwisseling, dat hy bereid was om te duëlleren. De jonge favelle was de gematigdste; met meer bedaardheid dan honderd anderen in zyne plaats getoond zouden hebben, wendde hy zich tot zyne party, en zeide: ‘Burger! als wy duëlleren, baat zulks niemant. Gy beweert van my beledigd te zyn: het is mogelyk dat my in de drift een onbedacht woord ontgaan is; maar wy waren beiden verhit, en het onrecht is ten minsten van wederzyden gelyk.’ - ‘ô! Hy haalt zyn woord te rug, hy is bang!’ riep men van alle kanten. - ‘Neen, burgers!’ zeide favelle, ‘ik ben niet bang; en zo min als ik het een schande reken het leven te beminnen, zo min vrees ik toch ook de dood niet. Thans, burger! moeten wy vechten.’ - ‘Bravo!’ riepen de omstaanders. - ‘Dierhalven morgen ten agt uuren?’ - ‘Zo als gy het goedvindt.’

De seconden kwamen overéén, dat beide partyen in een Koffyhuis in de Champs Elisées by elkander zouden komen. Men koos pistoolen.

Favelle kwam het eerst op de strydplaats, vast besloten om - niet te vechten. ‘Zou ik om eene kleinigheid, om de laffe spotternyen van eenige melkmuilen te ontwyken, my in gevaar stellen zelf gedood te worden, of een' jongman om te brengen, die anders van eene goede opvoeding schynt te zyn?’ Men las dit besluit op zyn gelaat, toen de seconden, niet twee, zo als afgesproken was, maar tien, aankwamen. Hy wilde spreken; men fluisterde elkander in het oor, men zeide half luid: ‘Hy vecht niet!’ Dit bragt hem in woede, hy greep de pistool, de schreden wierden afgemeten, men schoot. Favelle bleef onbeschadigd; maar zyne party waggelde op zyde, en viel, zonder eenig geluid te geven, dood op den grond; de kogel had het hart getroffen.

Favelle werpt de pistool weg, geeft een' gil, en, hoe zagtzinnig hy ook gewoonlyk ware, braakt hy vervloekingen tegen de omstaanders uit; met moeite bewegen dezen hem om zich te verwyderen, terwyl zy hem beloven, den geblevenen niet te zullen verlaten, maar alles te beproeven om te zien of 'er nog eenige hoop tot redding overig is. Eindelyk waggelt hy naar het Bois de Boulogne. Misdaad en moord schynen op zyn gelaat getekend te zyn.

Hier ontmoette hy zyn' huiswaard, den burger durand. De eerlyke man had gehoord, dat favelle heden duëlleren zou. ‘God zy gedankt, dat ik u nog vinde, en misschien een ongeluk verhoeden kan!’ - ‘Wie spreekt met my?’ - ‘Uw

[p. 552]

vriend, die het wel met u meent. Jongman! handel verstandig. Om een kleinigheid te willen vechten! Zulk een zagt, braaf jongeling, als gy, zou zulk eene dwaasheid begaan? Misschien verhinder ik een groot ongeluk.’ - ‘ô Dat gy zulks kost!’ - ‘Misschien. Laat u niet door een valsch punt van eer wegslepen; zet uw leven niet zo ligtzinnig op het spel.’ - ‘Myn leven? Neen!’ - ‘Nu, goed, gy zult vaardiger, gelukkiger zyn dan uw party: hy zal vallen; gy, die het u tot een geluk rekent het leven van een' mensch te kunnen redden, zult hem doden: zult gy dan niet altoos een' moord op uwe ziel hebben?’ - ‘ô God! ja!’ - ‘Wel nu, vecht niet; zeg liever tegen uw party: Ik heb ongelyk gehad.’ - ‘Het is laat!’ - ‘Nog niet: uw party ....’ - ‘Ik heb hem vermoord!..’ De jongman zonk in onmagt ter aarde.

Met moeite bragt durand hem weder tot zichzelven, en, nadat hy hem eenigermate getroost had, toonde hem, dat hy voorzichtigheid gebruiken moest, om de gevolgen van dit geval te ontwyken. Men kwam overéén, dat durand alleen te rug keren, en de jongman zich by het vallen van den avond naar Parys, in het huis van Mevrouw de vineuil, begeven en zo lang verbergen zou, tot zyn huiswaard hem zeggen liet, dat hy zonder gevaar weder naar zyn eigen woning te rug keren kon.

Hy dwaalde dierhalven tot 's avonds laat door de afgelegenste oorden van het bosch rond; maar de eenzaamheid verligtte zyne smart niet. Tienmaalen kwam hy in verzoeking om zich in de Seine te storten; en toen het nu eindelyk nacht wierd, toen by alleen naar huis waggelde, ô hoe vreesde hy toen voor den aanblik van een' enkelen wandelaar! In de Stad beefde hy by ieder wachthuis, en verbeeldde zich in elk die hem ontmoette een' der gedienstige vrienden te zien, die zich zo veel moeite gegeven hadden om hem tot een' moordenaar te maken. Eindelyk kwam hy aan het huis van Mevrouw de vineuil, nog besluiteloos wat hy haar zeggen zou, en of hy haar zyn treurig geval ontdekken moet of niet.

Hy wordt ingelaten. De oudste Dochter, in traanen, komt hem te gemoet, met de uitroeping: ‘ô God! mynheer faville! myn broeder, myn ongelukkige broeder is vermoord!’

Men verbeelde zich de vermoedens, die het hart des ongelukkigen jongelings doorsneden! Met doodszweet op het voorhoofd, sidderend, van zichzelven onbewust, wilde hy weder het huis uit, en ging, in plaats van op de straat, in de naaste kamer. De deur opende zich, en hy ziet - het ligchaam van zyne party op de sofa. Schreijende omhelsde de Moeder de knieën des dooden; de jongste Dochter beschouwde met spraaklooze smart het bleeke aangezicht van haar' geliefden broeder.

Favelle, als van den donder getroffen, wilde te rug; Moe-

[p. 553]

der en Dochters houden hem tegen. ‘Ach! myn broeder! ... myn oon!’ klinkt hem in zyne ooren, ‘vermoord om een niets, om een woord! Hy wilde niet vechten; hy wilde met zyn' vyand verzoenen! Men heeft hem opgehitst, bespot, tot woede gedwongen!’ - ‘Hy was uw vriend, zonder u te kennen,’ voegde de oudste Dochter 'er by; ‘hy verheugde zich zo hartelyk u te zien.’

De ongelukkige moordenaar zag zonder te zien, hoorde zonder te horen; zyne trekken, misvormd van angst en vertwyfeling, schetsten den toestand, waarin hy zich bevond. De vreeslyke bekendtenis zweefde op zyne tong, en terwyl hy haar uitspreken wilde, veranderde zy in een doffe kreet. Een ysselyk vermoeden greep op dit gezicht de Moeder en Dochters aan. Met eene stem, die geen menschelyke stem scheen te zyn, riep hy: ‘Ik, ik ben het!’ Hy verdween, en spraakloos zonken de schreijende vrouwen op het ligchaam des geliefden vermoorden.

De jonge mensch was den avond des vorigen dags te Parys gekomen, om zyne familie met de blyde tyding te verrassen, dat het huis van Koophandel, welks zaaken hy tot hier toe waargenomen had, hem een aandeel in den handel had gegeven, en dat hy thans in staat was voor zyne Zusters te zorgen. Da blydschap der familie was zo groot, dat zy naar het bezoek van favelle verlangde, om hem dit aangenaam bericht mede te delen De jonge vineuil toonde een ongemeen verlangen om den vriend van zyn huis te leren kennen, en had hem nog denzelfden morgen vóór het ongelukkig tweegevecht vergeefsch opgezocht. Hadden zy elkander gevonden, zy zouden elkander omhelsd hebben, in plaats van samen te vechten.

Wie over deze Geschiedenis nog Aanmerkingen verlangt, voor dien is zy niet geschreven.