Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

Byzonderheden, betreffende de schilderesse Maria Angelica Kauffmann.

(Ontleend uit huber en rost's Manuel des Curieux & des Amateurs de l'Art.)

Maria angelica kauffmann werd te Coire, in 't Land der Grisons (in Zwitzerland), ten Jaare 1742, gebooren. Zy leefde nog, te Rome, in den Jaare 1795. Haar Vader joseph kauffmann, gebooren te Bergentz, (eene Stad aan het Meir van Constans,) een Portraitschilder, leerde zyne Dogter het schilderen en de muzyk. In haare vroegste jeugd hieldt zy meer van de laatste dan van de eerstgemelde kunst. Elk Reiziger van eenig aanzien, die door Coire trok, ging haar zingen en speelen hooren. De Vader en Dogter zetten zich voor eeni-

[p. 484]

gen tyd te Constans neder, en vertrokken van daar na Italie.

In Italie gekomen, was Milaan de eerste woonplaats. Hier zette zich de Kunstenaresse in ernst tot schilderen, en vondt grooten bystand van eenige Duitsche Liefhebbers, die haar reeds in haare Geboortestad gekend hadden. Zy vervaardigde daar ter Stede een aantal Copyen van de werken der grootste Meesters in Italie.

Met den Jaare 1763 vertrok zy na Napels, en van daar na Rome, waar zy kennis kreeg aan den beroemden winckelmann. Deeze schreef, in eenen Brieve aan zynen Vriend frank, in 't Jaar 1764, over Juffrouw kauffmann, in deezer voege: ‘Ik heb my laaten uitschilderen door eene Vreemdelinge; zy is uit Zwitzerland geboortig, nog jong, maar van zonderlinge verdiensten. Zy munt uit in het portraiteeren met olieverwen. Zy heeft my ten halven lyve, zittende, afgebeeld. Zy vervaardigde desgelyks een geëtste afbeelding van my, en gaf ze my als eene vereering. Haar Vader, die desgelyks een Schilder is, bragt haar, nog jong, in Italie: zy spreekt het Italiaansch zo goed als het Hoogduitsch; en de laatstgemelde taal zo zuiver en aangenaam, dat zy voor een geboorene Saxische zou kunnen doorgaan. Zy weet zich ook in 't Fransch en Engelsch zeer wel uit te drukken: dit laatste brengt veel toe, dat alle Engelschen, die te Rome komen, zich door haar laaten schilderen. Zy zingt met zo veel smaaks, dat zy vrylyk gelyk gesteld mag worden met de beste Zangkunstenaars. Haar naam is angelica kauffmann.’

Voorgegaan door een welgevestigden roem, stak onze Kunstenaresse, in den Jaare 1765, na Engeland over. Haare vrye en ongemaakte schilderwyze beviel daar boven maate: in den Jaare 1769 werd zy tot Lid van de Academie der Schilderkunst verkooren; en alle Lieden van smaak konden niet nalaaten haar te bejegenen met eene oplettenheid, welke haare ongemeene gaven dubbel verdienden.

De Heer sturtz^(*) heeft van Juffrouw kauffmann

(*) De Heer sturtz onthieldt zich veele jaaren in Engeland, Frankryk en Italie; tot het Deensche Gezantschap behoorende. Een Man van Letteren zynde, en met dien rang bekleed, hadt hy gereeden toegang tot lieden van aanzien: dit stelde hem in staat, om, ten hunnen opzigte, veele belangryke byzonderheden op te doen, welke hy in twee Stukjes te Leipzich uitgaf. Deeze maaken een zeer gewild Boek by de Duitschers uit, als vol van belangryke en aartige Anecdoten, gepaard en opgehelderd door eene menigte van vernuftige aanmerkingen. - Wegens de Kunstenaresse, van welke wy hier boven verslag gaven, vindt men daar mede goeddeels zamenstemmende Berigten in de N. Algem. Konst- en Letterbode, X D. bl. 197.

[p. 485]

deeze schets gegeeven: ‘In haare houding en schilderstukken, in haaren ommegang en bedryven, heerscht onveranderlyk één toon; die van zagte vrouwlyke waardigheid. Toen ik haar zag en sprak, hadt zy omtrent zeven-en-twintig jaaren bereikt, en zonder eene volmaakte schoonheid te weezen, is haar gelaat, zo wel als haar geheele persoon, inneemend. Haare weezenstrekken vallen zeer in den smaak als die dominiquo schildert; daar in straalt iets edels, beschroomds, veelbeduidends, en belangneeming inboezemends, door. Men kan haar niet als in 't voorbygaan aanschouwen; het oog wordt op haar gevestigd, en 'er zyn oogenblikken, op welken zy eenen dieper indruk maakt. Dan, naamlyk, wanneer zy pergolesi's Stabat zingt en speelt, in Godsdienstige verrukking haare groote kwynende oogen ten hemel heft, en met dien oogslag haare zielöntroerende stem paart, in die oogenblikken wordt zy het leevendig beeld van St. cicilia. Hoe veel aanspraaks heeft zy, met zo veele bekwaamheden beschonken, niet om gelukkig te weezen! Nogthans is zy het tegenwoordig niet. De zwaargeestigheid, met zeer zigtbaare trekken op haar gelaat te leezen, is het gevolg van een ongelukkig huwelyk, in eene volkomene egtscheiding onlangs geëindigd. Al het voordeel van beroemdheid, alle zegeningen des leevens, worden vergiftigd door het geen haar hart lydt.’

Met den Jaare 1782 ging zy, te Rome wedergekeerd, eene tweede Egtverbintenis aan, met joseph zucchi, en heeft zints dien tyd de Schilderkunst te dier Stede, met onafgebrooken gelukkig slaagen, voortgezet. Geduurende haar eerst verblyf te Rome, hadt zy begonnen met Historiestukken te schilderen. Haare Beelden, van middenmaatige grootte, zyn zagt en bevallig; haare za-

[p. 486]

menstellingen, uit de Dichters ontleend, zyn vernuftig, en alles is over 't geheel gelukkig en bezield uitgedrukt. Haar coloriet is zagt, doch vast teffens, naar den besten trant der hedendaagsche Italiaanen; in den laatsten tyd heeft het meer sterkte gekreegen, zints zy zich toegelegd heeft om de Venetiaansche Meesters te volgen. Geheel in den geest van het Antique gevallen, vertoonen haare Vrouwenbeelden Grieksche Schoonheid; dan men heeft opgemerkt, dat in de Mannenbeelden de trekken van de vrouwlyke Sexe te veel gevonden worden. Hector, afscheid neemende van andromache, is niet meer een Held in den smaak van homerus, maar een verkleedde Vrouw.

Juffrouw kauffmann heeft, behalven haare Schilderstukken, veele Plaaten geëtst in aqua fortis, op eene zeer bevallige wyze: de meeste deezer Plaaten zyn op nieuw uitgegeeven by de boydell's te Londen. De voortbrengzels deezer Kunstenaresse, welke zeer veele in getal zyn, hebben werk verschaft aan de bekwaamheden van eenigen der kundigste Plaatsnyders in Europa.