Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

De invalide.

(Uit het Engelsch van goldsmith.)

Men heeft dikwyls gezegd, en niets is meer waar, dat de eene helft des menschdoms niet weet hoe de andere leeft. De rampen der grooten trekken onze aandacht. Men maakt fraaije vertoogen over de edele slachtoffers der fortuin; doch een mensch, die in een' verheven rang lydt, is minder te beklagen dan een ander. Het is weinig verdienste zich stoutmoedig in het ongeluk te toonen, wanneer men bemoedigd is door de bewondering en het medelyden der menschen: de ydelheid is alsdan genoegzaam om iemand kloekmoedig te maken. Maar de vergeten man, die den tegenspoed braveert, zonder vriend of bewonderaar te hebben, om hem te ondersteunen en te beklagen, is waarlyk groot.

Ik erger my, een' ovidius, een' cicero, een' rabutin zich bitter over hun ongeluk te horen beklagen, om dat het hun verboden is een zekere plek op den aardbol te bezoeken, waaraan zy dwaaslyk hun geluk gehecht hebben. Dit ongeluk is een geluk, indien men het vergelykt met hetgeen de arme volksclasse dagelyks, zonder morren, verduurt. Deze doorluchtige ongelukkigen aten, dronken en sliepen, wanneer het hun goeddacht; zy lieten zich door slaaven bedienen, en hadden een verzekerd inkomen; terwyl veele anderen van huns gelyken genoodzaakt zyn al hun leven rond te zwerven, zon-

[p. 334]

der vrienden om hen by te staan, en zonder eene plaats, waar zy hun hoofd kunnen nederleggen.

Zie hier wat my aanleiding tot deze aanmerkingen gegeven heeft. Ik ontmoette, eenige dagen geleden, een' arm' Man, dien ik in zyne kindschheid gekend had. Hy ging bedelen, omstreeks Londen, in een maatroozen-buisje en op een houten been. Naardien ik wist dat hy eertyds eerlyk en spaarzaam was, begeerde ik te weten hoe hy tot dezen elendigen staat geraakt was. Na hem iets gegeven te hebben, vroeg ik hem naar zyne avantuuren, die hy my op de volgende wyze verhaalde:

‘Wat myne ongelukken betreft, ik zou slecht doen my te beklagen; want zo ik niet een been verloren had, en niet verpligt ware om te bedelen, ik zou, God dank! niet ongelukkiger zyn dan een ander. Daar is bill tibbs, van ons Regiment, die zyne beide beenen verloren heeft, en een oog op den koop toe; maar ik ben, God dank! gelukkiger geweest dan hy.

Ik ben geboren in Shropshire; myn Vader was een daglooner. Ik was vyf jaaren oud, toen hy stierf. Vermits hy dikwyls van woonplaats veranderd was, zond men my van myn Dorp naar een ander, en van daar naar een derde, om door de Parochie opgevoed te worden. Ik had eenigen aanleg om iets te leren, en ik brandde om te kunnen lezen; maar de Meester van het Werkhuis gaf my een' hamer in de hand, zodra ik dien kon houden. Ik bragt aldaar vyf jaaren redelyk vernoegd door. Ik behoefde slechts tien uuren daags te werken, en men gaf my daarvoor eten en drinken. Het is waar dat men my niet uit het huis liet gaan, uit vrees dat ik mogt weglopen; maar ik mogt het gantsche huis en de werf doorlopen, en ik verveelde my niet. Men deed my vervolgens by een' Pachter, waar ik vroeg opstond en laat te bed ging; ik werkte yverig; maar myn Meester stierf, en ik moest myn fortuin elders zoeken.

Ik ging van Stad tot Stad, en oefende myn ambacht, als ik werk voud; en als ik het niet vond, leed ik honger. Eens ging ik over een veld, het welk een' Vrederechter toebehoorde, en ik zag een' Haas in zyn nest. Ik heb altoos gedacht dat het de Duivel was, die my ingaf den Haas met myn stok te werpen. Hoe het zy, ik doodde den Haas, en nam hem mede; ik ontmoette vervolgens den Rechter, die my als een' strcoper en dief behandelde. Hy greep my by de kraag, en wilde weten wie ik was; ik wierp my aan zyne voeten, vroeg hem duizendmaal vergiffenis, en vertelde hem alles wat ik van myzelven wist. Maar schoon ik niets dan de waarheid had gezegd, antwoordde de Rechter my, dat ik myn gedrag niet gerectvaardigd had; zodat ik naar Londen gezonden wierd in de

[p. 335]

Gevangenis van Newgate, om als een landloper uitgebannen te worden.

Men heeft vry kwaadspreken van de Gevangenissen, ik vind nogthans dat men het 'er zeer goed heeft. Newgate is een huis, zo fraai als ik nog ooit gezien heb; ik deed niets, en had altoos myn' buik vol. Maar ik was daar te gelukkig: dit kon niet altoos duren. Na verloop van vyf maanden wierd ik op een Schip gebragt, met tweehouders makkers, en naar de Plantagien gezonden. Onze reis had beter kunnen zyn, vermits, daar wy allen tusschendeks opgesloten waren, 'er omtrent honderd stierven, by gebrek aan versche lucht, en de anderen met veel moeite behouden bleven. By onze aankomst verkocht men ons aan de Planters, en ik wierd voor zeven jaaren aangenomen. Men zette my aan het werk met de Negers, en ik volbragt myne zeven jaaren getrouw, gelyk een' braav' man betaamt.

Toen myn tyd om was, arbeidde ik om myn reisgeld te verdienen, en ik kwam weder in Engeland, zeer verheugd dat ik myn' geboortegrond wederzag; want ik beminde dien boven alles. Ik vreesde op nieuw als landloper gevat te worden: ik ging dierhalven niet op het land; maar bleef te Londen en daaromstreeks, om myn brood te verdienen zo goed als ik kon.

Ik bevond my volkomen gelukkig by deze levenswyze; maar op een' avond wierd ik aangerand door twee mannen, die my lieten vatten, en my vervolgens geboden hen te volgen; het waren twee Wervers. Zy brachten my by den Vrederechter, die my de keus gaf van Soldaat of Matroos te worden: ik verkoos te land te dienen, en wierd vervolgens naar Vlaanderen ingescheept, alwaar ik de Veldslagen van Val en Fontenai bywoonde. Ik had het geluk van slechts een enkele kwetsuur op de borst te bekomen, en de Regiments-Doctor genas my zeer spoedig.

Het wierd Vrede, en ik kreeg myn ontslag. Ik kon niet meer arbeiden, om dat myne kwetsuur my hinderde, waarom ik het besluit nam in dienst van de West-Indische Compagnie te gaan. Ik heb den Oorlog in America bygewoond, ik heb tegen de Franschen gevochten in zes geregelde Veldslagen. Ik ben verzekerd, dat, zo ik had kunnen lezen ik Corporaal zou geworden zyn; maar ik ben nooit bevorderd geweest. Ik wierd ziek, en kreeg myn afscheid. Ik kwam in Engeland te rug, met veertig Guinies in myn' zak; het was in het begin van den tegenwoordigen Oorlog. Ik hoopte aan land te blyven, en het vermaak te hebben van myn geld te verteren; maar de Regering had Volk nodig, en ik wierd geprest voor den dienst des Konings, eer ik nog een' voet aan strand gezet had.

De Onderstuurman vond my styfkoppig; hy zeide dat ik zekerlyk het handwerk van matroos verstond, maar dat ik dit

[p. 336]

uit kwaadwilligheid ontveinsde. Ik had goed, voor God en de geheele waereld, verklaren, dat ik geen kennis van den Zeedienst had; hy sloeg my telkens, om het my te leren; maar ik had myn veertig Guinies, en dit verzoette my de slagen. Dit geld zou ik nog hebben, indien ons Schip niet door de Franschen genomen was.

Onze manschap wierd naar Brest gevoerd. Een groot gedeelte van ons stierf om dat zy niet gewoon waren in de gevangenis te leven; maar ik was dit reeds gewoon, en was zeer welvarende. Op zekeren nacht, dat ik op den grond lag te slapen, in een deken gewikkeld, wierd ik gewekt door een myner makkers, die een lantaarn in de hand had, en tegen my zeide: James! wilt gy mede de Schildwachten overrompelen? - Ja wel, antwoordde ik, myne oogen wryvende. - Wel nu, sta op, wy zullen zien wat wy doen kunnen. Ik stond op, maakte myn deken rondom my vast, (het was alles wat ik tot kleding had,) en ging naar beneden om den Franschman dood te slaan. Ik haat de Franschen omdat zy klompen dragen.

Wy hadden geen wapenen; maar gy weet dat één Engelschman altoos vyf Franschen het hoofd kan bieden; by gevolg vielen wy met ons negen op twee Schildwachten aan, die in een oogenblik ontwapend en doodgeslagen wierden; wy gingen vervolgens naar de Kaai, alwaar wy ons meester maakten van eene boot, en zee kozen. Wy ontmoetten een Engelschen Kaper, die ons aan boord nam. Na verloop van drie dagen wierd de Kaper gejaagd en ingehaald door een Fransch Fregat: wy moesten vechten. Het Fregat had veertig stukken kanon, en wy drie en twintig. Het gevecht duurde drie uuren; en ik geloof in de daad, dat wy den Franschman zouden genomen hebben, indien onze manschap niet allen doodgeschooten ware geweest; want op het oogenblik dat wy aanklampten verloren wy onzen laatsten man.

Ik zou myn' tyd slecht besteed hebben, wanneer ik op nieuw naar Brest gevoerd geweest ware; doch tot myn grootste geluk ontmoette ons een Engelsch Fregat, dat ons hernam. Ik moet niet vergeten u te zeggen, dat ik in dit gevecht op twee plaatsen gekwetst wierd: ik verloor vier vingers van myn linkerhand, en ook myn been. Ach! zo ik het geluk had mogen hebben zodanig op een Schip van den Koning gekwetst te raken, ik zou in het Invalide-Hospitaal te Greenwich gekomen zyn; maar ik was zo gelukkig niet. 'Er zyn lieden die ter waereld komen met een zilveren lepel aan den mond, en anderen met een' houten. Maar het is hetzelfde; ik ben, God dank! gezond, en vivat de vreugd!’