Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

Iets over de contrasten.

(Uit de Memoires, ou Essays sur la Musique, par M. gretry.)

't Is door het Contrast dat de aandoenlykheid voornaamlyk wordt opgewekt. Eene onverschillige omstandigheid, wanneer dezelve in Contrast komt met iets, 't geen daar aan belang byzet, brengt vermenigvuldigde uitwerkzels voort. Geen denkbeeld wordt met kragt der verbeeldinge voorgehouden, als het niet gepaard gaat met het contrasteerende; dit rust op denzelfden grond als het Licht en Donker in eene Schildery. Een Kunstbeoefenaar legt 'er zich op toe, om die Contrasten daar te stellen, welke hem gevoeliger dan iemand anders treffen. De Schildery van de Arcadische danssende Schaapherders, door

[p. 250]

poussin, wordt menigmaal aangehaald, uit hoofde van het treffend Contrast daarin gebragt: een Graftombe is geplaatst in het gezigt des vrolyk huppelenden Gezelschaps; op dezelve staat geschreeven: Ik was ten eenigen tyde ook een Arcadische Schaapherder!

Staande onze Omwenteling in Frankryk, voelde ik my dikwerf getroffen door Contrasten, welke nimmer uit myne verbeelding of geheugen ûllen worden uitgewischt en die, uit aanmerking der tydsomstandigheden, dieper indrukkende en verschriklyker zyn dan de Schildery van poussin. - In deezen tyd, de schriklykheid van welke, van eeuw tot eeuw, zal overgereikt worden, onder den tytel van Schrikbewind, keerde ik 's avonds te rugge uit een tuin, gelegen in de Camps Elisées, waar ik genoodigd geweest was om een zeldzaame bloem te zien. Ik bevond my alleen, en zou den geur van duizend bloemen genooten hebben, by het heerlyk vertoon der ondergaande zon, indien openbaare rampen myne ziel niet overstort hadden met de diepstgaandste treurigheid.

Ik naderde la Place de la Revolution; eertyds het Plein van lodewyk den XV. Het speelen op Speeltuigen trof myn oor. Ik trad eenige stappen voorwaards, en bevond dat het bestond uit Vioolen, een Taboret, en een Fluit; onder dit geluid vermengde zich het geroep der vrolyk danssenden. Ik dagt op het Contrast in de tooneelen deezes leevens, wanneer een der Voorbygangeren my wees op een Guillotine. Ik wendde myne oogen derwaards, en de heillooze Byl rees en viel twaalf of veertien maalen agtereen. Muzyk en Dans aan de eene zyde, stroomen Bloeds aan de andere; de geur der bloemen, de lieflykheid der Lente, de straalen der ondergaande Zon, die nimmer weder voor die slachtoffers zou daagen - - -! waren onuitwischbaare beelden! - Om een digter naderen tot dit schriklyk Tooneel te ontwyken, haastte ik my om een bystraat in te slaan: dan ik werd verhinderd door den wagen, waar op de lillende leden van deeze slachtoffers geworpen lagen: en op dit pas hoorde ik de volgende pooging om aartig te weezen; de Voerman van dit voertuig der Slachting riep: stil! stil! Burgers! zy slaapen!