Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

Een zonderlinge geestenverschyning, uit natuurlyke oorzaaken verklaard.

In het geacht Journal der Practischen Heilkunde, van den Jenaschen Hoogleeraar hufeland, VI Deel 4 Stuk, s. 905, vinde ik een Spookgeschiedenis, welke ik belangryk genoeg oordeele om in dit geacht Tydschrift te plaatsen. Zy is woordelyk deze:

‘De volgende geschiedenis, welke my van een beroemd en geleerd man is medegedeeld, geeft ons niet alleen een nieuwen sleutel aan de hand, om veele andere Spookverschyningen te verklaren, maar leert ook vooral den Geneesheer oplettende te zyn op die ophopingen van bloed, welke uit eene verstopping der aambeijenvloed ontstaan; eene Ziekte, op welke men voorheen te veel, in onzen tyd veel te weinig acht geeft.

Deze waardige en geleerde man bevond zich eens op een tyd, wanneer hy na ziel en lichaam beide zeer welvarende was, 's avonds alleen in zyn kamer. Op eens word de deur opengedaan, en hy ziet een zyner vrienden binnenkomen, die, tot in het midden der kamer gekomen zynde, daar stil blyft staan, en hem sterk in de oogen ziet. Hy staat op, en wil zynen vriend verwelkomen; maar nader komende verdwynt zyn vriend, en hy bemerkt, dat het slegts een verschynzel was. Kort daarop koomt zyn vriend weder, en brengt nog andere hem bekende menschen mede, die zich alle rondsom hem verzamelen, en hem eveneens sterk aanzien. Het gezelschap neemt alle quartier uur toe; 'er komen nu ook allerhande vreemde gezichten by, zodat de kamer geheel daarvan vol wierd. - Deze gestalten wandelden de kamer op en neer, stonden somtyds stil, maakten dan wederom allerhande gebaarden, ja begonnen zelfs eindelyk tegen hem te spreeken. - Men kan

[p. 137]

ligt beseffen, dat deze toestand voor onzen Geleerden eindelyk zeer verveelend wierd; hy zogt zich daarom ook van deze lastige gasten te ontdoen, door na zyn slaapvertrek te gaan. Dit konde hem egter weinig helpen, want hy wierd weldra daar ook van deze geheele menigte gevolgd, die zich rondsom zyn bed schaarde; hy raakte niet te min, met veel moeite, geduurende eenige uuren, in slaap. Kort na zyn ontwaken kwam de een na den ander van deze gasten wederom binnen, en het gezelschap wierd even talryk en lastig als den voorgaanden dag. Eindelyk begon dezen verlichten en onbevooroordeelden man nu het hoofd te drajen; daar hy nooit alleen en steeds van wonderbare en zich steeds afwisselende gezichten omringd was, ja zelfs van hun aangesprooken wierd, verloor by eindelyk alle denkenskragt, en geraakte in de pynlykste onrust. Dit duurde nu even zo nog den volgenden dag, en hierom wierd hy te rade zynen Artz daarover te raadplegen. - Deze erinnerde hem, dat hy in het voorige jaar, op dezen zelfden tyd, wegens aandrang van bloed na het hoofd, was adergelaten, en dat hy ook dikwyls tekenen van aambeijen by hem bespeurd had.

Aanstonds wierden hem 's avonds bloedzuigers aan den aars aangelegd. - Den volgenden morgen was het gezelschap reeds minder talryk en woelig, tegens den middag nam het nog meer af. Des nademiddags waren 'er nog maar een paar gezichten aanwezig, en des avonds bleef 'er slegts een overig, het welk allengs bleeker wierd, en eindelyk geheel verdween. Zedert dien tyd heeft hy geen spoor van diergelyke verschyningen ontdekt.’

Hoe geschikt was dit belangryk, ons door den Heer hufeland medegedeeld, geval, om zelfs den stoutmoedigsten, doch minder verlichten man, de grootste vrees aan te jagen, en van het aanwezen van geesten en spooken te overtuigen. Was dit in een bygelovig land, en by een zwak mensch, gebeurd, dan zou dit geval, het welk uit zulke eenvoudige oorzaken voortvloeide, waarschynlyk als eene uitwerking van booze geesten beschouwd, en, de oorzaak der ziekte verzuimd zynde, de Zieke waarschynlyk tot twyfelmoedige razerny zyn overgeslagen. - Men behoorde daarom in diergelyke gevallen aanstonds tot een kundig en onbevooroordeeld Geneesheer zyne toevlugt te nemen, en ik twyfel geensints of men

[p. 138]

zoude altyd de oorzaak gemaklyk in een lichaamlyke ongesteldheid vinden. Immers is het geheel niet zeldzaam, dat men in koortzen, in ophoping van bloed in de hersenen, of in den slaap, of zelfs by volkomen bewustzyn, diergelyke verschyningen, waarvan men zich niet ontdoen kan, gewaar word. Ik voeg hier by een geval, het welk ik in het voorleden jaar zelve gehoord heb van een aanzienlyke, zeer geloofwaardige, en althans geensints bygelovige, Vrouw.

Zy was, gedurende de laatste jaren, dikwyls adergelaten, wegens ophopingen van bloed na de borst en het hoofd; zy had een zeer gevoelig en aandoenlyk zenuwgestel, en was op dien tyd zeer wel; zynde in langen tyd niet adergelaten. Nademiddaags een weinig op een stoel sluimerende, hoorde zy de deur van de kamer openen, en wierd daarvan wakker; na de deur ziende, wierd zy iemand van haar kennis gewaar, die, op dien tyd buiten 's lands zynde, van haar niet konde verwagt worden; op het ogenblik dit bedenkende, vreef zy hare ogen af, om naauwkeuriger te kunnen zien, en bemerkte toen denzelfden persoon, volkomen gekleed, doch wat bleek van aangezicht. Hiervan een weinig ontzet, zag zy voor de derde keer met meer oplettenheid na de deur, doch zag dat alstoen deze gedaante verdwenen was. Na dien tyd adergelaten zynde, heeft zy nooit wederom iets diergelyks gezien. Wanneer wy dit geval met het door hufeland verhaalde vergelyken, zullen wy ook gemaklyk den sleutel voor dit en diergelyke gevallen kunnen vinden.