Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

Iets over de ongelykheid en gelykheid onder de menschen.

Aan de Burgers, Schryvers der Algemeene Vaderlandsche Letteroefeningen.

Medeburgers!

Myn Buurman jacob ongelyk, een goed slag van een Man, dien ik wel zetten mag, om dat hy, schoon in Staatsbegrippen van my zeer veel verschillende, welmeenend is, komt wel eens een praatje met my houden, en laat niet af van my tot een bekeereling te willen maaken. Veelmaalen hadden wy met elkander gesprooken, over het by my geliefde, en by hem gewraakte, Onderwerp: de Gelykheid der Menschen. - Onlangs kwam hy my bezoeken, met een gelaad, waar op het vergenoegen te leezen was. Naa eenige woordwisseling, bragt hy het oude onderwerp, de Gelykheid, op het tapyt. Ik wilde het gesprek over een anderen boeg wenden; maar vrugtloos. Hoe meer ik zulks tragtte te doen, hoe yveriger, hy aanhieldt. Ten laatsten haalde hy een papier te voorschyn, en verzogt my 't zelve te mogen voorleezen, het mogt te myner overtuiging dienen, hy kon het zo niet voorstellen, als zyn gevoelen daar in ten kragtigsten uitgedrukt, en onwederlegbaar, zo als hy oordeelde, gestaafd werd. Hy voegde 'er by, dat 't hem door een Vriend, uit het Engelsch vertaald, om de fraaiheid en kragt van 't bewys, was medegedeeld. - Ik verzogt de voorleezing. Hy ving aan, op een veel vertrouwenden toon.

‘In de Natuur is geen zodanig ding als Gelykheid

[p. 111]

te vinden. Indien de Mensch alle de werken der Natuure gadeslaat, hy zal geene Gelykheid aantreffen. Alles is Ongelyk. Hooge bergen, ryzende heuvels, laage valleijen, groote vlakten; de wortelen, de boomen, de vrugten der aarde, zyn alle ongelyk in gedaante en goedheid; metaalen en edelgesteenten zyn alle ongelyk in waarde, glans en gebruik. Is 'er geen verschil tusschen een Citroen en een Chinaasappel? 't zyn nogthans soortgelyke vrugten. Zyn niet de kruiden, planten, heesters en boomen, de een hooger dan de andere? Verschillen zy niet alle in 't geen zy voortbrengen? Is 'er niet eene veel grooter hoeveelheid van gemeene en dagelyksche vrugten, dan van die een verheeven geur en smaak hebben? Brengt de Natuur geene groote menigte voort van gemeene Appelen, Peeren en Pruimen; en een klein getal van Persiken, Meloenen en Ananassen? De kostbaarste dingen zyn overal de zeldzaamste.

Wyst dit niet aan, dat alle dingen meerder en minder, en dat 'er geene gelyk zyn? Zelfs de Oranjeappels en andere vrugten, groeijende op een en denzelfden boom, zyn elkander in goedheid niet gelyk; derhalven vindt men in kruiden, bloemen, boomen, vrugten, enz. geene Gelykheid.

Wie ooit alle de Beesten der aarde nagaat, de Visschen van zeeën en rivieren, de Vogelen in de lugt, de Insecten, en alle andere voortbrengzels der Natuure, zal bevinden, dat 'er geene Gelykheid is.

De groote Maaker der Natuure schynt, in zyne wonderbaare werken, niet toegelaaten te hebben, dat 'er Gelykheid bestondt. Hoe trots is het dan niet in den Mensch, te veronderstellen, dat 'er eene mogelykheid is van Gelykheid? Of hoe kan 'er Gelykheid in de wereld bestaan? Daar is geen zodanig ding als Gelykheid in de Natuur; en, indien de Gelykheid in de Natuur geen plaats vindt, kan die nooit onder de Menschen bestaan.

Dit wordt verder beweezen; 'er is geene Gelykheid in de Hemelsche Lichaamen. De Zon overtreft, in glans en helderheid, alle overige Hemellichten; de Maan komt dezelve naast in heerlykheid. De Ouden merkten die twee Hemellichten aan als de Koning en Koningin der Hemellichten; de Starren komen het naast by in glans; doch zommige, even als de menschen, schitteren

[p. 112]

meer dan andere. Comeeten, met staarten van vuur, vertoonen zich, van tyd tot tyd, met de snelle vaart van Hemelboden. Is 'er in alles geen Ongelykheid?’

Naa dit voorgeleezen te hebben, zag myn Buurman my met oogen aan, in welke de glans van een volkomen zegepraal uitschitterde. - Zyne zich veel, en meer dan hy gewoon was, aanmaatigende houding nam toe by myn zwygen.

Eindelyk brak ik het af; en stelde, tegen het gezwets van zynen hoogbewonderden Engelschman, deeze eenvoudige Stellingen. Dat de Voorstanders van Staatkundige Gelykheid, waar op het hier aankwam, althans de verstandigen onder deezen, nooit beweerden het bestaan van Natuurlyke of Verstandelyke Gelykheid, onder het Menschdom; noch dat zy zulks noodig hadden ten steun van hunne Leer - ik wees hem aan, hoe zy beweerden, dat wy allen aanspraak hadden op gelyke Regten, op gelyke bescherming van de Wetten, en gelyk in aanmerking kwamen, ten aanziene van de belangen des Vaderlands.

Hy schortte den neus op - en verliet my, met te zeggen, dat ik doof was voor de stem der Natuur, die zo duidelyk voor de Ongelykheid sprak.

Ik was blyde dat hy vertrok; doch verzogt een afschrift van zyn vertaalde Stukje, hy gaf het my gereedlyk; hierin het voorbeeld volgende van zyne Engelsch-gezinde Vrienden, vaardig om dergelyke Stukjes onder den man te brengen.

Keurt Gyl. dit eene plaats in uw Mengelwerk waardig, ik zal het met genoegen zien, en blyve uw bestendige Leezer en Welwenscher

pieter gelykheid.