Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

Iets over de uitnoodigingen.

Aan de Schryvers der Vaderlandsche Letteroefeningen.

medeburgers!

'Er is een zeker Onderwerp, behoorende tot het algemeene Leeven, 't welk, schoon dus dagelyks voorkomende, zo veel my voorstaat, niet byzonder opgemerkt of behandeld is; ik meen de veelvuldige Uitnoodigingen en Verzoeken om zich by iemand te vervoegen. - Hoedanig men zich, in vroegeren tyde, hier te lande, omtrent dit stuk gedraagen hebbe, weet ik niet; myne jaaren zyn nog niet hoog genoeg geklommen om des by ondervinding te spreeken; ook raakt het ons weinig hoe het geweest hebbe; meer hoe het zich thans toedraage. Vergun my, eenige oogenblikken, U, en vindt gy deezen plaatzenswaardig, ook uwe Leezers, des te onderhouden. Myne ondervinding zal zeker met die van anderen zamenstemmen; althans ik kan niet denken, dat my, in dit geval, een byzonder lot bejegende. Het onderscheid, tusschen myne Lotgenooten en my, zal dan alleen hier in bestaan, dat zy zwygen, en opkroppen, 't geen ik uitboezem en aan het papier aanbeveel. Zwygen, als my iets op 't hart ligt, kan ik niet.

De Uitnoodigingen, welke ik bedoel, zyn deeze algemeene: ‘Wanneer, myn Heer, (of, by anderen, Burger,) zal ik het genoegen hebben om u by my aan tafel te zien?’ - Of - ‘Als gy deezen weg uitkomt, zal ik my gelukkig agten, wanneer gy het middagmaal by my neemt.’ - Of, op een anderen toon, - ‘Waarom zien wy u nooit? Wy zyn

[p. 41]

altoos t'huis, en het zal ons genoegen vermeerderen u by ons te ontvangen.’ - Of - ‘Wel! wanneer zullen wy u eens zien? Zult gy haast by my komen eeten?’ - Of - ‘Zo, gy wilt u nooit by ons aan tafel laaten vinden.’ - In andere gevallen - ‘Eer gy uit de Stad gaat, staa ik 'er op, dat gy by ons komt middagmaalen.’ - Of - ‘Ik heb thans myn woord gegeeven, maar op een anderen dag zal ik my gelukkig agten als gy de Portie by ons neemt. - Nu, doe het eens familiair; wy maaken geen omslag,’ enz. enz. enz.

Het zou eindloos weezen, om alle de Formulieren, in dit geval uitgedagt en in gebruik, op te tellen; elk maakt ze naar zinlykheid en tydsgelegenheid. Men zou ligt denken, dat een éénloopend Jongeling, gelyk ik ben, die een twaalftal zulke gul uitnoodigende Vrienden had, in den tyd van veertien dagen naauwlyks ééns t'huis zou eeten. - Nogthans, Burgers, om u de waarheid vlak uit te zeggen, heb ik, by dusdanige Uitnoodigingen, te meermaalen deerlyke teleurstellingen ontmoet.

Een versche proeve had ik 'er van op gisteren, en deeze heeft my de pen doen opvatten; ik ging, door den schoonen morgen uitgelokt, na het Buiten van een dier uitnoodigende Vrienden wandelen. Hy hadt my dikwyls gevraagd, en gezegd, dat hy, buiten zynde, altoos t'huis was. Zyne herhaalde verzoeken nimmer te beantwoorden, dagt my onbeleefd. - Ik kwam 'er een half uur vóór den tyd, dien hy my dikwyls gezegd hadt by hem het middag eetensuur te weezen, en meende dus myn tyd wel geraamd te hebben. - Maar hy was zo even van tafel gekomen. - Dit was alles wat 'er van eeten inkwam. Ik wilde niet zeggen, dat ik nog niet geëeten had. Ik maakte myn compliment, en ging na de Dorpsherberg, niet wyd van het gastvrye Buiten gelegen, waar een goed onthaal, voor weinig gelds, myne gemelykheid over die woordhoudende bejegening verzette.

Zy, ‘die altoos t'huis zyn,’ vond ik zelden in een humeur om gezelschap te ontvangen; en de zodanigen, ‘die met blydschap iemand zien,’ zyn meestentyds van huis. Zo gebeurde het my niet lang geleden, want die dingen blyven my op de krop zitten, dat ik my, in de Stad, aan een Huis vervoegde, by een dier gulle Uitnoodigers, en Openzetters van hun Tafel - maar ongelukkig voor my was 's Mans Egtgenoote van huis; zy hadt de keldersleutels by zich, de Keukenmeid niets in gereedheid - en eindelyk, hy zelf, het hooge woord moest 'er uit, zyn woord gegeeven, om dien middag by een Vriend te gaan eeten.

Ik zal geen meer staaltjes ophaalen, alleen nog melden, hoe ik, in zekere aanzienlyke Stad van het Bataafsch Gemeene-

[p. 42]

best, door veelvuldige Proeven weet, dat zommigen by het heenen gaan, als men de hand reeds aan de deur heeft, vraagen: ‘Zal ik den Burger van iets dienen? ô wat ben ik vergeetagtig; de drukte van ons gesprek heeft 'er my niet om doen denken; vergeef het my.’ Dit verontschuldigen gaat soms gepaard met eene houding, die niet onduidelyk uitwyst, dat het aftreeden van den Stoep een der welgevalligste passen is, welke men kan doen in 't oog van zulk een welmeenenden Uitnoodiger.

Met één woord, Burgers! naa eene menigte van afwyzingen en teleurstellingen, ben ik tot het begrip gekomen, dat de gewoone Uitnoodigingen enkel woorden van de Mode zyn, en zeldzaam iets weezenlyks betekenen. - Men heeft my gezegd, en ik wil het niet lochenen, dat men alle Uitnoodigingen op die lyst niet moet aanschryven; doch hoe zullen wy, by mogelykheid, weeten, wanneer dit het geval is? - Myn regel staat, derhalven, vast, ze nimmer weder aan te neemen; want zoekt men myn gezelschap niet de daad, dan verwagt ik een bepaalder aanvraage; indien niet, en eene herhaalde ondervinding staat my hier voor borg, dan reken ik alle zodanige Uitnoodigingen, in 't wilde, voor eene beleefde wyze van spreeken.

Bykans even afkeerig ben ik geworden van eene andere soort van Verzoeken - die naamlyk van toeval afhangen. - Men treedt, om iets te verrigten, in 't huis van eenen Bekenden, omtrent den tyd dat hy gewoon is te eeten: hy denkt dat de beleefdheid hem verpligt om u ter zyner tafel te vraagen; ja misschien denkt hy dat gy op dien tyd komt om gevraagd te worden. De veiligste regel in deeze gevallen is de Noodiging af te slaan, ten ware, 't geen niet altoos gebeurt, de Noodiger iemand is, met wien wy in de naauwste en vertrouwlykste gemeenschap leeven. Maar van zulk slag van Vrienden kunnen zeer weinige menschen een breede lyst vertoonen.

Het is, buiten tegenspraak, eene zeer verregaande laagheid, zich aan iemand als aan te bieden, om van hem ten maaltyd genoodigd te worden; doch het is, naar myne gedagten, eene nog grooter laagheid, iemand te verzoeken, die niet welkom is. Verlegenheid, behoefte, kunnen drangredenen by den eerstgemelden weezen, die om verschooning pleiten; maar voor den laatstgemelden weet ik geene verontschuldiging, ten ware eene schikking naar den geveinsden handel der hedendaagsche Beleefdheid te regtvaardigen zy.

Kiesche Menschen heeft men onder de besten te tellen, en zy kunnen zich niet gereedlyk onderwerpen, om zich onder verpligting te brengen, van wegen eene zo beuzelagtige gunste als eene Uitnoodiging om ten eeten te komen; en zy vin-

[p. 43]

den zich gevolglyk zeer verlegen, hoe den algemeenen toon der Uitnoodigingen te verstaan. - Hy, die zich schikt naar elke woordlyke en algemeene Uitnoodiging, zal ongetwyfeld dikwyls een onwelkome Gast weezen; terwyl hy, in tegendeel, die alleen bepaalde Uitnoodigingen aanneemt, zelden zal missen welkom te zyn. Beleefdheid, of 't geen men beleefdheid noemt, moge iemand aanzetten om een ander aan zyn tafel te verzoeken, als hy hem toevallig ontmoet; maar de Man, die ten deezen einde zyn Vriend een boodschap zendt, verlangt doorgaans hem te zien, hem te ontvangen, en gul te onthaalen.