Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

Onderzoek of de Rechten van den Mensch en Burger stryden met de Leere der Hervormde Kerk, en derzelver Formulieren van Eenigheid, by aanleiding van zeker Bericht, geplaatst in de Algemeene Vaderlandsche Letteroefeningen voor 1798. No. 14. II Stuk, bl. 588. behandeld in IV Brieven tusschen Filekklesius en Veridicus. Te Amsteldam, by M. de Bruyn, 1799. In gr. 8vo. 32 bl.

Patriophilus Reformatus had, in het Bericht, door ons in het 14de Nommer van dit Maandwerk geplaatst, zyne bedenkingen over het gedrag van veele Leden van 't Hervormd Kerkgenootschap medegedeeld, en als eene reden van hunne weigering, om tot instandhouding van 't zelve, vooral door pecuniëele bydraagen, mede te werken, opgegeeven, dat zy die Leeraars, welke hunne verkleefdheid aan de op den 31 January 1795 gepromulgeerde Rechten van den Mensch en Burger aan den dag hebben gelegd, beschouwen als verbrekers van hunne plegtige verbintenis aan 't Hervormd Kerkgenootschap, en, daar hy hieruit eene aanstaande scheuring te gemoet zag, kundige Vaderlanders, der Hervormde Kerk toegedaan, opgewekt, om dezen grooten hinderpaal uit den weg te ruimen.

Filekklesius doet aan Veridicus het dringend verzoek, om, terwyl de Burger Kist, welke anders daartoe de naaste scheen te weezen, verkoos stil te zwygen, die taak op zich te neemen. Deze laat zich hiertoe werkelyk overhaalen, en onderzoekt, eerst, naar de waare redenen van die traagheid, welke thans by zoo veele Hervormden bespeurd wordt, om zich de algemeene zaak van hun

[p. 617]

Kerkgenootschap daadelyk aan te trekken, die hy meent, dat veeleer in eene groote gevoeligheid over vermeende beleedigingen en onrechtvaardige behandelingen, dan wel in de overtuiging van de strydigheid der gepromulgeerde Rechten van den Mensch met de Leere der Hervormde Kerk en haare Formulieren, moeten gezocht worden. Hy doet deswegens eene ernstige pooging, om de hieruit geborene partyschap en vooroordeelen, zoo al niet weg te neemen, ten minsten te doen wyken voor 't algemeen belang, en doet wel te recht opmerken, dat de behoeften nu eenmaal dringende zyn, en, met ter zyde stelling van alle onderzoekingen over de oorzaaken van die ongelegenheid, eene spoedige en eenstemmige voorziening vorderen; waartoe gepaste aanmerkingen, bekleed met overtuigende redenen, inzonderheid met opzicht tot het gebeurde in de Amsterdamsche Gemeente, in 't midden gebragt worden. Daarop laat Veridicus eene vergelyking van de gepromulgeerde Rechten van den Mensch, en van de algemeene beginselen der thans aangenomen Staatsregeling, met de Leer der Hervormde Kerk volgen, om aan te toonen, dat geene derzelven, zoo als zy daar liggen, met de uitgedrukte Leerbegrippen in de Formulieren van Eenigheid van dat Kerkgenootschap stryden.

Dit is de inhoud dezer Brieven, die van allen, wien 't belang van dat Kerkgenootschap ter harte gaat, verdienen geleezen te worden.