Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

Dertigjaarige Zeereizen van H. Vogel, nevens zyn leeven, Eerste Deel. Van Jena, over Leipzig, Köstritz, Gera, Altenburg, Halle, Quedlinburg, Halberstad, Wolfenbuttel, Brunswyk, Bremen, Hamburg, Holland, naar Engeland. In den Haage, by J.C. Leeuwestyn, 1798. In gr. 8vo. 269 bl.

Zeldzaam, zo ooit, ontmoet men op een blad tegen over den Tytel gedrukt eene Recensie van den Tytel zelve. Wy kunnen niet nalaaten die over te neemen. ‘Eene Nederduitsche Vertaaling der Reizen van h. vogel geevende, hebben wy verkozen dezelve Dertigjaarige Zeereizen te noemen, hier in den oorspronglyken Hoogduitschen Titel volgende, schoon, naar ons inzien, het Werk ruim zo wel aan dien van Dertigjaarige Reizen zou beantwoorden. Dan ten einde het niet zou schynen als of wy door het veranderen van den Titel het Werk onkenbaar wilden maaken, hebben wy ons woordlyk aan den Hoogduitschen gehouden.’ - De Vertaaler heeft, wat de benaaming betreft, althans ten opzigte van dit Deel, blykens de op den Tytel aangeduidde doorreisde plaatzen, volkomen gelyk. De Zee heeft 'er, vóór het laatste en minste gedeelte, niets mede te maaken.

Het aangeduid Tydsbestek deezer Reize geeft genoegzaam te kennen, dat men 'er veel reeds verouderd in zal aantreffen. Vogel vertrok den zes-en twintigsten van

[p. 485]

Grasmaand des Jaars 1764 van de Hoogeschool van Jena, met oogmerk om een nuttig leermeester en geleerde te worden, en viel, ongelukkiglyk, den drie-en-twintigsten van Zomermaand daar aan volgende, by Hamburg, in handen van een Zielverkooper, waar door hy eene andere veel moeilyker en gevaarlyker loopbaan moest betreeden. Vrienden en Naastbestaanden, allen die hem kenden, hielden hem een langen tyd voor verlooren. - Niet twyfelende, of de geschiedenis en lotgevallen van zyn leeven zouden ook anderen tot onderhoud, in de uuren van uitspanning, kunnen strekken, besloot hy zyne Reizen niet alleen door den druk gemeen te maaken, maar met zyne jeugd en opvoeding te beginnen. - Dit, en inzonderheid zyn Academie-leeven, maakt wel het voornaamste uit van het Eerste Deel, 't welk wy thans voor ons hebben. Veel, zeer veel, onverschilligs, en niet weinig langdraadigs, ontmoeten wy in dat gedeelte, in vergelyking van 't geen waarlyk weetenswaardig en leerzaam is.

‘Veele zaaken,’ schryft hy in zyn Voorberigt, ‘die ik van deeze en geene Landen zag, zullen mogelyk, zedert myne afweezigheid van Duitschland, ook door anderen gezegd zyn: want ik heb met verwondering opgemerkt de vorderingen, welke wy Duitschers, in dit driemaal tiental jaaren, schier in alle soorten van weetenschappen gemaakt hebben: ondertusschen zullen myne Leezers ook veel vinden, het welk hun door anderen nog niet gezegd is.’ - Veel, mogen wy 'er byvoegen, het geen niet gezegd behoorde te worden. Wy zouden, ten bewyze hier van, eene menigte van staaltjes kunnen bybrengen uit het oppervlakkige en met de waarheid niet overeenkomstige, 't geen hy van ons Land, van eene en andere Stad, zegt; doch wy zouden, dit aanroerende, te wydloopig worden. Het heeft ons verwonderd, dat de Vertaaler de doorsteekendste misstellingen niet met een enkel woord aan den voet der bladzyden aangeweezen en verbeterd heeft.

Van de Oost-Indiën belooft hy in 't byzonder veel te zullen zeggen, weetenswaardig voor hun, die deswegen reeds andere Berigten in handen hebben. Wy zullen zien; het vervolg deezes Werks, dat met veel spoeds is in de wereld gezonden, opvattende.

‘Niets,’ schryft vogel, ‘bevat het Werk, 't welk

[p. 486]

tegen de deugd en goede zeden aanloopt;’ wy hebben niets van dien aart in dit Deel gevonden.

Vreemd luidt dit slot zyns Voorberigts, met het welk af te schryven, wy van dit Deel afstappen. ‘Ik heb voorbedagtlyk de naamen verzweegen van de geenen, van welken ik tevens berigten medegedeeld heb. Ik moest dezelve op eene nadere of meer verwyderende wyze aanhaalen: wyl zommigen nog leeven, van anderen de kinderen, zou het voor geen derzelven aangenaam geweest zyn, indien ik hen openlyk bekend gemaakt had. Om dezelfde reden heb ik ook, schoon myn geheele dagboek thans te myner gedagtenisse in 't bezit van myne Overheid is, myner Geboorteplaats, uit omzigtigheid, eenen anderen naam gegeeven.’