Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

Eene bereidwillige verbetering in Godsdienst en Zeden, aangeprezen in eene Biddags-Leerrede over Jerem. III:22^b, nevens eene Aanspraak aan alle Hervormden in ons Vaderland, nopens hunne belangen, door J. Clarisse, Predikant te Enkhuizen. Te Leyden, by A. en J. Honkoop, 1799. In gr. 8vo. te samen 92 bl.

De Eerw. clarisse heeft zich, met de uitgave van deze Biddagsrede, behalven het algemeener doel, om, door opwekkingen tot eene bereidwillige verbetering in Godsdienst en Zeden, aan het waar geluk zyner medemenschen, aan den bloei van Kerk en Vaderland, en aan de belangen van het Koningryk zynes grooten Meesters, naar vermoogen, mede te werken, ook ten oogmerke voorgesteld, iets by te draagen tot opspooring zyner Geloofsgenooten, om in het onderhoud van hun Kerkgenootschap tydig te helpen voorzien. Zondags vóór de viering van den Bid- en Dankdag, in de meeste Gemeenten van 't voormalig Noordholland, waren te Enkhuizen eenige gemaakte schikkingen, tot instandhouding der openbaare Godsdienstoefening onder de Hervormden, aan de Gemeente bekend gemaakt, en de Leeraars verzocht, om, op den Biddag, elk tot deelneeming in dezelve liefderyk aan te spooren. De Eerw. clarisse heeft niet alleen de opwekkingen, waarvan hy zich by die gelegenheid bediend had, door het laaten drukken dezer Leerrede, willen gemeenmaaken, maar 'er ook eene breedvoerige Aanspraak van 46 bladz. bygevoegd, aan alle Hervormden in ons Vaderland, nopens hunne belangen.

De Leeraar ontwikkelt daarin de oorzaaken der algemeene traagheid en ongezindheid, om gepaste middelen, tot instandhouding van den openbaaren Godsdienst, by het Hervormd Kerkgenootschap werkstellig te maaken. Hy meent onder de voornaamsten te moeten stellen, de verdeeldheden in zommige Gemeenten, uit hoofde van de

[p. 474]

verwydering van zommige Leeraaren; - het verschillend begrip, dat men zich vormt van de wyze, waarop een algemeen onderhoud zoude behooren ingericht te worden; - gebrek aan doorzigt in de onvermydelyke noodzaak van zulk een onderhoud; - zwaarmoedige denkbeelden over deszelfs uitvoerlykheid; - charaktermatige langwyligheid: en - veeler onverschilligheid. Daartegen zoekt hy zyne Geloofsgenooten, met allen ernst, te wapenen, en aan te spooren om zich door geene bedenkingen aan hunnen plicht te onttrekken. Hy weet zich van den meest heerschenden denktrant, over de zaak van den Godsdienst, by de Hervormden meesterlyk te bedienen, om doel te treffen. Die daarin eenigzins van den gemeenen hoop verschillen, zullen alle bygebragte drangredenen niet even wigtig vinden. Over 't geheel zal elk 's Mans redeneeringen gepast oordeelen. Wy hebben over deze stof nog niets, dat meer ter zaak dient, en zoo wel uitgevoerd is, geleezen.

De Biddagsrede zal ook by een groot aantal Leezers, die wy aan dezelve hartelyk toewenschen, met goedkeuring ontvangen worden. In de algemeene rampspoeden van het Nederlandsche Volk, en het diep verval van bloei en welvaaren, dat zoo duidelyk en zoo algemeen te zien is, worden de blyken van Gods ongenoegen, over ons gehouden gedrag, op een gemoedelyken trant ontdekt, en in de gewenschte verbetering van Godsdienstige gevoelens en zeden de voornaame bron van herstel, en eene vervrolykende hoop op betere tyden, ernstig aangeweezen. Tot deze verbetering vermaant de Redenaar allernadrukkelykst met dringende redenen, die wy aan de bedaarde overweeging van allen, die hun Vaderland beminnen, al is 't ook, dat zy met alle byzondere Godsdienstbegrippen van den Schryver niet instemmen, in verwachting van goede gevolgen, aanbeveelen.